محەممەد: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
←‏ژیانی دوای ناردنی تا پێش کۆچ: زیادکردنی سەرچاوە(کان)
ھێڵی ٩٤:
[[پەڕگە:Jabal Nur.JPG|وێنۆک|250px|شاخی نوور]]
 
کاتێک گەیشتە تەمەنی چل ساڵی بە زۆری دەردەچوو بۆ ئەشکەوتی حەڕا <ref>السيرة النبوية سير وعبر، مصطفى السباعي، ص13-29، المكتب الإسلامي.</ref>دەمایەوە لە «شاخی نوور لە دووری دوو میل لە مەککەوە»،<ref>[[:ar:الرحيق_المختوم_(كتاب)|الرحيق المختوم]]، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref> ئەمەش لە ھەموو ساڵێکدا بوو،<ref name=":4">البداية والنهاية ،[[ئیبن کەسیر]]، ج3، لا5-33</ref> ئاو و خواردنی لەگەڵ خۆی ئەبرد و مانگێک تیایا دەمایەوە و پەرستن و تێڕامانی دەکرد.<ref>عيون الأثر في فنون المغازي والشمائل والسير، ابن سيد الناس، ج1، ص109-120، مؤسسة عز الدين، بيروت، ط1986.</ref> موسڵمانان لەو بڕوایەدان کە بۆ یەکەم جار سروشی بۆ دابەزی لە ١٧ی ڕەمەزان<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص190-198، دار صادر، بيروت.</ref> یان ٢٤ی ڕەمەزان <ref>في مسند أحمد، ج4، ص107، والجامع الصغير، للسيوطي، رقم:2734، وحسّنه: «أن رسول الله  قال: "أُنزل القرآن لأربع وعشرين خلت من رمضان"».</ref><ref name=":4" />یان ٢١ی ڕەمەزان <ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، دار المؤيد، ص65.</ref>بەرامبەر ١٠ی ئابی ٦١٠ز، (٢٧ی ڕەجەب دانراوە لای [[شیعە]]).<ref>الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جعفر مرتضى العاملي، ج2، ص243-252، دار السيرة، بيروت، ط1995.</ref>
 
لە دوای ئەو ڕووداوە ماوەیەک سروشی بۆ نەھات، دەڵێن نزیکەی سێ ساڵ یان کەمتر بووە، تا کۆتایی ھات بە دابەزینی ئایەتەکانی سەرەتای سورەتی مودەسیر ‹المدثر›، پاشان سروش دابەزی و بەردەوام بوو بۆ ماوەی بیست و سێ ساڵ تا کۆچی دوایی کرد؛ و یەکەم ئایەت لە [[قورئان]] دابەزی بۆی ( اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ، خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ ، اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ ، الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ، عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ  ) واتە :" بخوێنە بەناوی ئەو پەروەردگارەتەوە کە هەموو شتێکی دروستکردووە ، ئادەمیزادی لە چەند خانەیەکی هەڵواسراوا (لەناومنداڵدان) درووستکردوووە ، بخوێنە لە کاتێکدا کە هەر پەروەردگاری تۆ بەخشندەیە ، ئەو زاتەی کە بەهۆی قەڵەمەوە زانست و زانیاری فێرکردووە و ئادەمیزادی فێری ئەو شتانەکردووە کە نەیزانیوون " .بوو<ref>بوخاری ڕیوایەتی کردووە</ref>
ھێڵی ١٠١:
[[پەڕگە:Arabic Plaque, Great Mosque, Xian.jpg|وێنۆک|220px|شایەتمان «لا إله إلا الله محمد رسول الله» کە پێغەمبەر محەممەد بانگەوازی بۆ ئەکرد]]
 
موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە محەممەد نێردراوە بۆ ھەموو مرۆڤایەتی،مرۆڤایەتی<ref>رواه السيوطي، في الجامع الصغير، عن الحسن البصري، رقم: 2697، وقال عنه: مرسل حسن.</ref>، و لەدوای ھاتنە خوارەوەی ئایەتەکانی [[مودەسر|سورەتی مودەسیر،مودەسیر]]<ref>الرحيق المختوم، المباركفوري، ص55-58.</ref>، دەستیکرد بە بانگ کردنی خەڵک بۆ [[ئیسلام]] لە گەورە و بچوک، و سەربەست و بەندە و پیاوان و ژنان و یەکەم کەس کە باوەڕی پێ ھێنا بەپێی گێڕانەوەکانی [[سوننە]] [[خەدیجە کچی خووەیلید]]ی خێزانی <ref>في عيون الأثر، لابن سيد الناس، ج1، ص123: «قال ابن إسحق: "كانت خديجة أول من آمنت بالله ورسوله وصدّقت ما جاء من عند الله عز وجل وآزرته على أمره، فخفف الله بذلك عن رسوله"».</ref>و [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]]ی ئامۆزای بوو <ref>في تهذيب التهذيب، لابن حجر العسقلاني، ج7، ص195: «قال ابن إسحاق: أول من آمن بالله ورسوله من الرجال علي بن أبي طالب، وهو قول ابن شهاب، إلا أنه قال: من الرجال بعد خديجة، وهو قول الجميع في خديجة وهو قول عبد الله بن محمد بن عقيل وقتادة ومحمد بن كعب القرظى وروى أبو عوانة عن أبي بلج عن عمرو بن ميمون عن ابن عباس قال "كان عليّ أول من آمن بالله من الناس بعد خديجة"».</ref>(بە پێێ گێڕانەوەکانی [[شیعە]] عەلی یەکەم کەس بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە، ئەو کاتە مناڵ بووە لە تەمەنی دە ساڵی یان ھەشت ساڵیدا بووە و دەژیا لە ژێر چاودێری محەممەدا)، و [[زەیدی کوڕی حارسە]] یەکەم پیاو بووە کە باوەڕی پێ ھێناوە و پاشان ھاوڕێی نزیکی [[ئەبوبەکر]] باوەری پێ ھێنا (لە ھەندێک گێڕانەوەدا ھاتووە کە ئەبوبەکر پێش عەلی باوەڕی ھێناوە و یەکەم پیاو بووە کە موسڵمان بووە) و بە موسڵمان بوونی ئەبوبەکر [[ئیسلام]] دەرکەوت لە [[مەککە]]، یەکەم کەس بوو کە ئیسلام بوونی خۆی دەرخست، و دەستی کرد بە بانگ کردنی ھۆز و نزیکەکانی بۆ ئیسلام و ئەوانەی بە بانگەوازی [[ئەبوبەکر]] ئیسلام بوون، [[عوسمان کوڕی عەفان]] و [[عەبدول ڕەحمان کوڕی عەوف]] و [[تەڵحە کوڕی عوبەیدوڵڵا]] و [[زوبێر کوڕی عەوام]] و [[سەعد کوڕی ئەبی وەقاس]] بوون.
 
محەممەد لە سەرەتادا سێ ساڵ بە نھێنی بانگەوازی کرد،کرد<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref>، و لە یەکەمینی ئەو حوکمانەی ھاتنە خوارەوە فەرمان کردن بوو بە [[نوێژ]]کردن، موسڵمانان سەرەتا بە نھێنی کۆدەبونەوە بۆ نوێژکردن <ref>الروض الأنف، السهيلي، ج1، ص414-437.</ref>و بە دیداری پێغەمبەر محەممەد ئەگەیشتن کاتێک ژمارەیان گەیشتە سی ژن و پیاو، محەممەد ماڵی ئەڕقەمی کوڕی ئەبی ئەڕقەمی بۆ ھەڵبژاردن تا تیای کۆببنەوە بە مەبەستی ڕێنمایی و فێربوون، و کاتێک ژمارەیان گەیشتە چل کەس، فەرمان کرا بە محەممەد بە ئاشکرا بانگەواز ڕابگەیەنێت.<ref>فقه السيرة النبوية، محمد سعيد رمضان البوطي، ص62-85، دار الفكر المعاصر، ط2006.</ref><ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199، دار صادر، بيروت.</ref>
 
=== بانگەواز بە ئاشکرا ===
دوای سێ ساڵ بانگەوازی نھێنی، محەممەد دەستی کرد بە ئاشکراکردنی بانگەواز دوای ئەوەی لەلایەن خواوە فەرمانی پێکرا، ئیبن عەباس بەپێی ڕیواتەیەکی زەھری دەڵێت؛ [[قوڕەیش]] لە دژی بانگەوازی محەممەد نەوەستان تا ئایەتەکان لەسەر [[بت پەرستی]] ھاتنە خوارەوە،خوارەوە<ref>الطبقات الكبرى، ابن سعد البغدادي، ج1، ص199-206، دار صادر، بيروت.</ref>، لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەو کەسانەی کە دەچوونە ئیسلامەوە مەترسی دروستبوو بۆ شێوازی ژیانی ئاینی لە مەککە [[و]] بە خراپی کار دەکردە لەسەر ھێزی ئابووری قوڕەیش، بۆیە قوڕەیش دژی بانگەوازەکەی وەستان و داوایان لیدەکرد واز بھێنیت بەڵام محەممەد ڕازی نەبوو لە بەرامبەر ھیچ شتێک دەست لە بانگەواز ھەڵگرێت. ھەر لەبەر ئەوە قورەیش وتیان: محەممەد توشی جۆرێک لە شێتی بووە، و وتیان [[جنۆکە]] و شەیتان تێکیان داوە و ھەروەھا پێیان وت ساحیر و شاعیرە. کاتێک زانیان بەمە ناتوانن ڕێگە لە بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکە بگرن بۆیە بڕیاری ئازاردانی موسڵمانانیان دا، و ھەر سەرۆک ھۆزێک ئازاری ئەو کەسانەی دەدا لە ھۆزەکەی کە ئیسلام بوون، و بریاری ئازاردان و لێدانیان دا بۆ ھەر یەکێک [[ئیسلام]] بێت. ھەتا گەیاندیانە ئەوەی کە ئازاری پێغەمبەر خۆشیان ئەدا.
 
=== کۆچکردن بۆ حەبەشە ===