|
| name = جەعفەر جەبارلی
| image = Jafar Jabbarly 2.jpg
| caption =
| birth_date = ٢٠ی ئازاری ١٨٩٩
| birth_place = [[خیزی]],، [[پارێزگای باکوو]],، [[ئیمپراتۆریەتیی ڕووسی]] (ئێستا [[ئازەربایجان]])
| death_date = ٣١ی کانوونی یەکەمی ١٩٣٤ (تەمەنی ٣٥ ساڵ)
| death_place = [[باکوو]],، [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئازەربایجان]],، [[یەکێتی سۆڤیێت]]
| occupation = [[دراماتۆرج]],، [[شاعیر]],، [[سیناریۆنووس]]
| signature =
| religion =
| native_name = Cəfər Cabbarlı
}}
'''جەعفەر گەفەر ئۆغلو جبارلی''' (بە ئازەربایجانی: Cəfər Qafar oğlu Cabbarlı، ٢٠ی ئازاری ١٨٩٩، خیزی – ٣١ی کانوونی یەکەمی ١٩٣٤، باکو) شانۆنامەنووس، شاعیر، دەرهێنەردەرھێنەر و سیناریۆنووسێکی ئازەربایجانی بووە.
== ژیان ==
دوای مردنی باوکی لە ساڵی 1902١٩٠٢ دایکی جەبارلی لەگەڵ چوار منداڵەکەیدا ڕوویان لە [[باکوو]] کردووە. جەبارلی لە ساڵی ١٩١٥ ئامادەیی تەواو دەکات و بۆ ماوەی ٥ ساڵی داهاتووداھاتوو لە پۆلیتەکنیکۆمی باکوو [[ئەلکترۆمکانیک|ئەلکترۆمیکانیک]]ی خوێندووە. لە ساڵی ١٩٢٠ لە [[زانکۆی ویلایەتی باکوو|زانکۆی دەوڵەتی ئازەربایجان]] وەرگیرا بۆ خوێندنی پزیشکی کارپێکراو بەڵام بەهۆیبەھۆی نەبوونی ئارەزووی زۆری نەخایاند گۆڕا بۆ خوێندنی ڕۆژهەڵاتڕۆژھەڵات. لە ساڵی ١٩٢٣ دەستی کرد بە بەشداریکردن لە وتارەکان لە شانۆیەکی ناوخۆیی بۆ بەدیهێنانیبەدیھێنانی ئارەزووی خۆی بۆ [[دراما]].<ref name="hayat">[https://web.archive.org/web/20070429063356/http://www.cafarcabbarli.com/en/hayati_e.html Jafar Jabbarli: Life and First Years of Education] (archived)</ref>
جەعفەر جبارلی لە تەمەنی 35٣٥ ساڵیدا بە هۆیبەھۆی سستبوونی دڵەوە کۆچی دوایی کرد و لە کوچەی شەرەف بە خاک سپێردرا. ستۆدیۆی سینەمایی نیشتمانی، ئازەربایجانفیلم، شەقامێک و [[جەعفەر جەبارلی (میترۆی باکوو)|وێستگەیەکی میترۆ]] لە باکوو بە ناوی ئەوەوە ناونراوە. ▼
لە 22ی٢٢ی ئایاری 1985١٩٨٥ [[ماڵ-مۆزەخانەی جەعفەر جبارلی (باکوو)|مۆزەخانەی "«ماڵی یادگاری جەعفەر جبارلی]] "» کرایەوە. دەکەوێتە ناو خانووەکەی شەقامی ئای. گوتگاشینلی 44٤٤ (شەقامی پێشووی گ. سوڵتانۆڤ)، کە پێشتر جەعفەر جبارلی تێیدا دەژیا.<ref>[https://web.archive.org/web/20070429070625/http://www.cafarcabbarli.com/en/muzey_e.html Jafar Jabbarly: Museum] (archived)</ref> ▼▲جەعفەر جبارلی لە تەمەنی 35 ساڵیدا بە هۆی سستبوونی دڵەوە کۆچی دوایی کرد و لە کوچەی شەرەف بە خاک سپێردرا. ستۆدیۆی سینەمایی نیشتمانی، ئازەربایجانفیلم، شەقامێک و [[جەعفەر جەبارلی (میترۆی باکوو)|وێستگەیەکی میترۆ]] لە باکوو بە ناوی ئەوەوە ناونراوە.
