محەممەد: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

پێغەمبەری ئیسلام محەممەد لە ماڵی باوکی لە شاری مەککە لە دایکبووە (بەپێی گێڕانەوەکانی سوننە لە ڕۆژی دووشەممە، ١٢ ی ڕەبیعولئەوەلی ساڵی فیل، بەرامبەر ٢٠ یان ٢٢ی نیسانی ساڵی ٥٧١ یان ٥٧٠ی زایینی لە دایکبووە).<ref>{{Cite web|title=أين ومتى ولد الرسول صلى الله عليه وسلم|url=https://mawdoo3.com/أين_ومتى_ولد_الرسول_صلى_الله_عليه_وسلم|access-date=2021-07-08|website=موضوع|language=ar}}</ref> سەرچاوە مێژوویەکان سەبارەت بە ڕەووشی کاتی لە دایکبوونی ناکۆکیان ھەیە، بە شی زۆریان ئاماژە بەوەدەکەن محەممەد لە سکی دایکیدا بووە باوکی کۆچی دوایکردووە،<ref>تاتات</ref> بەڵام بەشێکی دیکە لە سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن باوکی لە ژیاندا بووە کاتێک لە دایکبووە.<ref name=":0">{{Cite book|last=هاشم|first=یحیی الملاح|title=مێژووی سەردەمی پێغەمبەر و خولەفای راشدین|publisher=دەزگای چاپ و بڵاوکراوەی ڕۆژهەڵات|year=٢٠١٣|isbn=|pages=١٠٠ -١٠٣١٢١}}</ref> بەشێکی دیکە ئەڵین تەمەنی سێ ساڵ بوو کاتێک باوکی کۆچی دوایکردووە؛ و بەشێکی دیکە دیکە دەلێن دووساڵ بووە. سەرچاوەیەکی دیکە ئەلێت تەمەنی ٧ مانگ بووە، بەشێکی دیکە دەلێن تەمەنی یەک مانگ بووە کاتێک باوکی کۆچی دوایی کردووە. بەلام ئەم سەرچاوە و قسانە بە شێوەیەکی گشتی ڕەتکراونەتەوە، بەشی زۆری مێژوو نوسان کۆکن لەسەر ئەوەی پێغەمبەر بەبێ باوکی لەدایکبووە.<ref name=":0" /> کاتێک عەبدولموتەڵیب باپیری پێغەمبەر ھەواڵەکەی پێدەگات زۆری پێ خۆش دەبێت و دەچێتە کەعبەوە سوپاسی خوا دەکات <ref>{{Cite web|last=نور|first=مكتبة|title=تحميل كتاب الرحيق المختوم pdf|url=https://www.noor-book.com/كتاب-الرحيق-المختوم-pdf|access-date=2021-09-13|website=www.noor-book.com|language=ar}}</ref>و ناوی محەممەدی بۆ ھەڵدەبژێرێت کە لەو کاتەدا ئەو ناوە لە ناو عەرەب باو نەبووە.<ref>{{Cite book|last=الروض الأنف،|first=السهيلي، ج1|title=|pages=278-296}}</ref><ref>{{Cite book|last=جعفر|first=مرتضى العاملي|title=الصحيح من سيرة النبي الأعظم ج2|publisher=دار السيرة،|year=بيروت، 1995|pages=63-68}}</ref> تەنھا سێ کەس ھەڵگری ئەو ناوە بوون.<ref>{{Cite web|title=سبب تسميته صلى الله عليه وسلم باسم محمد - إسلام ويب - مركز الفتوى|url=https://www.islamweb.net/ar/fatwa/38609/%D8%B3%D8%A8%D8%A8-%D8%AA%D8%B3%D9%85%D9%8A%D8%AA%D9%87-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF|access-date=2021-07-09|website=www.islamweb.net|language=ar}}</ref>

مامی ئەبوتاڵیب داھاتێکی زۆری نەبوو، لەبەرئەوە محەممەد سەرەتا شوانی دەکرد لە بەنی سەعد لە سەر چەند قیڕاتیک بۆ خەڵکی مەککە (قیڕات بەشێکە لە دەرھەم یان دینار). «لەگەڵ ئەوەی [[شیعە]] ھەواڵی شوانییەکەی ڕەت دەکەنەوە»، کاتێک گەیشتە تەمەنی ١٢ ساڵی لەگەڵ مامی ڕۆیشت بۆ [[شام]] بۆ بازرگانی، ناونرا بە ئەمین و ڕاستگۆ و خەڵک ئەمانەتیان لە لا دادەنا،<ref>نور واليقين کاتێکفي [[قوڕەیش]]سيرة بینایسيّد کەعبەیانالمرسلين، نوێکردەوە،محمد جیاوازیانبن عفيفي الخضري، ص7-21، دار المعرفة، ط2004.