ویکیپیدیا

ڕەشەکوژیی کۆبانی

ڕەشەکوژیی کۆبانی کۆمەڵێک ھێرش و کردەی خۆکوژی بوو بۆ سەر ھاوڵاتیانی مەدەنی کورد لە شاری کۆبانی کە لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام ئەنجام دران، ھێرشەکان لە ڕۆژی پێنج شەممە ٢٥ی حوزەیرانەوە دەستیان پێکردوو و لە ڕۆژی ھەینی ٢٦ی حوزەیرانی ٢٠١٥ کۆتاییان پێھێندرا.[٦][٧][٨] ھێرشەکان تاوەکو ٢٨ی حوزەیران بەردەوام بوون و دوا یەکەی چەکدارانی داعش لە ڕۆژی ٢٩ی مانگدا کوژران. ھێرشەکان بوونە ھۆی کوژرانی ٢٢٣-٢٣٣ ھاوڵاتی مەدەنی، ھەروەھا ٣٥-٣٧ چەکداری کورد[٤] و لانیکەم ٧٩ ھێرشکەری داعش کوژران.[٥] ئەم ھێرشە دووەم گەورەترین کوشتاربوو کە داعش ئەنجامی دابێت لەوەتەی لە حوزەیرانی ٢٠١٤ خەلافەتەکە ڕاگەیەندرا.[٩]

ڕەشەکوژی کۆبانی
بەشێک لە گەمارۆی کۆبانی
ڕێکەوت٢٥–٢٩ حوزەیرانی ٢٠١٥
شوێن
کۆبانی, پارێزگای حەلەب, سووریا
ئەنجام

ھێزەکانی یەپەگە چەکدارانی داعشیان کووشت

  • داعش ٢٣٣ ھاوڵاتی مەدەنی لە کۆبانێ و لە گوندی بەرخ بۆتان کۆمەڵکوژ کرد
شەڕکەرەکان

 خۆبەڕێوەبەریی ڕۆژاوا

بە پشتیوانی:

ھێزەکانی ھاوپەیمانان[١][٢]		 دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام
فەرماندە و سەرکردەکان
خۆبەڕێوەبەریی ڕۆژاوا ساڵح موسلیم[٣] ئەبو عەلی ئەنباری
ھێز
نەزانراو ٨٠-١٠٠ چەکدار[٢]
زەرەر و زیانە گیانییەکان
٣٥-٣٧ کوژراو[٤] ٧٩–٩٢ کوژراو (١٢ چەکداری بۆمبڕێژکراو), ١ بەدیل گیرا[٢][٥]
سەروو ٢٢٣ ھاوڵاتی مەدەنی کوژران لەگەڵ زیاتر لە ٣٠٠ ھاوڵاتی کە برینداربوون[٤][٥]

پێشەکی دەستکاری

وتاری سەرەکی: گەمارۆی کۆبانی

یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) لە ١٩ی تەمووزی ٢٠١٢ دا کۆبانییان کۆنترۆڵ کرد.[١٠] لە مانگی تەمموزی ٢٠١٢ەوە کۆبانی لەژێر کۆنترۆڵی کورددا بوو، یەپەگە و سیاسەتمەدارانی کورد داوای ئۆتۆنۆمییان دەکرد بۆ کۆبانی و بە بەشێک لە دەستەی بەڕێوەبەرایەتی باکوور و ڕۆژھەڵاتی سووریایان دادەنا.[١١] دوای ئەوەی لە سەرەتاکانی ساڵی ٢٠١٤ چەند ھێرشێکی بچووک کرایە سەر کۆبانی، لە ٢ ی تەممووزدا کۆبانی و گوندەکانی دەوروبەری کەوتنە بەر ھێرشی چڕی چەکدارانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام.[١٢] لە ١٦ی ئەیلوولدا داعش دووبارە دەستی کردەوە بە گەمارۆکەی لە ڕۆژئاوا و باشووری شارەکەوە.

