ئەلقاعیدە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[وەشانی تاوتوێکراو][وەشانی تاوتوێکراو]
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب ڕیکخستنەکانی وەشانی جێگرتووی بۆ «ئەلقاعیدە» دانا: شەڕەدەستکاری/کێشەی ناوەرۆک [بەسەرداچوونەوەی خۆگەڕ: مافی «autoconfirmed» پێویستە]
شائەمراز
ھێڵی ١:
{{Infobox war faction
| name =رێکخراویرێکخراوەی ئەلقاعیدە
| native_name =تنظيم القاعدة
| native_name_lang =
| war =
| image = [[Fileپەڕگە:Flag of Jihad.svg|border|200px]]
| image_size =
| image_alt =
| caption =ئاڵای رێکخراویڕێکخراوی ئەلقاعیدە
| active =
| status =
| ideology =سەلەفی جیھادی{{ھن}}دژە شیعە{{ھن}}دژە مەسیحیەتمەسیحییەت{{ھن}}دژە کۆمۆنیزم{{ھن}}دژە جوولەکە
| position =
| motives =
| allegiance =
| clans =
| founders =
| founder =
| founding_leader =
| leader_title =
| leaders =[[ئوسامە بن لادن]] (۱۹٨٨١٩٨٨ تاکوو ۲۰۱۱٢٠١١) {{ھن}} [[ئەیمەن زەواھیری]] (۲۰۱۱٢٠١١ تاکوو ئێستا)
| leader =[[ئەیمەن زەواھیری]]
| military_leader =
| political_leader =
| leader1_title =
| leader1_name =
| leader2_title =
| leader2_name =
| leader3_title =
| leader3_name =
| spokesperson =
| spokesman =
| headquarters =
| area =جیھان
* بەشێوەیەکی سەرەکی دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتیڕۆژھەڵاتی ناوەڕاستەوە
| size =
| colours =
| partof =
| predecessor =
| split_from =
| merger_of =
| successor =
| merged_into =
| split_to =
| allies = [[Fileپەڕگە:Flag of the Taliban.svg|border|23px]] [[تاڵیبان]]
| opponents ={{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکان}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئێران}}{{ھن}}{{ئاڵا|عێراق}}{{ھن}}{{ئاڵا|تورکیا}}{{ھن}}{{ئاڵا|سووریا}}{{ھن}}{{ئاڵا|ئیسرائیل}}{{ھن}}{{ئاڵا|ھەرێمی کوردستان}}{{ھن}}{{flag|NATO}}{{ھن}}{{flag|Soviet Union}} <small>(۱۹٨٨–۱۹۹۱١٩٨٨–١٩٩١){{ھن}}{{flag|Russia}}{{ھن}}{{flag|United Kingdom}}{{ھن}}{{ئاڵا|فەڕەنسا}}{{ھن}}{{flag|China}}<ref name="uyg1">[http://chinaperspectives.revues.org/648#tocto1n10 "The Chinese regime and the Uyghur dilemma"] Summary of {{cite journal|url=http://chinaperspectives.revues.org/648|title=The Uyghurs in Xinjiang – The Malaise Grows|last1=Castets|first1=Rémi|year=2003|journal=China Perspectives|volume=2003|issue=5|doi=10.4000/chinaperspectives.648|access-date=10 June 2012|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite web|title=Threats to China from Al Qaeda|url=https://www.researchgate.net/publication/304596384_Threats_to_China_from_Al_Qaeda|url-status=live}}</ref> {{ھن}}{{ئاڵا|عەرەبستانی سعوودی}}{{ھن}}
{{flagicon image|AQMI Flag asymmetric.svg}} [[دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام]]<ref>{{Cite web|title=به‌رپرسی قاعیده‌قاعیده: رووڕوو له‌له تاڵیبان و پشت له‌له داعش بكه‌ن|url=https://www.kurdistan24.net/ckb/story/25761-%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8Cبه‌رپرسی-%D9%82%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8Cقاعیده‌:-%D8%B1%D9%88%D9%88روو-%D9%84%D9%87%E2%80%8Cله‌-%D8%AA%D8%A7%DA%B5%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86تاڵیبان-%D9%88و-%D9%BE%D8%B4%D8%AAپشت-%D9%84%D9%87%E2%80%8Cله‌-%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4داعش-%D8%A8%D9%83%D9%87%E2%80%8C%D9%86بكه‌ن|access-date=2021-03-28|website=www.kurdistan24.net}}</ref>
| battles =[[شەڕی تیرۆر]]
| organizations =
| website =
| designated_as_terror_group_by ={{ئاڵا|ویلایەتە یەکگرتووەکان}}
| identification_symbol_label =
| identification_symbol =
| identification_symbol_2_label =
| identification_symbol_2 =
| identification_symbol_3_label =
| identification_symbol_3 =
| identification_symbol_4_label =
| identification_symbol_4 =
}}
[[پەڕگە:Flag_of_alFlag of al-Qaeda_in_IraqQaeda in Iraq.svg|250px|thumb|چەپوێنۆک|ئاڵای ئەلقاعیدە]]
 
