|
== مێژووی بەکارھێنانی ئەم چەکە ==
=== پەیماننامەی قەدغەکردنیقەدەغەکردنیردنی چەکی کیمیایی === ▼پەیماننامەیەکە کار دەکات بۆ دانانی بەربەست و سنورێکسنوورێک بۆ بڵاو بونەوەبوونەوە و ھەڵگرتن و فرۆشتن و بەکارھێنانی چەکی کیمیایی، بەواتایەکی تر و ناوە راستەقینەکەیڕاستەقینەکەی کۆنگرەی بەرھەڵستی کردن لە گەشەپێدان وبەرھەمو بەرھەم ھێنان و بلاوبڵاو بونەوەبوونەوە و ھەڵگرتن و فرۆشتن و بەکار ھێنانی چەکی کیمیایی، ئەم پەیماننامەیە لەلایەن ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی (OPCW) Organization for the prohibition of chemical weapons) بەڕیوە دەبرێ، کە ڕیکخراوێکی نێو دەوڵەتیە،دەوڵەتییە، بارەگاکەی لە دانھاغ/لاھای ولاتی ھۆڵەندایە، کەئامانجی سەرەکی قەدغەکردنیقەدەغەکردنی بەرھەم ھێنانبەرھەمھێنان و بەکارھێنان و لەناوبردنی چەکی کیمیاییە،کیمیایییە،▼
لەدرێژەی کاروکار جالاکیەکانیو جالاکییەکانی لەبواری لەناوبردنی چەکی کیمیاویدا، تامانگیتا مانگی ١١/٢٠١١ لەلایەن opcw وەو ڕیژەی %٧١ ھەڵگیراوی چەکی کیمیاوی لەناو ببات بەشیوەیبەشێوەی زانستی، ھەروەھا زۆربەی دامەزراوە کیمیایەکانی لەکار وەستاندوە، تا ٨/٢٠١٠، ھەروەھا لەساڵیلە ساڵی ٢٠١٣ دا سەرپەرشتی لەناو بردنی چەکە کیمیاویەکانیکیمیاوییەکانی ڕژێمی ئەسەدی لەسوریا لەئەستۆ گرتوەگرتووە خەریکە دەیاندەیانگوازێتەوە گوازێتەوەبۆ بۆشوێنێکیشوێنێکی گونجاو تاکو لەناو ببرێن .▼▲=== پەیماننامەی قەدغەکردنی چەکی کیمیایی ===
ھەروەھا خەلاتی ئاشتی سالی ٢٠١٣ درا بە ڕیکخراوی قەدغەکردنی چەکی کیمیایی،،تاکیمیایی،تا ئیستا ١٨٩ وڵات پەویوەست بونبوون بە ڕیکخراوەوە، ▼▲پەیماننامەیەکە کار دەکات بۆ دانانی بەربەست و سنورێک بۆ بڵاو بونەوە و ھەڵگرتن و فرۆشتن و بەکارھێنانی چەکی کیمیایی، بەواتایەکی تر و ناوە راستەقینەکەی کۆنگرەی بەرھەڵستی کردن لە گەشەپێدان وبەرھەم ھێنان و بلاو بونەوە و ھەڵگرتن و فرۆشتن و بەکار ھێنانی چەکی کیمیایی، ئەم پەیماننامەیە لەلایەن ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی (OPCW) Organization for the prohibition of chemical weapons) بەڕیوە دەبرێ، کە ڕیکخراوێکی نێو دەوڵەتیە، بارەگاکەی لە دانھاغ/لاھای ولاتی ھۆڵەندایە، کەئامانجی سەرەکی قەدغەکردنی بەرھەم ھێنان و بەکارھێنان و لەناوبردنی چەکی کیمیاییە،
ھەر ١٨٩ دەولەتدەوڵەت کۆمەکی دارایی ئەم ڕیکخراوەدەکەن بەشیوەیبەشێوەی خۆبەخش، ئەمیندارێتی گشتی پێک دێت لە ٥٠٠ فەرمانبەر کە ٢٠٠ کەسیان پشکنەرن و لە ٧٠ ڕەگەزنامەی جیاوز بەشدارن.. زمانی فەرمیفەرمیی ڕیکخراو وەک نەتەوەیەکگرتوەکان (ئینگلیزی، فەرەنسی، عەرەبی، چینی، ئیسپانی، ڕوسیڕوسییە) یە▼▲لەدرێژەی کارو جالاکیەکانی لەبواری لەناوبردنی چەکی کیمیاویدا، تامانگی ١١/٢٠١١ لەلایەن opcw وە ڕیژەی %٧١ ھەڵگیراوی چەکی کیمیاوی لەناو ببات بەشیوەی زانستی، ھەروەھا زۆربەی دامەزراوە کیمیایەکانی لەکار وەستاندوە، تا ٨/٢٠١٠، ھەروەھا لەساڵی ٢٠١٣ دا سەرپەرشتی لەناو بردنی چەکە کیمیاویەکانی ڕژێمی ئەسەدی لەسوریا لەئەستۆ گرتوە خەریکە دەیان گوازێتەوە بۆشوێنێکی گونجاو تاکو لەناو ببرێن