کانتۆنی کۆبانی ماوەی چەند مانگێک لەژێر پەلاماری چەتەکانی داعش بوو. لە ئەیلولی ٢٠١٤دا چەکدارانی داعش زۆربەی کانتۆنی کۆبانییان داگیرکرد و زیاتر لە ١٠٠ گوندی کوردییان داگیرکرد.[١٣][١٤] لە ئەنجامی داگیرکاری داعش، زیاتر لە ٢٠٠ ھەزار پەنابەری کورد لە کانتۆنی کۆبانیوە بەرەو تورکیا ھەڵھاتن.[١٣]

لە گوندەکانی ژێر کۆنترۆڵیان، چەکدارانی داعش کۆمەڵکوژیان ئەنجامدا و ژنانیان ڕفاند.[١٤] لەگەڵ ئەوەشدا چەکدارانی داعش نەیان توانی تەواوی کانتۆنەکەیان داگیربکەن بەھۆی ئەوەی ھێزەکانی یەپەگە و یەپەژە توانییان بەرگری لە شاری کۆبانی و چەند شوێنێکی نزیک بکەن. دوای چەند ھەفتەیەک لە دەستەوەستانی، ھێزەکانی ھاوپەیمانان بە سەرکردایەتی ئەمریکا دەستی کرد بە بەئامانجگرتنی ھێزەکانی داعش لە کۆبانی و لە ٥ ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ ھێرشەکان چڕوپڕتر بوونەوە. ھێرشەکانی ھاوپەیمانان یارمەتی یەپەگە و یەپەژەیدا چەکدارانی داعش لە ژمارەیەک بەشی شارەکە تێکبشکێنن و وایان لێبکەن بکێشێنەوە، بەپێی ڕاپۆرتەکان داعش ناچار بە کشانەوە کرا لە زۆربەی کۆبانی تا ٢٦ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ و بەو شێوەیە گەمارۆکە تێکشکێندرا.[١٥][١٦] تل ڕۆژی ٢٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ شەڕڤانانی یەکینەکانی پاراستنی گەل-یەپەگە تەواوی شاری کۆبانییان دووبارە کۆنترۆڵکردبووەوە[١٧] و لەو کاتەوە شارەکە لەژێر کۆنترۆڵی یەپەگەدایە.

لە ماوەی ئایار و حوزەیرانی ٢٠١٥دا، ھێزەکانی یەپەگە و ھاوپەیمانان چەندین ناوچەی گەورەیان لە باکووری سوریا دەستبەسەردا گرت لە رۆژاوای پارێزگای حەسیچە و ھەرێمی گرێ سپی و بەم شێوەیە ھەردوو کانتۆنی جزیرە و کانتۆنی کۆبانییان بەیەک بەستەوە.

ڕەشەکوژی دەستکاری

ھێرشەکە لە ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠١٥ دەستیپێکرد کاتێک چەکدارانی دەوڵەتی ئیسلامی عێراق و شام سێ ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژکراویان لە کۆبانێ تەقاندەوە، کە نزیک بوو لە خاڵی سنووری تورکیا.[١٨] ھێزە کوردییەکان و حکومەتی سووریا بانگەشەی ئەوەیان کرد کە ئۆتۆمبێلەکان لە سنووری تورکیاوە چوونە ناو شارەکەوە بەڵام تورکیا رەتیکردەوە.[١٩] نزیکەی ٨٠-١٠٠ چەکداری داعش لە ھێرشەکەدا بەژداربوون.[٢] لە کاتژمێرەکانی سەرەتای ڕۆژی پێنجشەممە، ٢٥ی حوزەیرانی ٢٠١٥، چەکدارانی داعش بە پێنج ئۆتۆمبێلەوە چوونە ناو کۆبانی، چەکدارەکان جلی ھێزەکانی ئاسایشی کوردیان پۆشیبوو، دوای ئەوەی دزەیان کردە ناو شارەکە چەکدارەکان بە تفەنگ و ئاڕ پی جی دەستدرێژی گولـلەیان لە خەڵکی سڤیل کرد.[٢٠][٢١]

