ئاغاسی خنجیان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
پەڕەی دروست کرد بە «{{داتابۆکس}} '''ئاغاسی خنجیان'''({{بە ئەرمەنی|Աղասի Ղևոնդի Խանջյան}}, {{بە ڕووسی|Агаси Гевондович Ханджян}};٣٠ی کانوونی دووەمی ١٩٠١ – ٩ی تەمموزی ١٩٣٦) سکرتێری یەکەمی حيزبی شیوعی ئەرمەنستان بووە لە مانگی ئایاری ١٩٣٠ تا تەمموزی ١٩٣٦.<ref name="Soviet-Handbook">{{cite boo...»ەوە تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد بەستەرەکانی ڕوونکردنەوە |
No edit summary تاگ: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد |
||
ھێڵی ٢:
'''ئاغاسی خنجیان'''({{بە ئەرمەنی|Աղասի Ղևոնդի Խանջյան}}, {{بە ڕووسی|Агаси Гевондович Ханджян}};٣٠ی کانوونی دووەمی ١٩٠١ – ٩ی تەمموزی ١٩٣٦) سکرتێری یەکەمی [[حيزبی شیوعی ئەرمەنستان]] بووە لە مانگی ئایاری ١٩٣٠ تا تەمموزی ١٩٣٦.<ref name="Soviet-Handbook">{{cite book|last=Matossian|first=Mary Kilbourne|chapter=Armenia and the Armenians|editor-last=Katz|editor-first=Zev|editor-last2=Rogers|editor-first2=Rosemarie|editor-last3=Harned|editor-first3=Frederic|title=Handbook of Major Soviet Nationalities|location=New York|publisher=Free Press|year=1975|pages=146-147|isbn=9780029170908}}</ref>
== ژیاننامە ==
خنجیان لە شاری [[وان]] لە [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی]] (ئەمڕۆ ڕۆژهەڵاتی [[تورکیا]]) لەدایکبووە.<ref>{{cite book|last1=Suny|first1=Ronald Grigor|authorlink=Ronald Grigor Suny|title=Looking Toward Ararat: Armenia in Modern History|date=1993|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0253207739|url=https://archive.org/details/lookingtowardara00rona|url-access=registration|page=156}}</ref> لەگەڵ هێرشی [[کۆمەڵکوژیی ئەرمەنییەکان|جینۆسایدی ئەرمەنییەکان]]، خێزانەکەی لە ساڵی ١٩١٥ لە شارەکە کۆچیان کرد و لە [[ئەرمینیای ڕووسی]] نیشتەجێ بوون، لەوێ پەنایان بۆ کاتدراڵی ئێچمیادزین برد.<ref name="Impact">{{cite book|last=Matossian|first=Mary Kilbourne|title=The Impact of Soviet Policies in Armenia|publisher=E.J. Brill|place=Leiden|date=1962|pages=119-122}}</ref> خنجیان لە مەدرەسەی جیڤۆرگیان ناوی تۆمار کرد، بەڵام وردە وردە سیاسەتی مارکسی شۆڕشگێڕانە سەرنجی ڕاکێشا.<ref name="Impact"/> لە ساڵەکانی ١٩١٧-١٩١٩ یەکێک بوو لە ڕێکخەرانی سپارتاک، یەکێتی خوێندکاری مارکسی ئەرمینیا. دواتر وەک سکرتێری کۆمیتەی ژێرزەمینیی بەلشەفی ئەرمەنی کاری کردووە.<ref name="GreatSoviet">
لە ئەیلوولی 1919 خنجیان بۆ کۆمیتەی ناوچەیی ترانسقاوقازی [[کۆمسۆمۆڵ]] هەڵبژێردرا. لە ساڵی ١٩٢١ لە [[زانکۆی سڤێردلۆڤ]] ناوی تۆمار کرد. دوای تەواوکردنی خوێندن وەک بەرپرسێکی حزبی لە [[لێنینگراد]] کاری کرد، لەوێ پشتگیری لە [[جۆزێف ستالین]] کرد لە دژی سەرۆکی حيزبی شارەکە، [[گریگۆری زینۆڤیێڤ]].<ref name="GreatSoviet" /> هەروەها هاوکارێکی نزیکی سێرگی کیرۆڤ بووە.<ref name="Impact"/> خنجیان لە نیسانی ١٩٢٨ گەڕایەوە ئەرمینیا و لە ساڵانی ١٩٢٨-٢٩ وەک سکرتێری حزبی شیوعی ئەرمەنستان کاری کردووە، سکرتێری یەکەمی کۆمیتەی شاری یەریڤانی حیزبی شیوعی ئەرمینیا، (ئازار ١٩٢٩-ئایار ١٩٣٠)؛ و لە مانگی ئایاری ١٩٣٠دا، سکرتێری یەکەمی حزبی شیوعی ئەرمەنستان بوو.<ref name="GreatSoviet" />