[[پەڕگە:British 55th Division gas casualties 10 April 1918.jpg|وێنۆک|کۆمەلێک سەربازی بەرکەوتووی چەکی کیمیایی جەنگی جیهانیجیھانی یەکەم لە ساڵی ١٩١٨]] ▼▲ھەروەھا خەلاتی ئاشتی سالی ٢٠١٣ درا بە ڕیکخراوی قەدغەکردنی چەکی کیمیایی،،تا ئیستا ١٨٩ وڵات پەویوەست بون بە ڕیکخراوەوە،
▲ھەر ١٨٩ دەولەت کۆمەکی دارایی ئەم ڕیکخراوەدەکەن بەشیوەی خۆبەخش، ئەمیندارێتی گشتی پێک دێت لە ٥٠٠ فەرمانبەر کە ٢٠٠ کەسیان پشکنەرن و لە ٧٠ ڕەگەزنامەی جیاوز بەشدارن.. زمانی فەرمی ڕیکخراو وەک نەتەوەیەکگرتوەکان (ئینگلیزی، فەرەنسی، عەرەبی، چینی، ئیسپانی، ڕوسی) یە
▲[[پەڕگە:British 55th Division gas casualties 10 April 1918.jpg|وێنۆک|کۆمەلێک سەربازی بەرکەوتووی چەکی کیمیایی جەنگی جیهانی یەکەم لە ساڵی ١٩١٨]]
== مێژووی قەدغەکردنی چەکی کیمیایی ==
لە پرۆتۆکۆڵی جنێف( ١٧/٧/١٧ی تەممووزی ١٩٢٥) ھاتوە ئەڵی بەھەموشیوەیە ک قەدەغەیە چەکی کیمیایی (گازی خنکێنەور وژەھراوی) و (چەکی بایۆلۆجی-بەکتریۆلۆجی) لەکاتی جەنگدا بەکار بێت. ھەروەھا لە نیسانی ١٩٧٢ جارێکی تر پشت راستڕاست کرایەوە کە چەکی بایۆلۆجی بە ھەموشیوەیەک بەرھەم ھێنانبەرھەمھێنان و بەکارھێنانی قەدەغەیە، لە سالیساڵی ١٩٦٨ وەو دوای پێکھێنانی لیژنەی داماڵینی چەک باس و خواستی چەکی کیمیایش ھاتە گۆڕی ئینجا لە کۆنگرەی داماڵینی چەکدا سالێساڵی ١٩٨٤ ھەمدیسانھەم دیسان باسی لیوەکراوە،لێوەکراوە، لەسالێ ١٩٩٢ دا کۆنگرەی دامالێنیداماڵێنی چەک لەژێر جاودێری نەتەوەیەکگرتوەکان بەتەواوی باسی لە نەھێشتنی چەکی کیمیایی کرد، وەو لە ٣٠ ئەیلولئەیلوول ١٩٩٢ دا کۆمەلەی گشتی نەتوەیەکگرتوەکان پشتراستی کردوە و واژۆکرا،واژووکرا، پاشان لە ڕێکەوتننامەی پاریسدا لەساڵیلە ساڵی ١٩٩٣ بەتەواوەتی چەسپا و کەوتە بواری جێ بەجێ کردنەوە،،وەکردنەوە و دوای دامەزراندنی ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی OPCW لەسالی ١٩٩٧، ئەم ڕێکەوتننامە لەسەر ئاستی جیھان جێ بەجێ دەکرێ. ▼
▲لە پرۆتۆکۆڵی جنێف(١٧/٧/١٩٢٥) ھاتوە ئەڵی بەھەموشیوەیە ک قەدەغەیە چەکی کیمیایی (گازی خنکێنەور وژەھراوی) و (چەکی بایۆلۆجی-بەکتریۆلۆجی) لەکاتی جەنگدا بەکار بێت. ھەروەھا لە نیسانی ١٩٧٢ جارێکی تر پشت راست کرایەوە کە چەکی بایۆلۆجی بە ھەموشیوەیەک بەرھەم ھێنان و بەکارھێنانی قەدەغەیە، لە سالی ١٩٦٨ وە دوای پێکھێنانی لیژنەی داماڵینی چەک باس و خواستی چەکی کیمیایش ھاتە گۆڕی ئینجا لە کۆنگرەی داماڵینی چەکدا سالێ ١٩٨٤ ھەمدیسان باسی لیوەکراوە، لەسالێ ١٩٩٢ دا کۆنگرەی دامالێنی چەک لەژێر جاودێری نەتەوەیەکگرتوەکان بەتەواوی باسی لە نەھێشتنی چەکی کیمیایی کرد، وە لە ٣٠ ئەیلول ١٩٩٢ دا کۆمەلەی گشتی نەتوەیەکگرتوەکان پشتراستی کردوە و واژۆکرا، پاشان لە ڕێکەوتننامەی پاریسدا لەساڵی ١٩٩٣ بەتەواوەتی چەسپا و کەوتە بواری جێ بەجێ کردنەوە،،وە دوای دامەزراندنی ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی OPCW لەسالی ١٩٩٧، ئەم ڕێکەوتننامە لەسەر ئاستی جیھان جێ بەجێ دەکرێ.