</ref> سەرچاوە مێژوویەکانی ئاماژەوە بەوەدەکەن پێنج ساڵ بەر لە دابەزینی نیگا یاخود سروش بۆ پێغەمبەر ، لە کاتی بنیادنانەوەی کەعبە کێشە و ناکۆکیەکی زۆر کەوتە نێوان لەسەرهۆزەکانی دانانەوەیمەککە ،بەهۆی ئەوەی هەریەکەیان هەوڵی دەدا هۆزەکەی ئەوان [[بەردە ڕەشەکە]] بخەنەوە جێگای خۆی ، ئەم ناکۆییەکە چەند ڕۆژێکی خایەند ، دواتر بەمەبەستی چارەسەرکردنی ئەم کێشە لە شوێنی[[مزگەوتی خۆی،حەرام]] کۆبوونەوە <ref>{{Cite web|title=مكتبة الحرم- ومكان ولادة الرسول صلى الله عليه وسلم - مكة المكرمة|url=http://wikimapia.org/7578409/ar/%D9%85%D9%83%D8%AA%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D9%88%D9%85%D9%83%D8%A7%D9%86-%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84-%D8%B5%D9%84%D9%89-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-09-21|website=wikimapia.org|language=ar}}</ref>دواجار گەیشتنە بۆیەڕێکەوتنێک ڕێکەوتنهەرکەسێک یەکەم کەس ھاتە لە دەرگای مزگەوتەوە بێتە ژوورەوە دایبنێت،ئەو محەممەددەکەن ھاتەبە ناوبژیوانی خۆیان وە بەردەکە لە جێگای خۆی دابنێت ، ئەوەبوو پێغەمبەر محەمەد هاتە ژوورەوە وتیان،بەهۆی ئەمینناوبانگی ھاتلە ڕووی ڕاستگۆی و دەستپاکییەوە ،هەموویان ڕازی بوون کەلە ئەوسەر بڕیار و قسەکانی .<ref>{{Cite journal|last=حسن|first=مجدي عز الدين|date=2016|title=تأملات في تأملات ديكارت : قراءة تأويلية في سيرة ديكارت الفكرية|url=http://dx.doi.org/10.33914/1312-002-003-003|journal=مجلة آداب النيلين|pages=50|doi=10.33914/1312-002-003-003}}</ref> دوای ئەوەی پێغەمبەر لە کێشەکە گەیشت دایبنێت،، داوای پۆشاکێکی کرد و بەردەکەی خستە سەری و ھەموو تیرە و ھۆزەکانی شاری مەککەی بانگکرد و ھەر یەکەی چەمکێکیان گرت و ھەڵیان گرت، پاشان بە دەستی خۆی بەردەکەی خستەوە شوێنی خۆی.<ref>{{Cite web|title=قصة الإسلام {{!}} شبابه صلى الله عليه وسلم|url=https://islamstory.com/ar/artical/65/%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D8%B5%D9%84%D9%89_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87_%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%85|access-date=2021-07-08|website=islamstory.com|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=الرسول عليه الصلاة والسلام شاباَ ووصيته للشباب|url=https://adlat.net/showthread.php?t=22285|access-date=2021-07-08|website=عدلات|language=ar}}</ref>ئەمەش بووە هۆی چارەسەرکردنی کێشەکە ، زانایان و شوێنکەوتوانی ئاینی ئیسلام ئەم ڕووداوەیان وەک دانایی و لێهاتوو پێغەمبەر لە چارەسەرکردنی خێرای کێشەکان داناوە .<ref>{{Cite journal|last=ابن كثير|first=إسماعيل بن عمر|last2=صالح|first2=فارس علي|date=2016|title=رسالة في تجويد القرآن الإمام أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي الدمشقي الشافعي ت. 774 هـ.:, دراسة وتحقيق|url=http://dx.doi.org/10.51990/2228-008-024-015|journal=مجلة آداب الفراهيدي|pages=101|doi=10.51990/2228-008-024-015}}</ref><ref name=":0" />