|
[[پەڕگە:Two flasks with dragons.jpg|وێنۆک|دووگۆزە لە جنسی سێرامیک]]
بە ھەر ماددەیەک کە لەگەڵ [[کاربۆن]] ([[کارباید]])، [[نایترۆجین]] (نایتراید) و ئۆکسیجن (ئۆکساید) کارلێکی کیمیایی کردبێت<sup>[[زانستی ماددە#cite note-4|[٤]]]</sup>، دەگوترێ ماددەی سیرامیکی<sup>[[زانستی ماددە#cite note-5|[٥]]]</sup>. ئەم ماددانە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە دەوروبەری خۆمان دەیانبینین وەک: شوشە،شووشە، بەردەکان، خۆڵ و… ھتد. ماددە سێرامیکییەکان لە زۆر شوێن بەکار دەھێنرێن وەک دروست کردنیدروستکردنی خانوو (کاشی، جامی پەنجەرە، گەچ (گێچ)).<ref>{{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر=https://en.wikipedia.org/wiki/Ceramic|سەردێڕ=Ceramic|زمان=ئینگلیزی|سەردان=٢٧ی شوباتی ٢٠٢٠}}</ref>
سیرامیک ماددەیەکی رەقەڕەقە پێکھاتەیەکی نائۆرگانیکە کە کانزا و ناکانزا و ئایۆن و بەندی ھاوھێز دەگرێتەوە. نموونە گشتیەکانیگشتییەکانی بریتییە لە دەفرێکی لە قوڕ دروستبوو، پۆرسەلین و خشت.
رێژەیڕێژەی بلووری یان کریستالی ماددە سیرامیکییەکان مەودایەکی جیاوازیان ھەیە لە بەرزی کریستال بۆ نیمچە کریستال، وەو بە شووشەبوون، ھەندێک جاریش بەتەواوەتی لێلن، واتە بە تەواوەتی نا بلوورن. زۆربەی جار سیرامیکی گەرمکراو یان سوورکراو یان بەشووشەبوو یان بە نیمچە شووشەبوو وەکو دەفرێکی لە قوڕ دروستبوو یان گڵکارێکی ڕەق لە جۆرێکی قوڕ دروست دەکرێت کە رێژەیەکیڕێژەیەکی زۆر لە سیلیکای تێدایە یان پۆرسەلین. جیاوازی رێژەییڕێژەیی کریستال بوون و پێکھاتەی ئەلیکترۆنی لە ئایۆنی و بەندی ھاوھێزدا بۆتەبووەتە ھۆی ئەوەی زۆربەی ماددە سیرامیکیەکانسیرامیکییەکان ببنە گەرمی دەر و نەگەیەنەرێکی باش (بە فراوانی توێژینەوەی لەسەر کراوە لە ئەندازیاری سیرامیک) لەگەڵ ئەم مەودا درێژەی ھەلبژاردنانەدا بۆ پێکھاتە یان بنیاتی سیرامیک بە نزیکەی ھەموو جۆرەکانی بەبەردبوون و ھەروەھا ھەموو ئاستەکانی ڕێژەی کریستاڵی، فراوانی بابەتەکە زۆر فراو انەو توانای ناساندنی ڕەوشتەکانی وەکو(ڕەقی، پتەوی، توانای گەیاندنی ئەلکترۆنی … ھتد) زۆر زەحمەتە تەواوی زانیارییەکان دیاری ب. ەی،
== تایبەت مەندیەتایبەتمەندییە گشتییەکان == ▼فراوانی بابەتەکە زۆر فراو انەو توانای ناساندنی ڕەوشتەکانی وەکو(ڕەقی، پتەوی، توانای گەیاندنی ئەلکترۆنی … ھتد) زۆر زەحمەتە تەواوی زانیاریەکان دیاری ب .ەی،
تایبەت مەندیەتایبەتمەندییە گشتییەکانی ھەر وەکوو. بەرزی پلەی گەر می. توانەووە. بەرزی ڕەقی و پتەوی. کەمی لە گەیاندندا. پێـوەریپێوەری جیڕی (توانای کشان). بەرگری کیمییای. کەمی توانای کشان ئەمانە بنەماکانییەتی، لەگەڵ شتە تایبەتییەکاندا بۆ ئەم تایبەت مەندیانەتایبەتمەندیانە. بۆ نمونەنموونە ( شوشەیشووشەی گەرمی گواستنەوە، سیرامیکی گەرمی باش، (ئەوسیرامیکەی کەشازەو توانای گەیاندنی گەرمی زۆ بەرزە)......... ھتد). چەند ئاوێتەیەک یان پێکھاتەییەکپێکھاتەیەک وەکو فایبەر گلانی لەکاتێکدا ماددەکانی سیرامیل لەخۆ دەگرن بەڵام بە یەکێک لە خێزانی سیرامیک داناندرێداناندرێت.▼