'''ئەلقاعیدە''' ({{بە [[عەرەبی]]: |{{نووسەی عەرەبی|''القاعدة''}} یایان {{نووسەی عەرەبی|''تنظيم القاعدة''}}}}) ڕێکخراوەیەکی بنەماخوازی ئیسلامییە کە ساڵی ١٩٨٨ بۆ شەڕی دژی [[سۆڤیەت]] لە وڵاتی [[ئەفغانستان]] دامەزراوە . ئەو ڕێکخراوەیە کە تێکڕا [[ئەمریکا]] و [[ئیسرائیل]] بە دوژمنی ھاوبەشی ھەموو موسڵمانان دەزانن و لەپێناو بەرگرتن بە دەستێوەردانەکانی [[جیھانی ڕۆژاوایی]] لە دنیای ئیسلامدا و بڵاوکردنەوەی ئیسلام لە جیھاندا خەباتی چەکدارانە دەکەن.
 
وەو لە ڤیدیۆیەک ھیلاری کلینتۆن خۆی دان بەوە دادەنێت کە خۆیان دامەزرێنەری رێکخراویڕێکخراوی ئەلقاعیدەن بۆ ئەوەی بجەنگن لە دژی سۆڤیەت<ref>{{Cite web|title=Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda|url=https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|access-date=١٧ی ئازاری ٢٠١٩|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٩ی ئایاری ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|date=٩ی ئایاری ٢٠١٨}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WnLvzV9xAHA Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda']</ref>
<ref>{{Cite web|title=Hilary Clinton Admitting as they founder of isis and al qaeda|url=https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|access-date=١٧ی ئازاری ٢٠١٩|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=٩ی ئایاری ٢٠١٨|ناونیشانی ئەرشیڤ=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180509134050/https://www.dailymotion.com/video/x5vf3i4|date=٩ی ئایاری ٢٠١٨}}</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WnLvzV9xAHA Hillary Clinton: 'We Created al-Qaeda']</ref>
 
[[ئوسامە بن لادەن]] بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە [[پاکستان|پاکستاندا]]دا کوژرا.<ref>[https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html |date= ٥ی ئایاری ٢٠١١}}</ref>
 
ھەندێک لەو کردەو کە ئەلقاعیدە بەئاشکرا لە ئەستۆی گرتوون بریتین لە:
 
* ساڵی ١٩٩٣، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە [[مۆگادیشۆ]] کە بوو بە ھۆیبەھۆی کوژرانی ١٨ سەربازی ئەمریکایی،
 
* ساڵی ١٩٩٥، تەقاندنەوەی ئۆتۆمبیلێکی بۆمبڕێژکراو لە [[ڕیاز]] کە بوو بە ھۆیبەھۆی کوژرانی ٥ سەربازی ئەمریکایی،
 