▲لە 22ی ئایاری 1985 [[ماڵ-مۆزەخانەی جەعفەر جبارلی (باکوو)|مۆزەخانەی "ماڵی یادگاری جەعفەر جبارلی]]" کرایەوە.دەکەوێتە ناو خانووەکەی شەقامی ئای. گوتگاشینلی 44 (شەقامی پێشووی گ. سوڵتانۆڤ)، کە پێشتر جەعفەر جبارلی تێیدا دەژیا.<ref>[https://web.archive.org/web/20070429070625/http://www.cafarcabbarli.com/en/muzey_e.html Jafar Jabbarly: Museum] (archived)</ref>
== ئەدەب و شانۆ و فیلم ==
جەعفەر جبارلی لە سەرەتای تەمەنی هەرزەکارییەوەھەرزەکارییەوە دەستی بە شیعر نووسی و دەوترێت یەکەم شیعرەکانی لە ڕۆژنامەی [[ئازەری]] "«ئاگیگاتی ئەفکار"» لە ساڵی ١٩١١ بڵاو کراوەتەوە.<ref name="hayat"/> لە ساڵانی دواتردا زیاتر لە ٢٠ [[شانۆ]]گەری نووسیوە، هەروەهاھەروەھا شیعر و وتار و کورتە چیرۆک و وتار. بەرهەمەکانیبەرھەمەکانی زۆر لە ژێرلەژێر کاریگەری پڕوپاگەندەی شکۆی کۆمۆنیستەکانی ساڵانی بیستەکاندا بوون و ئاهەنگیانئاھەنگیان گێڕا بە تەوەرە گونجاوەکانی وەک یەکسانی، کار، پەروەردە، کۆسمۆپۆلیتیزم، ڕزگاری ژنان، گۆڕانکارییە کولتوورییەکان و هتدھتد. دەستکەوتی سەرەکی جەبارلی لە ناساندنی شانۆنامە ئەوروپییەکانئەورووپییەکان بە ئازەربایجانییە ئاساییەکانئاسایییەکان وەرگێڕانی شانۆنامەکانی [[ویلیام شێکسپیر]] بوو [[ھاملێت]] بۆ زمانی ئازەربایجانی. لە ساڵی ١٩٢٥ و دوای ساڵێک لە [[شانۆی درامای نیشتمانی ئەکادیمی دەوڵەتی ئازەربایجان|شانۆی درامای ئازەربایجان]] دەرهێنانیدەرھێنانی بۆ کرد.<ref>[https://web.archive.org/web/20070429172002/http://www.cafarcabbarli.com/en/tarcuma_e.html Jafar Jabbarli: Translations] (archived)</ref>
جەعفەر جبارلی بە دامەزرێنەری سیناریۆنووسی لە [[ئازەربایجان]] دادەنرێت. دوو لە شانۆنامەکانی بە ناوەکانی سیڤیل و ئەلماز کە هەردووکیانھەردووکیان لە ساڵی ١٩٢٨ نووسراون، لە ساڵانی ١٩٢٩ و ١٩٣٦ کراون بە فیلم. هەردووکیانھەردووکیان سەرنجیان لەسەر تەوەری ڕۆڵی ژنان، ستەم و خەبات و لە کۆتاییدا، سەرکەوتن بەسەر نەریتە پیاوسالارییە بەروارەکانداڕێکەوتەکاندا بوو.<ref>{{cite book|last=Heyat|first=Farideh |title=Azeri Women in Transition: Women in Soviet and Post-Soviet Azerbaijan|date=2002|publisher=Routledge|location=Oxon, UK|isbn=11368717051-136-87170-5|pages=98–102|url=https://books.google.com/books?id=kp0AAwAAQBAJ}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070501154759/http://www.cafarcabbarli.com/en/ucuncu_e.html Jafar Jabbarly: Third period of the writer's creative activity (1928-1934)] (archived)</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20070429185733/http://www.cafarcabbarli.com/en/kino_e.html Jafar Jabbarly: Film Activity] (archived)</ref>
== سەرچاوەکان ==
| 