فریدریش ئێنگڵس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو
بەسەرداچوونەوە
ھێڵی ١:
{{یەک سەرچاوە}}
{{داتابۆکس-کەسایەتی}}
[[پەڕگە:Engels.jpg|thumb|فرێدریش ئەنگەڵس]]
'''فرێدریشفریدریش ئەنگەڵسئێنگڵس''' سیاسەتزان({{بە ئەڵمانی|Friedrich Engels}}) (٢٨ی تشرینی دووەمی ١٨٢٠ –- ٥ی ئابی ١٨٩٥) [[فەیلەسووف]]، ئابوورناس، مێژووناس، و فەیلەسووفێکیسیاسەتوانێکی ئەڵمانی بوو. ھاوڕێی فەیلەسوفی ئەڵمانی [[کارلکارڵ مارکس]] بوو، لەگەڵ مارکسدامارکس مانفێستی[[مانیفێستی کۆمۆنیستیانکۆمۆنیست]]یان نووسی. ئێنگڵس پێشنووسەکەی نووسی و مارکسیش ڕاڤەکەی دوواییدوایی تەواو کرد،کرد. لە ١٨٤٥ساڵی ز١٨٤٥ پەرتووکێکیکتێبێکی بڵاوکردەوە لەسەر باروودۆخیبارودۆخی کرێکارانی ئینگڵتەرائینگڵتەرا، و لەگەڵ ھاوڕێکەی کارڵ مارکس پەرتووکیکتێبی سەرمایەیان[[سەرمایە چاپدا،(کتێب)|سەرمایە]]یان ئەنگڵسچاپ کرد. ئێنگڵس دوای مردنی مارکس سەخترینسەختترین ئەرکی پێ ئەسپێردرا کەسپێردرا، دەبوایە یاداشتەکان و تەواوی پێشنووسە قەبەکانی بەشی ٢و٢ی٢.٢ی کاپیتاڵ (سەرمایە)یسەرمایەی مارکس تەواو بکا. بەشی سێھەمیسێیەمی ئەو کارە ھەتا تەواو بوونیدە دەساڵیساڵی خایاند.
 
'''فرێدریش ئەنگەڵس''' سیاسەتزان و فەیلەسووفێکی ئەڵمانی بوو. ھاوڕێی فەیلەسوفی ئەڵمانی [[کارل مارکس]] بوو، لەگەڵ مارکسدا مانفێستی کۆمۆنیستیان نووسی ئێنگڵس پێشنووسەکەی نووسی مارکسیش ڕاڤەکەی دووایی تەواو کرد، لە ١٨٤٥ ز پەرتووکێکی بڵاوکردەوە لەسەر باروودۆخی کرێکارانی ئینگڵتەرا و لەگەڵ ھاوڕێکەی کارڵ مارکس پەرتووکی سەرمایەیان چاپدا، ئەنگڵس دوای مردنی مارکس سەخترین ئەرکی پێ ئەسپێردرا کە دەبوایە یاداشتەکان و تەواوی پێشنووسە قەبەکانی بەشی ٢و٢ی کاپیتاڵ (سەرمایە)ی مارکس تەواو بکا. بەشی سێھەمی ئەو کارە ھەتا تەواو بوونی دەساڵی خایاند.
 
== ژیان ==
لە بارمن، لە ئەڵمانیا لە خێزانێکی بە ڕەسەن جوولەکەجوولەکە، لە ساڵی ١٨٢٠ز١٨٢٠ لەدایک بوو. کوڕی کارخانەدارێکی قوماشسازی دەوڵەمەندی قوماشسازیی شاری بێرمان بوو. سەردەمی ئەوسەردەمێکیئەو سەردەمێکی ئاڵۆزی کۆمەڵایەتی و ئابووری بووبوو، کە بوو بەھۆیبووە بزۆێنەرەیبزوێنەرەی بیروباوەریبیروباوەڕی تازە، زانست، تیۆری و ئیسمەکان، بەر لەوەی چاوی بە بەرێوەبەریبەڕێوەبەری ڕۆژنامەی ڕادیکاڵی "Neue Rheinsche" واتە «خاخامی کۆمنیستان» [[مۆسێز ھێس]] (Moses Hess) بکەوێ،بکەوێت، ھێگلیستێکی لاو بوو. ئەنگڵسئێنگڵس لە ساڵیساڵانی ١٨٤٢-١٨٤٤ – ١٨٤٢ لە [[مانچستەر|مانچێستر]] دەژیا، ئەو شوێنەی کە باوکی کارخانەیەکی لێ ھەبوو. ھەر لەوێش بوو بناغەی بیری ئابوورە کۆمنیستێکەیکۆمنیستییەکەی درەێژەدرادرێژەدا. لە مانچێستەرمانچستەر بوو ئەو کە بۆچوونەی بۆھاتبۆ ھات کە فاکتۆرە ئابوورییەکان لە مێژوودا چەندە گرینگن و ھەر ئەوەش بناغەی جیھانبینیجیھانبینیی ئەوی پێکھێناوەپێک ھێناوە.
 
== کارەکان ==
یەکێک لە نوسراوەنووسراوە بەناوبانگەکانی ئەنگڵسئێنگڵس کتێبی «[[بنچینەی خێزان، موڵکایەتی تایبەت و دەوڵەت]]»ە، ١٨٨٤.
 
== سەرچاوەکان ==