 
[[ئوسامە بن لادەن]] بناغەدانەر و سەرۆکی ئەلقاعیدە بوو کە ڕێکەوتی ٢ی ئایاری ٢٠١١ لەلایەن سوپای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاوە لە [[پاکستان|پاکستاندا]] کوژرا.<ref>[https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html ماڵپەڕی ڕووداو: ئوسامە بن لادەن کێ بوو؟] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110505183154/http://rudaw.net/kurdish/index.php/news/5946.html |date= ٥ی ئایاری ٢٠١١}}</ref>
 
ھەندێک لەو کردەو کە ئەلقاعیدە بەئاشکرا لە ئەستۆی گرتوون بریتین لە:
* ساڵی ١٩٩٣، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی ئەمریکایی لە [[مۆگادیشۆ]] کە بوو بە ھۆی کوژرانی ١٨ سەربازی ئەمریکایی،
* ساڵی ١٩٩٥، تەقاندنەوەی ئۆتۆمبیلێکی بۆمبڕێژکراو لە [[ڕیاز]] کە بوو بە ھۆی کوژرانی ٥ سەربازی ئەمریکایی،
* ساڵی ١٩٩٨، تەقاندنەوەی باڵوێزخانەی ئەمریکا لە [[نایرۆبی|نایروبیا]] و [[داروسسەلام]] کە ٢٢٤ کوژراوی لێ کەوتەوە،
* ساڵی ٢٠٠٠، ھێرش بۆ پاپۆڕێکی تر لە [[یەمەن]] کە ١٧ کوژراوی لێ کەوتەوە،
* ساڵی ٢٠٠١، کوتانی دوو فڕۆکەی ڕفێنراو بە بورجە جمکەکانی [[ناوەندی بازرگانیی جیھانی]] لە [[نیویۆرک]] و فڕۆکەیەکی ڕفێنراوی دیکە بە [[پنتاگۆن|پەنتاگۆن]] کە زیاتر لە ٣٠٠٠ کەسی کردە قوربانی،
* ساڵی ٢٠٠٤، [[تەقینەوەکەی جێژنی قوربان لە ھەولێر]] کە بوو بە ھۆیبەھۆی کوژران و برینداربوونی سەرجەم ٢٥٠ کەس.<ref>شەبانی، ئەحمەد؛ فەرھەنگی زانستی سیاسی؛ بڵاوگەی زانستگای کوردستان (سنە)؛ ساڵی ٢٠١٠؛ لاپەڕەی ٢٨.</ref>
 
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان}}
{{ئیسلامی سیاسی}}
{{تووڵی دەروازە|سیاسەت|ئیسلام}}
{{کۆلکە}}
 
[[پۆل:ئەو ڕێکخراوانەی کە لەلایەن ئەمریکاوە بەتیرۆریست دەستنیشانکراون]]
{{تووڵی دەروازە|سیاسەت|ئیسلام}}
[[پۆل:ئوسامە بن لادەن]]
 
[[پۆل:ئیسلامیزم]]
[[پۆل:تیرۆریزمی ئیسلامی]]
[[پۆل:ئەو ڕێکخراوانەی کە لەلایەن ئەمریکاوە بەتیرۆریست دەستنیشانکراون]]
[[پۆل:دامەزرانەکانی ١٩٨٨ لە پاکستان]]
[[پۆل:ئیسلامیزمڕێکخراوە جیھادییەکان]]
[[پۆل:ڕێکخراوەکان، دامەزرانی ١٩٨٨]]
[[پۆل:ڕێکخراوە جیھادییەکان]]
[[پۆل:گرووپە سەربزێوەکان لە عێراق]]
[[پۆل:گرووپە یاخییەکان کە چالاکانە ناوچەکان کۆنتڕۆڵ دەکەن]]
[[پۆل:ئوسامە بن لادەن]]