چەکی کیمیایی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

پەیماننامەیەکە کار دەکات بۆ دانانی بەربەست و سنوورێک بۆ بڵاو بوونەوە و ھەڵگرتن و فرۆشتن و بەکارھێنانی چەکی کیمیایی، بەواتایەکی تر و ناوە ڕاستەقینەکەی کۆنگرەی بەرھەڵستی کردن لە گەشەپێدان و بەرھەمھێنان و بڵاو بوونەوە و ھەڵگرتن و فرۆشتن و بەکار ھێنانی چەکی کیمیایی، ئەم پەیماننامەیە لەلایەن ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی (OPCW) Organization for the prohibition of chemical weapons) بەڕیوە دەبرێ،دەبرێت، کە ڕیکخراوێکی نێو دەوڵەتییە، بارەگاکەی لە دانھاغ/لاھای وڵاتی ھۆڵەندایە، کەئامانجیکە ئامانجی سەرەکیسەرەکیی قەدەغەکردنی بەرھەمھێنان و بەکارھێنان و لەناوبردنی چەکی کیمیایییە،

لەدرێژەی کار و جالاکییەکانی لەبواری لەناوبردنی چەکی کیمیاویدا، تا مانگی ١١/تشرینی دووەمی ٢٠١١ لەلایەن opcw و ڕیژەی %٧١ ھەڵگیراوی چەکی کیمیاوی لەناو ببات بەشێوەی زانستی، ھەروەھا زۆربەی دامەزراوە کیمیایەکانی لەکار وەستاندوە، تا ٨/ئابی ٢٠١٠، ھەروەھا لە ساڵی ٢٠١٣ دا٢٠١٣دا سەرپەرشتی لەناو بردنی چەکە کیمیاوییەکانی ڕژێمی ئەسەدی لەسوریالە سووریا لەئەستۆ گرتووە خەریکە دەیانگوازێتەوە بۆ شوێنێکی گونجاو تاکوتاکوو لەناو ببرێن.

ھەر ١٨٩ دەوڵەت کۆمەکی دارایی ئەم ڕیکخراوەدەکەنڕیکخراوە دەکەن بەشێوەی خۆبەخش، ئەمیندارێتی گشتی پێک دێت لە ٥٠٠ فەرمانبەر کە ٢٠٠ کەسیان پشکنەرن و لە ٧٠ ڕەگەزنامەی جیاوز بەشدارن.. زمانی فەرمیی ڕیکخراو وەک نەتەوەیەکگرتوەکان (ئینگلیزی، فەرەنسی، عەرەبی، چینی، ئیسپانی، ڕوسییە)

[[پەڕگە:British 55th Division gas casualties 10 April 1918.jpg|وێنۆک|کۆمەلێککۆمەڵێک سەربازی بەرکەوتووی چەکی کیمیایی [[جەنگی جیھانیجیھانیی یەکەم]] لە ساڵی ١٩١٨]]