داعش ھەروەھا لە گوندی بەرخ بۆتان، کە نزیکەی ٢٠ کیلۆمەتر لە باشووری کۆبانییە، کۆمەڵکوژییەکی ئەنجام دا و بە لایەنی کەم ٢٣ کوردیان کووشت لەنێویاندا ژن و منداڵ ھەبوون.[٢٢] وتەبێژێکی کورد ڕۆژی دواتر بە میدیاکانی ڕاگەیاند کە ھێشتا چەکدارەکان لە سێ شوێنی ناو شاری کۆبانیدا ماون ، لەوانە لە نەخۆشخانەیەکی جەنگی.[٢٣] بەپێی ڕاپۆرتەکان زیاتر لە ١٠٠ بارمتە لەلایەن شەرڤانانی داعشەوە گیرابوون یان بەھۆی شەڕە تەقەوە گیریان خواردبوو.[٢٣]

شەڕەکە لە شاری کۆبانێ بۆ ماوەی ٣ ڕۆژی دیکە بەردەوام بوو و لەو ماوەیەدا زۆربەی ھێرشبەرانی داعش کوژران، ١ چەکداریان لەلایەن یەپەگەوە بە دیل گیرا،[٥] و ٧ چەکداریش بەرەو تورکیا ھەڵھاتن.[٢]

لە نیوەڕۆی ٢٩ی حوزیران کۆتا یەکەی ھێرشبەرانی داعش کووژران لە شاری کۆبانی.[٢]

قووربانیان دەستکاری

لە سەرەتادا ھەواڵی کوژرانی ١٦٤ کەس و برینداربوونی ٢٠٠ کەس بڵاوبووەوە کە ئەمە ھێرشەکەی دەکرد بە یەکێک لە گەورەترین کوشتارگەکانی ھاوڵاتیانی مەدەنی لە باکوری سووریا.[٢٠] لە کۆتا ئاماری ھێرشەکە سەروو ٢٢٣ ھاوڵاتی مەدەنی بە کوژراو دانران لەگەڵ زیاتر لە ٣٠٠ ھاوڵاتی کە برینداربوون.[٥]

کاردانەوەکان دەستکاری

  خۆبەڕێوەبەریی ڕۆژاوا – ڕێدور خەلیلی گوتەبێژی یەکینەکانی پاراستنی گەل (یەپەگە) ڕایگەیاند "داعش ھێرشێکی خۆکوژی بە کۆمەڵ ئەنجام دەدات، نەک بۆ کۆنترۆڵکردنی کۆبانێ و داگیرکردنی، بەڵکو بۆ کوشتنی گەورەترین ژمارەی ھاووڵاتیانی سڤیل ".[٢٣]

  تورکیا – بەپێی ھەواڵێکی کەناڵی سی ئێن ئێن تورک، ئەردۆغان لە خوانێکی ڕۆژوو شکاندن بە گروپێکی بازرگانی وتووە: "کەس مافی ئەوەی نییە تورکیا و تیرۆر پێکەوە ناوبێنێت... دوای ئەو ھێرشە قیزەوەنانە، دەبینین کە ئەوانەی نزیک لە ڕێکخراوە جوداخوازەکانن، بە وتەیەکی دیکە، پارتی سیاسی، ھەڵمەتێکی ناوزڕاندن و بوختانیان گرتووەتە بەر کە ھیچ بنەما و ئەخلاق و سنوورێکی نییە و گرنگی بەوە نادەن کە گەلەکەمان دەکاتە ئامانج"، ئەردۆغان ئەمەی گووت لە بەرامبەر تۆمەتەکانی ھەدەپە.

