پروسیا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
No edit summary
ھێڵی ٧:
==به‌ها پڕوسيه‌كان==
ناوى پروسيا ئه‌مڕۆ وه‌ك زاراوه‌يه‌كى مێژوويى و كه‌لتوورى و جوغرافيايي به‌ كار دێت. (به‌ها بروسيايه‌كان) له‌ ياده‌وه‌رى زۆرينه‌ى خه‌ڵكى ئه‌ڵماندا جێگه‌ى شانازين چونكه‌ بوون به‌ هانده‌رى درووستبوون و به‌رزبوونه‌وه‌ى ئاستى ده‌وڵه‌تى ئه‌ڵمانه‌كان له‌ جيهاندا، ئه‌م به‌هايانه‌ كه‌ هێشتا جێگه‌ى په‌يڕه‌وكردنن بريتين له‌ : رێكخستنى نموونه‌يي، رێزگرتن ،خۆبه‌ختكردن، پيرۆزكردنى قانوون، گوێرايه‌لى به‌ فه‌رمانه‌كانى ده‌وڵه‌ت، دڵ راستبوون، ئارامگرتن، راستبێژى، ئابووره‌كردن، رێزگرتن له‌ كات، دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌ لاف لێدان و لووتبه‌رزى، و خۆماندووكردن. <ref>''...&nbsp;the old Prussian virtues were virtues, and remain so. Industry; piety; frugality; self-discipline; physical courage; a capacity for self-subordination to a common cause'' - Michael Eliot Howard, Michael Howard: ''The Lessons of History'', 1991, Yale University Press, ISBN 0-300-05665-6</ref>
==ناو و يادگار ==
كاريگه‌رى ناوو كلتوورى پروسيا تا ئێستا له‌ زۆر لاوه‌ به‌ زيندوويى ماوه‌ته‌وه‌ سه‌ربارى هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ى له‌ ساڵى 1947 ئه‌م زيندوومانه‌ له‌ لايه‌نى ژيانى رۆژانه‌و رۆشنبيرى و وه‌رزشى وناوه‌ به‌ كارهێنراوه‌كان..<ref>PRUSSIA—YESTERDAY AND TOMORROW, Symposium at the GHI, March 27, 2001. Conveners: Dieter Dettke (Friedrich
Ebert Foundation), Christof Mauch (GHI). Speakers: Manfred Stolpe (minister president of Brandenburg), David E. Barclay (Kalamazoo College).
Moderator: Robert Gerald Livingston (GHI).</ref> بۆ نموونه‌:
 
'''يه‌كگرتنه‌وه‌'''
* برلين پايته‌ختى پروسيا،‌ له‌ ساڵى 1871 بووبه‌ پايته‌ختى نوێى ده‌وڵه‌تى نوێى ئيمپراتۆريه‌تى ئه‌ڵمانيش. ساڵى 1990 پاش رمانى ديوارى به‌رلين و يه‌كگرته‌وه‌ى هه‌ردوو به‌ش دووباره‌ بوو به‌ پايته‌ختى فيدراڵى ئه‌ڵمانياى يه‌كگرتوو. ئه‌نجومه‌نى فيدرال له‌ هه‌مان تالارى پێشووى كۆشكى سه‌رۆكايه‌تى پروسيايه‌.
* نيشانى جه‌نگى پروسيا ((خاچى ئاسنين)) به‌ شێوه‌ نوێيه‌كه‌ى ئێستا هێمايه بۆ‌ سوپاى فيدراڵى ئه‌ڵمانيا.
'''پارێزگاكان'''
* سكسونيا - تاكه‌ پارێزگايه‌ كه‌ هه‌مان داڵى پروسى كردۆته‌ دروشم.<ref>[http://www.crwflags.com/fotw/flags/de-st.html Saxony-Anhalt (Germany) Coat of arms]</ref> هه‌روه‌ها دروشمى خانه‌دانانى هوهنتسليرن له‌ دروشمى گه‌وره‌ى بادن فورتمبێرگ خۆى نما ده‌كات. <ref>{{Citation
|last=Der Landtag des Landes Baden Württemberg
|first=
| author-link =
| last2 =
| first2 =
| author2-link =
|title=Gesetz über das Wappen des Landes Baden-Württemberg vom 3. Mai 1954
| newspaper =Gesetzblatt für Baden-Württemberg
|pages=69
|year=1967
|date=
|url=http://www.verfassungen.de/de/bw/bw-wappengesetz54.htm }}</ref>
* هه‌يكه‌لى ئێستاى به‌رێوه‌بردن هه‌مان شێوازى پێشوىى كارگێڕيه‌ له‌ ده‌وڵه‌تى پروسيا له‌ رووى هه‌رێمه‌كان وه‌ك پله‌ى سه‌ره‌ك وه‌زيران و پارێزگاكان و قه‌زاكان .
 
'''وه‌رزش'''
* زۆر له‌ يانه‌ ورزشيه‌كان له‌ ئه‌ڵمانيا ناوى پروسيا (پرويسن) هه‌ڵده‌گرن, وه‌ك پرويسن مونستار،<ref>[http://www.scpreussen-muenster.de/home/index.php Official Page of Preußen Münster]</ref> و بي ئێف سي پرويسن.
* هه‌روه‌ها ناوى يانه‌ى پروسيا دۆرتموند به‌ شێوه‌ لاتينيه‌كه‌ى (Borussia Dortmund) و پروسيا مونشن گلادباخ.
* هه‌روه‌ها ره‌نگى فانيله‌ى هه‌ڵبژارده‌ى فوتبۆڵى ئه‌ڵمانيا پێكهاتووه‌ له‌ هه‌ردوو ره‌نگى سپى و ره‌ش كه‌ هێمايه‌ بۆ پروسيا.
'''ناوى شوێنه‌كان'''
* ناوى شارى پرويسيش ئالدندورف له‌ قه‌زاى ميندن - لوبكه
* ئاوايي پرويسيش شتروهن (له‌ ئاواييه‌كانى شارى رادن) له‌ قه‌زاى ميندن - لوبكه
* وه‌ستگه‌ى شه‌مه‌نده‌فه‌رى برويسن له‌ لونن نزيك دۆرتموند
 
==هه‌ڵبژاردنه‌كانى بروسيا==