=== بەندەکانی پەیماننامەکە ===
بەندەکانی ڕیکەوتتنامەکە زۆر دوردرێژ و ئاڵۆزن کەدەکرێ لەکاری مەیدانی دا سودیان لێ ببینرێ بەلام بەشیوەیەکی گشتی لەم خالانەدا کۆ دەبێتەوە:
* قەدەغەکردنی بەرھەم ھێنانبەرھەمھێنان و بەکار ھێنانی چەکی کیمیایی
* لەناوبردنی ھۆکاری بەرھەمھێنانی چەکی کیمیایی (ئامیرو کارگەکان)
* لەناو بردنی ھەموو چەکە کیمیاییەکانکیمیایییەکان
* ھاوکاری و یارمەتی دانییارمەتیدانی یەکتری لەنێو دەولەتانی ئەندام لەڕیکخراوەکەدا لەکاتی بەکارھێنانی چەکی کیمیایدا
* دانانی سیستەمێکی پشکنین بۆ ئەو مادە کیمیایانە کە لە دروست کردنیدروستکردنی چەکی کیمیایدا بەکار دەھێنرێن و قەدەغەکردنیان
* کۆمەک و ھاوکاری جیھانی بۆبەکار ھێنانی مادەی کیمیا بە ئاشتیانە لە نیو دەولەتانی ئەندامدا
وڵاتانی ئەندام: زۆربەی وڵاتانی جیھان ئەندامن کە دەگاتە ١٨٩ ولات تەنھا (ئەنگۆلا، باشووری سودان، میسر، کۆریای باکور،باکوور، سۆمال.، میانمار، ئیسرائیل) ھەروەھا دەیان ڕیکخراوی بواری جینۆساید لەسەرانسەری جیھان ساڵانە بەشداری کۆنگرەکانی ئەم ڕیکخراوە دەکەن وەک جاودێر قوربانیان سەردەشت یەکەم ڕیکخراوی کوردی بوبوو کە بەشداری کردوە لە کۆبونەوەکانی opcw,، ئینجا چاودێری کوردۆساید و کۆمەلەی قوربانیانی کیمیابارانی ھەلەبجە. کوردستان بی جینۆساید.. ھتد، ساڵانە لە مانگی یانزەییازدەی ھەموسالی کۆنگرەی قەدغە کردنی چەکی کیمیایا لە لاھای دەبەسترێ
لە سالانی پێشودا کوردان لە ھۆلەندا لەگۆرەپانی OPCW یادی ھەلەبجەیان دەکردەوە، وەو داوکاریان ئەوە بوبوو کە کیمیا بارانی ھەلەبجە بە جینۆساید بناسرێ، وەو لۆگۆیەکیش بە بۆنەوە دروست کراوە، ھەروەھا پێشنیار کراوە لە ساڵی٢٠١٤ کۆنگرەی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی لەشاری ھەلەبجە ببەسترێ
لەدوای ئاڵۆزیەکانیئاڵۆزییەکانی ناو سوریاسووریا لە سالی ٢٠١١ وەو وڵاتی سوریاسووریا مل کەچی واژۆکردنیواژووکردنی ئەم پەیماننامە بولەسالی ٢٠١٣، وەو بوە ئەندامی ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی، کەزیاتر لە ١٣٠٠ تەن چەکی کیمیایی جۆراو جۆری ھەبوو، وەو لەئیستادا ڕیکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی لیژنەی تایبەتی ناردوە بۆ پشکنین و گواستنەوەی چەکە کانی سوریاسووریا بە مەبەستی لەناو بردنیان. ئیستا لە قۆناغی گواستنەوەدان، و ھەندێ ولات ئامادەی دەربڕیوە کە ئەو چەکانە لە ولاتەکەیدا بەشیوەی زانستی لەناو ببرێ،،وەکببرێ،وەک ئەڵمانیا، وا بڕیارە تاکو حوزەیرانی ٢٠١٤ ھەمو چەکە کیمیاویەکانیکیمیاوییەکانی سوریاسووریا لە ناوببرێن.