سەرەتاترین سیرامیک کەلەلایەن مرۆڤەوە ناسێندرابوو لەو شتانە بوون کە بە قووڕ دروست دەکران نموونە (دەفر) یان پەیکەری بچووک لە قوڕ دروست دەکران ئەمانە کە وتمان یان ھەر لەخۆی (تەنھا قووڕ) یان لەگەڵ ماددەکانی تردا تێکەڵ دەکران وەک (سلیکا) «پێکھاتەیەکی کریستاڵە بەگشتی لە لم و کوارتزدا دەدۆزرێتەوا». پتەوو ڕەقوو سفت دەکران لەناو ئاکردا. سیرامیکەکانی دوواتر بە کاشیی ڕوپۆش دەکران و ئاگریان تێبەر دەدرا بۆ دروست بوونیدروستبوونی ( ڕوییەکیڕوویەکی لوس و بەڕەنگ)، بۆ کەم کرودنەوەی کونیلەداری لەڕێگەی بەکارھێنانی شوشەییشووشەیی بوون، بۆ دروستکردنی بەرگی سیرامیکە نادیارەکان لەسەرو سیرامیکە کریستاڵە بنچینەییەکانەوەبنچینەیییەکانەوە). سیرامیکی ئێستا بەرھەمی ناو ماڵ(ناوخۆ)، پیشەسازی و بیناییەکانبینایییەکان لەخۆ دەگرێت، ھەروەھا مەوداییەکیمەودایەکی فراوان لە جۆری سیرامیکیشدا دەگرێتەوە. ▼▲== تایبەت مەندیە گشتییەکان ==
▲تایبەت مەندیە گشتییەکانی ھەر وەکوو. بەرزی پلەی گەر می. توانەووە. بەرزی ڕەقی و پتەوی. کەمی لە گەیاندندا. پێـوەری جیڕی (توانای کشان). بەرگری کیمییای. کەمی توانای کشان ئەمانە بنەماکانییەتی، لەگەڵ شتە تایبەتییەکاندا بۆ ئەم تایبەت مەندیانە. بۆ نمونە (شوشەی گەرمی گواستنەوە، سیرامیکی گەرمی باش، (ئەوسیرامیکەی کەشازەو توانای گەیاندنی گەرمی زۆ بەرزە)......... ھتد). چەند ئاوێتەیەک یان پێکھاتەییەک وەکو فایبەر گلانی لەکاتێکدا ماددەکانی سیرامیل لەخۆ دەگرن بەڵام بە یەکێک لە خێزانی سیرامیک داناندرێ
▲سەرەتاترین سیرامیک کەلەلایەن مرۆڤەوە ناسێندرابوو لەو شتانە بوون کە بە قووڕ دروست دەکران نموونە (دەفر) یان پەیکەری بچووک لە قوڕ دروست دەکران ئەمانە کە وتمان یان ھەر لەخۆی (تەنھا قووڕ) یان لەگەڵ ماددەکانی تردا تێکەڵ دەکران وەک (سلیکا) «پێکھاتەیەکی کریستاڵە بەگشتی لە لم و کوارتزدا دەدۆزرێتەوا». پتەوو ڕەقوو سفت دەکران لەناو ئاکردا. سیرامیکەکانی دوواتر بە کاشیی ڕوپۆش دەکران و ئاگریان تێبەر دەدرا بۆ دروست بوونی (ڕوییەکی لوس و بەڕەنگ)، بۆ کەم کرودنەوەی کونیلەداری لەڕێگەی بەکارھێنانی شوشەیی بوون، بۆ دروستکردنی بەرگی سیرامیکە نادیارەکان لەسەرو سیرامیکە کریستاڵە بنچینەییەکانەوە). سیرامیکی ئێستا بەرھەمی ناو ماڵ(ناوخۆ)، پیشەسازی و بیناییەکان لەخۆ دەگرێت، ھەروەھا مەوداییەکی فراوان لە جۆری سیرامیکیشدا دەگرێتەوە.
لە سەدەی بیست ماددەی تازەی سیرامیک بەرەوپێش برا بۆ ئەوەی بەسودی ھەندەسەی سیرامیک بەکاربھێنرێت وەکو نیمچە گەیەنەرەکان.
