تارمایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

مۆتەکە لە فۆلکلۆردا تارمایییەکە وەک سرووش یان روحی مردووێک یان ئاژەڵێک کە دەتوانێت بۆ زیندووەکان دەربکەوێت. تارماییەکان بە شێوەیەکی فراوان جیاوازن زۆرجاران نادیارن و بەرجەستەکراون بۆ شێوەیەکی ترسناک، هەندێک جاریش بە دەگمەن خۆیان نمایش دەکەن لە شێوەی ڕاستەقینە بۆ زیندوان. هەروەها هەوڵدان بۆ پەیوەندیکردن بە روحی کەسێکی کۆچکردووەوە بە نیکرۆمانسی ناسراوە، یان لە ڕۆحیەتدا وەک پەرستگایەک دانراوە<ref> https://books.google.com/books/about/The_Encyclopedia_of_Ghosts.html?id=5lcMRQryEQMC </ref>. دەستەواژەکانی تر کە پەیوەندیان هەیە بە مۆتەکە بریتین لە: خەمبارکردن، فانتۆم، پۆلتەرگیست، سێبەر، سپێکتەر، روح، سپەق، شۆخ، شپرزەیی، شەیتان و غوول.

مۆتەکە لە بوارەکانی باوەڕ بوون بە بوونی ژیانێکی پاشەکەوت و دەرکەوتەکانی روحی مردووان بەربڵاوە، کە دەگەڕێتەوە بۆ ئەنیمیزم یان باپیرانپەرستی لە کەلتووری پێش خوێندەواریدا. هەندێک لە کردارە ئاینییەکان و مەراسیمی پرسە و هەڵچوون و هەندێک کرداری روحییەتی و سیحری نەریتییدا هەیە، بە تایبەتی بۆ پشوودانی روحی مردووان داڕێژراون<ref> https://books.google.com/books/about/Philosophy_of_Science.html?id=oX84XOf-T68C </ref>. تارماییەکان بە گشتی بە گەوهەری تاکەکەسی و وەک مرۆڤ وەسف دەکرێن، هەرچەندە چیرۆکەکانی سوپای تارمایی و تارمایی گیانلەبەران و مرۆڤیش دەگێڕدرێنەوە. ئەوان باوەڕیان وایە کە شوێنەکان، بابەتەکان یان ئەو کەسانەی کە لە ژیاندا پەیوەندییان پێوەبوو لە خۆ دەگرن. بەپێی توێژینەوەیەکی ساڵی ٢٠٠٩ی سەنتەری لێکۆڵینەوەی پیو، ١٨٪ ی ئەمریکییەکان دەڵێن تارمایییەکیان بینیوە<ref> https://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/10/30/18-of-americans-say-theyve-seen-a-ghost/ </ref>.