جونەیدی بەغدادی

باوکی قاسمی جونەیدی کوری موحەمەدی خەزازی قەواریری یەکێ لە زانایانی ئەھلی سوونە و جەماعەتە، سۆفیێکی پایەداری گەیشتوو بە پایەبەرزەکانی تەسەوفی سەدەی سێیەمی کۆچیە.،رەچەڵەکی دەگەرێتەوە سەر شاری نەھەوەند لە ناوچەی ھەمەدان، بەڵام لە بەغداد لەدایکبووە.  ئەبو عەبدورەحمانی سلمی لە باسی جونەیدا دەفەرموێ: «جونەید یەکێکە لە پێشەوایان و سەردارانی ئومەت، ناوی لەسەر ھەموو زارێکە».

ھاوەڵی بەشێ لە شێخانی کردووە، ناوبانگی بە ھاوەڵی خاڵی [[سری سەقەتی]] و حارسی محاسبی دەرکردووە، دەرسی فیقھی لەلای ئەبی سەور خوێندوە، لە رۆژی شەممەی ساڵی ۲۹۷ی کۆچی وەفاتی کردووە.

بەسەرھاتی

گوتی: "لە تەمەنی حەوت ساڵیدا بووم و خەریکی یاریکردن بووم.،لەلای خاڵم سری کە لەگەڵ جەماعەتێکدا خەریکی باسی شوکر و سوپاسگوزاری بوون.:-لە منی پرسی رۆلە،شوکر چیە.:-منیش لە وەڵاما گوتم"شوکر سەرپێچینەکردنە بە نیعمەتەکانی حەق تەعالا"پێی گوتم.:- دەترسم نیعمەتی خودا بۆ تۆ زوبانت بێت.،وریابە" لەو رۆژەوە تا ئێستا لەسەر ئەم قسەیەی سری گریانم دێت.،.

شێوە و وەصفی

بەو پێیەی کە باوکی عادلی شیبلی باسی دەکات دەڵێـت.:-جونەید کەسێکی سپی پێستی چاو سەوز بووە.،لوتێکی رێک و نێوچەوانی رێک بووە.،بەژنێکی باڵابەرزی ھەبووە و شێوەی لە ئەعجەمیەکان کردووە.،80 ساڵ ژیاوە.،باوکی رەچەلەکی ھەمەوەندیە و دایکیشی لە نەوەی شایانی کیسرایە.، 

ھاوەڵانی جونەید

• ئەبوبەکری شیأبو محمد الجریری
• ابن ئەعرابی 
• ئیسماعیلی کوری
• عەلی کوری بنداری ئەبو حەسەنی صیرفی
• عەبدوڵای کوری موحەمەدی شەعرانی رازی
• باحەسەنی کوری عەلی ھیندی فارسی ئەصڵ، لە گەورە شێخ و مشایەخانی فارسان.

بەرھەمەکانی

کتێوی "نامەکانی جونەید"تاکە کتێوی جونەیدە کە تا ئێستا مابێـتەوە.

نامەکانی جونەید بریتین لە 31 نامە..:-:

1. کتاب القصد إلی اللە.

2. کتاب السر فی انفاس الصوفیة.

3. کتاب دواء الأرواح.

4. کتاب دواء التفریط.

5. کتاب ادب المفتقر إلی اللە.

6. الفرق بین الإخلاص والصدق.

7. کتاب الفناء.

8. کتاب المیثاق.

9. فی الالوھیة.

10. کتاب الجنید إلی عمرو بن عثمان المکی تعالی.

11. نسخة من کتاب الجنید إلی ابی یعقوب یوسف بن الحسین الرازی رحمة اللە علیھما.

12. رسالة ابی القاسم الجنید إلی یوسف بن یحیی رحمة اللە علیھما.

13. رسالة ابی القاسم الجنید بن محمد إلی یحیی بن معاذ رحمة اللە علیھما.

14. رسالة ابی القاسم الجنید إلی بعض اخوانە.

15. رسالة ابی القاسم الجنید إلی بعض اخوانە.

16. رسالة إلی بعض اخوانە.

17. رسالة إلی جعفر الخالدی.

18. رسالة فی المعرفة.

19. رسالة الجنید إلی ابی اسحاق المرستانی.

20. رسالة إلی بعض اخوانە.

21. رسالة إلی بعض اخوانە.

22. رسالة إلی بعض اخوانە.

23. النظر الصحیح إلی الدنیا.

24. رأی الجنید فی الذکر الخفی.

25. کتابە إلی ابی العباس الدینوری.

26. عقبات الوصال.

27. رسالة فی الایمان.

28. صفة العاقل.

29. رسالة فی التوحید.

30. رسالة الجنید إلی ابی بکر الکسائی.

31. رسالة الجنید إلی علی بن سھل الأصبھانی.

وەفاتی

با موحەمەدی جەریری دەڵێـت..:-ئەو رۆژەی جونەید وەفاتی کرد رۆژی "ھەینی موبارەک بوو"ھەر خەریکی نوێژ کردن و ویرد خوێند بوو.،خەڵکیش بەلێشاو ئەھاتنە زیارەتی."

با موحەمەدی جەریری شوشتی و کورەکەی نوێژی لەسەر کرد.،لە شونیزیە،لە مەزاری شێخ مەعروفی کەرخی لە بەغداد لە تەنیشت خاڵی سری سەقەتی دا نێژراوە.،ئەو کەسانەی کە نوێژیان لە پشت کردووە بە ھەزاران کەس دەخەمڵێنرێن...

سەرچاوەکان

     7- سوود لە بابەتی (پایەبەرزانی سۆفیگەری)نوسینی.:-(یاد نورسی) وەرگیراوە..

     8-كتێبی "كه‌سایه‌تیه‌ مه‌زنه‌كانی نێو دونیای ته‌سه‌وف / له‌ نوسینی یاد نورسی"