سەرچاوەکان دەستکاری

  1. ^ "Operation Inherent Resolve Strike Updates". United States Department of Defense. June 26, 2015. Archived from the original on January 28, 2015. Retrieved June 27, 2015.
  2. ^ ئ ا ب پ ت ج "SYRIA and IRAQ NEWS". Peter Clifford Online. Archived from the original on 18 December 2014. Retrieved 30 June 2015. ١٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  3. ^ Paula Astih (November 7, 2014). "Kurdish PYD leaders says Peshmerga "effective" in Kobanê fight". Asharq al-Awsat. ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  4. ^ ئ ا ب IS fighters stage surprise attack on key Syrian border town
  5. ^ ئ ا ب پ ت "79 IS killed in Ein al-Arab"Kobane", and an Egyptian captive reveals the mission details". SOHR. Retrieved 28 June 2015.
  6. ^ "Pro-Kurdish party says Kobani 'massacre' reflects Turkish support for ISIL". euronews. Retrieved 30 June 2015.
  7. ^ "Islamic State kills at least 145 civilians in Syria's Kobani". Reuters. Retrieved 30 June 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |بەستەری شکاو= ignored (help); Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help) ١٣ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  8. ^ "Kobani 'massacre' reflects Turkish support for ISIS: Pro-Kurd party". The Daily Star Newspaper - Lebanon. Retrieved 30 June 2015.
  9. ^ CNN Staff (26 June 2015). "Rights group: ISIS attack on Kobani is 'second largest' - CNN.com". CNN. Retrieved 30 June 2015.
  10. ^ "More Kurdish Cities Liberated As Syrian Army Withdraws from Area". Rudaw. 20 July 2012.
  11. ^ "NATO's Secret Kurdish War: Turkey Prepares Iraq-Style Attacks Inside Syria – OpEd – Eurasia Review". Retrieved 29 October 2014.
  12. ^ "What's happening in Kobane?". Kurdish Question. 6 July 2014. Archived from the original on 7 January 2015. ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  13. ^ ئ ا "Isis onslaught against Kurds in Syria brings 'man-made disaster' into Turkey". The Guardian. Retrieved 29 October 2014.
  14. ^ ئ ا IPD Group. "ISIL seizes 21 Kurdish villages in northern Syria, close in on Kobanî – World News Report". Archived from the original on 13 July 2018. Retrieved 29 October 2014. ١٣ی تەممووزی ٢٠١٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  15. ^ "Kurds drive Islamic State out of Syria's Kobani - The Times of Israel". The Times of Israel. Retrieved 30 June 2015.
  16. ^ sohranas. "YPG retakes the entire city of Ayn al- Arab "Kobani" after 112 days of clashes with IS militants". Syrian Observatory For Human Rights. Archived from the original on 16 October 2015. Retrieved 30 June 2015.
  17. ^ "U.S. general says Syrian town of Kobani taken from Islamic State". Reuters. Retrieved 31 January 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |ناونیشانی ئەرشیڤ= ignored (help); Unknown parameter |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= ignored (help) ١ی شوباتی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  18. ^ "ISIL on 24-hour 'killing rampage' in Syria's Kobane". aljazeera.com.
  19. ^ "Syria crisis: IS re-enters Kurdish-held city of Kobane". 25 June 2015. Retrieved 25 June 2015.
  20. ^ ئ ا Patrick Cockburn (27 Jun 2015). "Isis in Kobani: Why we ignore the worst of the massacres". Independent Voices (opinion).
  21. ^ "ISIS commits major massacre in Syria's Kobani: activists". Daily Star Lebanon.
  22. ^ "IS 'executes 23 Kurds' in village near Syria's Kobane". Yahoo News.
  23. ^ ئ ا ب Kareem Shaheen. "Kurdish forces besiege Isis fighters in Kobani after massacre of civilians". the Guardian. Retrieved 30 June 2015.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ڕەشەکوژیی_کۆبانی&oldid=1196245»