ئەلفوبێی عەرەبی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

بەر لەسەرھەڵدانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی دەرنەچوو بوون مەگەر بازرگانەکانی نێوان شام و مەککە نەبێت، پاشان عەرەبەکان شیعریان لەبەردەکرد نەدەنوسراوە چونکە نوسینێکیان نەبوو، دوای ھاتنی ئاینی پیرۆزی ئیسلام وھاتنەدەرەوەی عەرەبەکان لە نیمچە دورگەی عەرەبی و بلاوبونەوەی خوێندەواری لەناو میللەتە جۆربەجۆرەکان لەسەر ھەمان ئەو ئەلفوبێیە ڕۆیشتن وەک: [[زمانی ئوردوو|ئۆردویی]]، [[زمانی پەشتۆ|پەشتۆ]]، [[زمانی بەلۆچی|بەلۆچی]]، [[زمانی مێلایو|مێلایو]]، [[زمانی ھەوسا|ھەوسا]] (لە [[ڕۆژاوای ئەفریقا|ڕۆژئاوای ئەفریقا]])، [[زمانی ماندیکی|ماندیکی]]، [[زمانی سەواحیلی|سەواحیلی]] لە ([[ئەفریقای ڕۆژھەڵات|ڕۆژھەڵاتی ئەفریقا]])، [[زمانی بیلتسی|بیلتسی]]، [[زمانی مارواری|مارواری]]، [[زمانی پەنجابی|پەنجانی]] (لە [[پاکستان]])، [[زمانی کشمیری|کشمیری]] و [[زمانی سیندی|سیندی]] (لە [[ھیند]] و [[پاکستان]])، [[زمانی ئارووی|ئارووی]] (لە [[سریلانکا]])، [[زمانی ئۆیغووری|ئویغووری]] (لە [[چین]])، [[زمانی کازاخی|کازاخستانی]] (لە [[ئاسیای ناوەڕاست]])، [[زمانی ئۆزبەکی|ئۆزبەکی]] (لە [[ئاسیای ناوەڕاست]])، [[زمانی قرغیزی|قیرغیزی]]، [[زمانی ئازەری|ئازەری]]، [[زمانی کوردی|کوردی]] (لە [[ئێران]] و[[عێراق]])، [[زمانی تورکیی عوسمانی|تورکی عوسمانی]]، [[زمانی ئیسپانیئەندەلوسی|ئیسپانیئەندەلوسی]] (لە ڕۆژئاوای ئەوروپا)، [[زمانی فارسی|فارسی]]، ھەروەھا پیت و ھێمای نوێ زیادکراوە بۆ ئەلفوبێی ئارامی.