Line ١٠ ⟶ ٩:
لە ڕووی سیاسییەوە، خنجیان "هێندەی ئەو کاتە کۆمۆنیستێک بە سەلامەتی دەیتوانی ناسیۆنالیستێک بوو - و ڕەنگە کەمێک زیاتریش بێت." بۆ ئەو)، [[ئەکسێل باکونتس]] و [[گورگێن مەھاری]] (هەر سێ کەسەکە دوای مردنی خنجیان تووشی سەرکوتی سیاسی بوون).<ref name="GreatSoviet" /> لە نامەیەکی ساڵی ١٩٣٥دا کە ئاراستەی ستالین کراوە و ڕەخنەی لە خەنجیان گرتووە، ئارامیی یەرزنکیانی بەلشەفی ئەرمەنی پشتگیریی خنجیان بۆ یەکخستنی قەرس، [[ناگۆرنۆ-قەرەباغ]] و ناخیجەڤان لەگەڵ [[کۆماری سۆسیالیستی سۆڤیەتی ئەرمەنستان|ئەرمەنستانی سۆڤیەت]] وەک بەڵگەیەک لەسەر "ناسیۆنالیزم"ی ئەم دووەمیان هێناوەتە ئاراوە<ref name=":0">{{Cite web|last=Gyulmisaryan|first=Ruben|date=July 9, 2021|title=Մի սպանության պատմություն. Աղասի Խանջյան, 9 հուլիսի, 1936թ, Թիֆլիս|trans-title=History of a murder: Aghasi Khanjian, 9 July, 1936, Tiflis|url=http://www.aniarc.am/2021/07/09/aghasi-khanjian-story-of-killing-yerevan-mazagin-2010/|url-status=live|access-date=July 12, 2021|website=www.aniarc.am|language=hy|archive-url=https://web.archive.org/web/20210711172402/http://www.aniarc.am/2021/07/09/aghasi-khanjian-story-of-killing-yerevan-mazagin-2010/ |archive-date=2021-07-11 }}</ref>
== مردن ==
[[پەڕگە:Aghasi_Khanjyan's_plaque.JPG|وێنۆک||تابلۆی یادی ئاغاسی خنجیان لە شاری یەریڤان]]
خنجیان لە ٩ی تەمموزی ١٩٣٦ لە شاری [[تفلیس]] (تبلیس) لە بارودۆخێکی ناڕووندا کۆچی دوایی کرد، بە فەرمی مردنەکەی بە خۆکوژی ناسێندرا بەڵام بەپێی زۆرێک لە گێڕانەوەکان لە ئەنجامی ململانێیەکی سیاسی لەگەڵ [[لاڤرێنتی بێریا]] کوژراوە.<ref name=":1">{{Cite web|last=Barseghyan|first=Artak R.|date=July 9, 2021|title=Кто убил Агаси Ханджяна?|trans-title=Who killed Aghasi Khanjian?|url=https://ru.armradio.am/2021/07/09/%d0%ba%d1%82%d0%be-%d1%83%d0%b1%d0%b8%d0%bb-%d0%b0%d0%b3%d0%b0%d1%81%d0%b8-%d1%85%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b6%d1%8f%d0%bd%d0%b0/|url-status=live|access-date=July 13, 2021|website=armradio.am|publisher=[[Public Radio of Armenia]]|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20210709055939/https://ru.armradio.am/2021/07/09/%D0%BA%D1%82%D0%BE-%D1%83%D0%B1%D0%B8%D0%BB-%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%B8-%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B6%D1%8F%D0%BD%D0%B0/ |archive-date=2021-07-09 }}</ref> خەنجیان بە ئاشکرا دژایەتی بڕیاری ستالینی کردبوو بۆ بەرزکردنەوەی بێریا بۆ سەرکردایەتی [[کۆماری سۆڤیەت فیدراڵی سۆسیالیستی ترانسقەوقاز]] لە ساڵی ١٩٣١دا و بێریاش پێش مردنی خنجیان خەریکی گۆڕینی زۆرێک لە هاوپەیمانەکانی خنجیان بوو لە [[ئەرمینیا]] بە هاوپەیمانەکانی خۆی<ref name=":0" />
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان|٢}}
| |||