فیفا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[پەڕگە:FIFA Logo (2010).svg|thumbوێنۆک|درووشمی فیفا]]

'''فیفا''' یەکێتیی [[تۆپی پێ]]ی نێودەوڵەتی ناسراو بە فیفا، رێکخراوێکەڕێکخراوێکە بۆ بەڕێوەبردنی چالاکییەکانی بواری تۆپی پێ لەجیھان دامەزراوە، بارەگای سەرەکی ئەم رێکخراوەڕێکخراوە لەشاری زیورخی وڵاتی [[سویسرا]]یە و لەئێستا دا [[جیانی ئینڤانتینۆ]] سەرۆکایەتی دەکات و ژمارەی ئەندامەکانی فیفا ٢٠٨ ئەندامە.

== کورتەیەکی مێژوویی ==

فیفا تەنهاتەنھا ئەرکی سەرپەرشتیکردن و چاودێریی کردنی پاڵەوانێتی و خولە نێودەوڵەتییەکانی تۆپی پێیە،جگەپێیە، جگە لەوانەش مۆندیال کە لەساڵیلە ساڵی ١٩٣٠یەوە ٤ ساڵ جارێک بەبەشداریی چەندین تیپی جیھان بەڕێوەدەچێت، ئەم رێکخراوەڕێکخراوە لە لەساڵیساڵی ١٩٠٤دا و لەلایەن یەکێتیی تۆپی پێی وڵاتانی بەلجیکا، دانیمارک، فەرەنسا، ھۆڵەندا، ئیسپانیا، سوید و سویسرا لەشاری پاریس دامەزرێنرا و یەکەمین سەرۆکیشی ڕۆبێرت گویرین بوو، ئەمەش دوای ئەوەی ئەو یارییە بەشێوەیەکی فراوان بڵاو بوویەوە و ھەوادارێکی زۆری بۆ خۆی پەیدا کرد.

یەکەم پاڵەوانێتی نێودەوڵەتی تۆپی پێ کە ئەم رێکخراوەڕێکخراوە سەرپەرشتی کرد لە ساڵی ١٩٠٦دا بوو.

پاشان لەساڵیلە ساڵی ١٩٠٩دا ئەفریقای باشوور، ساڵی ١٩١٢ ئەرژەنتین، ساڵی ١٩١٣ ئەمریکا بوونە ئەندام لەو رێکخراوەداڕێکخراوەدا بەمەش فیفا بێجگە لە وڵاتانی ئەورووپا وڵاتانی کیشوەری ئەمریکاشی گرتەوە.

بەشداریی کردنی زۆربەی یاریزانەکان لە جەنگی یەکەمی جیھانی و سنووردار بوونی کەرەستەکانی گەشتی یاریزانەکان، فیفای تووشی قەیران کرد، دوای کۆتاییھاتنی جەنگ، ھیرشمان کارل-ی ئەڵمانی بووە سەرۆکی فیفا و رێکخراوەکەیڕێکخراوەکەی لەو قەیرانە رزگارڕزگار کرد، لەو سەردەمە بەریتانیا وەک ماڵی فیفا نەیاری خۆی بۆ ئەنجامدانی پاڵەوانێتی نێودەوڵەتی لەگەڵ دوژمنەکانی لەجەنگی یەکەمی جیھانی راگەیاندڕاگەیاند و ئەندامێتیی خۆی لەفیفا ھەڵوەشاندەوە، لەو کاتەوە فیفا لەلایەن مۆزەخانەی نێودەوڵەتی تۆپی پێ لەبەریتانیا سەرپەرشتی دەکرا و یاساکانی تۆپی پێ تەنیا لەلایەن فیفاوە پەسەند نەدەکرا، بەڵکو لەلایەن ئەنجومەنێکی تری نێودەوڵەتی تۆپی پێ بەناوی IFABەوە یاساکان دادەرێژراو پەسەند دەکرا، ئەو ئەنجومەنە لە٨ ئەندام پێکھاتبوو، فیفا لەناو ئەو ئەنجومەنەدا ٤ ئەندامی ھەبوو، ٤ ئەندامەکەی دیکە سەر بەئەنجومەنەکانی بەریتانیا و سکۆتلەندا و وێڵز و ئیرلەندی باکوور بوون، ئەنجامدانی ھەر گۆڕانکارییەک لەیاساکانی تۆپی پێ، پێویستی بەرەزامەندی ٦ ئەندامی ئەو ئەنجومەنە ھەبوو.

[[پەڕگە:2014 FIFA Convention Center.jpg|thumbوێنۆک|بارەگای فیفا لە سویسڕا]]

== سەرۆکەکانی فیفا ==

* جولیجوولی ڕیمێی فەڕەنسی لەساڵانی ١٩٢١ بۆ ١٩٥٤

* جیانی ئینڤانتینۆ لەوەتەی ٢٦ی شووباتیشوباتی ٢٠١٦ - تا ئێستا

==ئەوپاڵەوانیەتیانەی ئەو پاڵەوانێتیانەی کە فیفا بەڕێوەی دەبات ==

[[پەڕگە:FIFA Kontinentalverbände.PNG|thumbوێنۆک|نەخشەی ئەو پاڵەوانیەتیانەیپاڵەوانییەتیانەی کە فیفا بەڕێوەی دەبات]]

== فیفا و سزادراوان ==

== سرودی فیفا ==

لە مۆندیاڵی جیھانی ١٩٩٤ەوە فیفا بۆتەبووەتە خاوەنی سرودێکی تایبەت لەپاڵەوانێتییەکاندا وەک سرودی فەرمی فیفا لێدەدرێت.