دەرکەوتنەوەی خەسڵەتەکان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

لە [[زیندەزانیارییەکان|ژینناسی دا]]، '''دەرکەوتنەوەی خەسڵەتەکان''' ({{بە ئینگلیزی|Atavism}}) بریتییە لە گۆرانی بنیادی زیندەیی زیندەوەرێک لەڕێی دووبارە دەرکەوتنی خەسڵەتێکی نەژادیی (باو و باپیران) سەرەڕای وونبوون یان دیارنەمان بەشێکی جەستە یان خەسڵەتێک لە نەوەکانی پێشوودا بەھۆی گۆرانکارییە پەرەسەندنەکانەوە.<ref name="Briankhall1">{{Citation|title=Developmental mechanisms underlying the atavisms|author=Brian K. Hall|journal=Biological Reviews|year=1984|volume=59|issue=|pages=89–124|url=|doi=10.1111/j.1469-185x.1984.tb00402.x}}</ref> دەرکەوتنەوەکان دەکرێت بەچەند ڕێگەیەک ڕووبدەن،<ref>{{cite journal|last1=Tomic|first1=Nenad|last2=Meyer-Rochow|first2=Victor Benno|year=2011|title=Atavisms - medical, genetic, and evolutionary implications|url=https://archive.org/details/sim_perspectives-in-biology-and-medicine_summer-2011_54_3/page/332|journal=Perspectives in Biology and Medicine|volume=54|issue=3|pages=332–353|doi=10.1353/pbm.2011.0034}}</ref> بۆ نموونە لە کاتێک دا ئەو جیینانەی پەیوەستن بە ڕووخسارەوە دەپارێزرێن لە ناوکە ترشی ڕایبۆزی کەم ئۆکسجین (DNA) دا و لەڕێی بازدانەوە کردەی دووبارە دەرکەوتنەوەکە ڕوودەدات کە ھەڵدەستێت بە لابردنی جیینی خەسڵەتە نوێیەکە یان زاڵ کردنی جیینە کۆنەکان بەسەر جیینی خەسڵەتە نوێیەکان دا. ژمارەی خەسڵەتەکان دەکرێت بگۆردرێت لەئەنجامی کەم بوون یان زیاد بوونی ماوەی گەشەکردنی سەرەتایی خەسڵەتێک بۆیە گۆرانی ماوەی گەشەی خەسڵەتێک پێش جێگیربوونی بەشێوەیەکی تەواوی دەکرێت ببێتە ھۆی ھێنانەوەی ڕووخسارێکی نەژادیی.^{<ref>{{cite book|author=Held, L.|year=2009|title=Quirks of Human Anatomy, an Evo-Devo Look at the Human Body|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-73233-8}}</ref>} زۆرجار دیاردەی دووبارە دەرکەوتنەوەی خەسڵەتەکان وەک بەڵگەی پەرەسەندن تەماشا دەکرێن.<ref name="Briankhall22">{{Citation|title=Atavisms and atavistic mutations|author=Brian K. Hall|journal=Nature Genetics|year=1995|volume=10|issue=2|pages=126–127|url=|doi=10.1038/ng0695-126|pmid=7663504}}</ref>