== ماددەکان ==
ماددەی سیرامیک ماددەیەکی نائۆرگانیک (ناکانزایە)، ھەندێ جار ئۆکسیدی بلوریە،بلورییە، کانزای نایترایدە (ئاوێتەیەکە کە نایترۆجین لەخۆ دەگرێ)یان کاربایدە (ئاوێتەیەکی دوو توخمی کاربۆنە). ھەندێک لە توخمەکانی وەک (کاربۆن، سلیکۆن) وەکو سیرامیک دەتوانرێ ھەژمار بکرێن. ماددە سیرامیکیەکانسیرامیکییەکان بەھێزو ڕەقن لە ژێرلەژێر پەستاندا ھەروەھا بێ ھێزن لە بڕین و گرژبوندا. ماددە سیرامیکیەکانسیرامیکییەکان بەرگەی ئەو داخورانە کیمیایە دەگرن کە رودەداتڕودەدات لەو ماددانەی کە تایبەت کراون بە ترشێتی. بە گشتی سیرامیک دەتوانێ بەرگەی پلەیەکی گەرمای زۆر بگرێت لە نێوان مەودای(١٠٠س _ ١٦٠٠٠س)١٨٠٠ف_٣٠٠٠ف پلەی شوشەشووشە زۆر جار وەکو سیرامیک ھەژمار ناکرێ لەبەر کارەکتەرە نابلوریەکەینابلورییەکەی (توانای گۆڕینی ھەیە، بێروە واتا رەنگیڕەنگی نییە). ھەرچەندە دروستکردنی شوشەشووشە بەژداری دەکا لە چەند ھەنگاوێکی دروستکردنی پرۆسەی سیرامیکدا، وەو سیفەتە میکانیکیەکانیمیکانیکییەکانی ھاوشێوەی ماددە سیرامیکیەکاننسیرامیکییەکانن. ماددە خاوە باوەکانی سیرامیک قوری کانزای دەگرێتەوە وەکو (کائۆلینایت) «مەبەستمان لە کائۆلینی خاوێنە»
ھەروەھا لە کاتێکدالەکاتێکدا زۆر ماددە تازەکان ئەلەمنیۆم ئۆکساید زیاتر بە گشتی ناسراوە بە «ئەلومینا» ش دەگرێتەوە. مادە سیرامیکە مۆدێرنەکان ئەوانەی پۆلێنکراون وەک سیرامیکی پێشکەوتوو بۆ نمونەننموونەن (سلیکۆن کارباید، تەنگستن "توخمێکی کانزایی کارەباییەکارەبایییە")، ھەردوو لەم توخمانە بە نرخ دانراون لەبەرگریان دژی "ڕوشان" لەبەر ئەوە ئەمانە دەدۆزرێنەوە بۆ بەکارھێان لە ھەندێک بەرنامەدا وەکو ئەو پلێتە لەبەرکراوەی لە ئامێری شکاندا ھەیە کە بەکاردێت لە پرۆسەی کانەکاندا. سیرامیکە پێشکەوتووەکان یا مۆدیرنەکان ھەروەھا لە (دەرمان، بواری کارەبایی، پیشەسازی ئەیکترۆنیوە ھەروەھا کە قەڵغانی لەشدا بەکاردێت).
=== سیرامیکی کریستاڵی (بلوری) ===
سیرامیکی کریستاڵی (بلوری) مادە سیرامیکە بلورییەکان زۆر خۆیان ناگرن لە مەودایەکی درێژی بەکارھێناندا (ئیش لەسەرکردنیان). ئەو رێگایانەیڕێگایانەی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم سیرامیکانەدا وا دەردەکەوێ دابەش دەبێت بەسەر دوو جۆردا: یان دروستکردنی سیرامیکەکە لە شێوەی ویستراودا لە کارلێکی ناوەیدا، یان بە بەپێکھێنانی پاودەر بۆ دروستبوونی شێوەی ویستراو و دوای ئەو گەرمکردنی تا پلەی پێش توانەوە پاشان ساردکردنەوە بۆ ئەوەی بارستەیەکی رەقڕەق پێکبێنێت بۆ تەکنیکی پێکھاتنی سیرامیک. دروستکردن بە دەست وەک (ھەندێ جار پڕۆسەی خولانەوە لەخۆ دەگرێ) کە بە فڕێدان ناسراوە دروست کردندروستکردن یان بەرجەستە کردنیبەرجەستەکردنی دانانی خلیسکی وەو دانانی تێپ قاڵب کردن و پڕۆسەی وشک بوونەوە دەگرێتەوە.
=== سیرامیکی نا کریستاڵی (نا بلوری) ===
سیرامیکی نابلوری لە شوشەشووشە دەچێت لە دروستبووندا وادەردەکەوێ لە تواوەکانەوە دروستبوون شوشەشووشە شێوە دەگرێت لەکاتێکدا کە بەتەواوەتی تواوەتەوە یان کاتێک لەوۆخی نیمچە توەوەدایە چەندڕێگەیەکی وەکو فووکردن پیایدا لەناو قاڵبدا. ئەگەر مامەڵە گەرمکردنی دواتر بوە ھۆی ئەوەی ئەم گڵاسە ببێتە بەشێک لە کریستاڵی «بلوری بوون» دەرانجامی ماددەکە کەدەستمان دەکەوێت بە سیرامیکی بللوری داناسرێت، بە فراوانی بەکار دێت وەک سەری تەباخی چێشت لێنان.
== سەرچاوەکان ==
| 