مەندەلی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

| ناوەکانی دیکە = مندليمندلی

| زانیاریی١ دانیشتووانناسی١ = [[زمانی کوردی|کوردی]]([[کەڵهوڕیکوردیی کەڵھوڕی|کەڵھوڕی]]).[[زمانی عەرەبی|عەرەبی]].[[تورکمانزمانی تورکمانی|تورکمانی]]

| زانیاریی٢ دانیشتووانناسی١ = [[ئیسلام]]([[شیعە]])

'''مەندەلی''' (بە عەرەبی: مندلي،مندلی، بە کوردی کورمانجی: Mendelî) ناحیەیەکی [[هەرێمیھەرێمی کوردستان|کوردستان]]ە سەر بە قەزای [[بەلەدروزە]] لە [[پارێزگای دیالا|پارێزگای دیالە]] ، نزیکە لە سنوری [[ئێران]] و ڕۆژهەڵاتی[[ڕۆژھەڵاتی کوردستان،کوردستان]]، زۆرینەی شاری مەندەلی لە کوردیکوردە [[فەیلیفەیلییەکان]]ن، [[شیعە]] مەزهەبمەزھەب پێکهاتووەپێکھاتووە و کەمینەی [[عەرەب]]ە<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Mandali,_Iraq</ref> مەندەلی لە چوار ناوچە پێکهاتووەپێکھاتووە (قەڵای بالی و بویاقی و بازاڕی گەورە و بازاڕی بچوک)، مەندەلی لە گەشەکردندا وەستاوە بەهۆیبەھۆی پشتگوێ خستنی بەهۆیبەھۆی [[شەڕی ئێران و عێراق]] و کەمی [[ئاو]] لە ناوچەکەدا، شارەکە لە ژێر هەڕەشەیھەڕەشەی بە عەرەب-بووندایە (بە عەرەبی: [[التعریبعەرەباندن]]دایە(التعریب).

زۆرینەی دانیشتوانی مەندەلی لە [[کوردی فەیلیفەیلییەکان]]ن و کەمینەی [[عەرەب]]ە و کەمێک [[ئازه‌ریتورکمان]] تیادایە و وە [[جولەکەجوو]]ش هەبوونھەبوون لەم شارەدا بەڵام کۆچیان کردووەوە بۆ [[ئیسرائیل]]. بەڵام سیاسەتی تەعریب[[عەرەباندن]] دیمۆگرافیای ئەم شارؤچکەیەی گۆڕیوەوگۆڕیوە و عەرەبێکی زۆر هاتووەتەھاتووەتە ئەم شارۆچکەیە. بەپێی سەرژمێری ساڵی ١٩٤٧ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارۆچکەیە ٤٠٠٠٠٤٠٫٠٠٠ کەس بووە،<ref>https://ar.wikipedia.org</ref> هەروەهاھەروەھا بەپێی سەرژمێری ساڵی ١٩٦٥ ژمارەی دانیشتوانی ئەم شارۆچکەیە ١٠٩٥١١٠٫٩٥١ کەس بووە، <ref>{{cite web |url=http://world-gazetteer.com/wg.php |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090204044323/http://world-gazetteer.com/wg.php |archivedate=٤ی شوباتی ٢٠٠٩ }}{{بەستەری مردوو|url=http://world-gazetteer.com/wg.php |date=ئەیلوولی ٢٠٢١ }}?</ref>

باخە خورماکانی[[خورما]]کانی ئەم شارە باشترین جۆری خورمایان بەرهەمبەرھەم ئەهێنا،ئەھێنا، تائەوکاتەی بەنداو لەسەر ڕوباری کنکیر دروست کرا لە سیەکانی سەدەی ڕابردوودا لەسەردەمی شای [[ئێران]] ئیتر ئاوی ئەم روبارە تەواو کەمی کردو بوەهۆیبوەھۆی وشکبوونی زۆرینەی باخە خورماکان و بەوهۆیەشەوەبەوھۆیەشەوە زۆری جوتیارەکان کۆچیان کرد، هەروەهاھەروەھا لەساڵی ١٩٨٢زاینیەوە ئەم شارە بووە هێڵیھێڵی پێشەوەی سوپای [[عێراق]]ی لە [[جەنگیشەڕی عێراق و ئێران]]دا و بووە هۆیھۆی ئاوارەبوونی دانیشتوانی شارەکە بۆ [[بەلەدروز]] و [[بەعقوبە]] و [[بەغدادبەغدا]] ، وە هەروەهاھەروەھا ئەم شارە لە قەزاوە[[قەزا]]وە کرابە ناحیە،کۆنترین[[ناحیە]]، کۆنترین ناحییەی [[عێراق]] بوو.