شایانیشایەنی باسە ئەڵمانیا یەکێک بوەبوو لەو ولاتانەیوڵاتانەی کە چەکی کیمیایی فرۆشتوەبەفرۆشت بە ڕژێمی سوریاسووریا ھەروەک پێشتر فرۆشتبوی بە عراقعێراقی فرۆشت.
ئامانچەکانیئامانجەکانی ڕیکخراوی قەدەغکەردنیقەدەغەکردنی چەکی کیمیایی:
وەک چۆن لە پێناسەی ڕیکخراوەکەدڕیکخراوەکە ھاتوەھاتووە (گەشەپیدان، و بەرھەم ھێنان،بەرھەمھێنان، عەمبارکردن (ھەڵگرتن)، بەکار ھێنان، بلاوکردنەوە،بلڵاکردنەوە، فرۆشتن، فرۆشتن،،ھتدھتد) لەئامنچەکانیەتیلەئامانجەکانییەتی. ھەوڵدان بۆ بانگھێشتبانگھێشتکردنی کردنی دەولەتاندەوڵەتان تاکوتاکوو پەیوەست بن بە ڕیکخراووەکەوە و پەیماننامەکە واژۆواژوو بکەن، و جاودێریچاودێریی کردنی لەناوبردنی چەکی کیمیایی، ھەوڵدان بۆ پاراستنی ئەو ولاتوڵات و لایەنانەی کە خەتەریمەترسیی لیدانیلێدانی چەکی کیمیایانکیمیاییان ھەیە لەلایەن دەولەتانەوەدەوڵەتانەوە یان تیرۆرستانەوە، ھەروەھا کارکردن بۆ دروستکردنی ھاوکاریەکیھاوکارییەکی نیو دەولەتینێودەوڵەتی بۆ بەکارھێنانی کیمیا بۆ مەبەستی ئاشتی.
پێکھاتەی ڕیکخراوەکە:
ڕێکخراوی قەدەغەکردنی چەکی کیمیایی پێک دێت لە سێ دامەزراوە:
# کۆنگرەی دەولەتانی بەشدار: دامەزراوەیەکە پێک دێ لە ھەمو دەولەتانی ئەندام. سەرپەرشتی ڕیکخستنی کۆبونەوەو کۆنفرانسی ساڵانە و کۆبونوەی نائاسایی دەکات، وەو کۆبونەوەی پینج سالە بۆ زانینی کاریگەری ڕیکەوتتنامەکە، ھەوەوەھا چاودێرانی نەتەوەیەکگرتوەکانیش بەشدارن لەم دامەزراوەیەدا، ▼# ئەنجومەنی جێ بەجێ کردن: لە ٤١ ئەندام پێک دێت. بەرپرسە لەبەردەم کۆنگرەدا بۆ جێ بەجێ کردنی ھەموھەموو ئەوکارانەی کە دەکەوێتە ئەستۆی بەپێ ڕینمایەکانی کۆنگرە. لەساڵیکدالەساڵێکدا چورچوار جار کۆ دەبیتەوەکۆدەبیتەوە▼# ئەمیندارێتی ھونەری: یارمەتی دەرییارمەتیدەری کۆنگرەی دەولەتانیدەوڵەتانی ئەندام ئەنجومەنیئەنجوومەنی جی بەجێ کردن ئەداتدەدات لەراپەراندنیلەڕاپەڕاندنی کارەکاندا، بەتایبەت کاری لێکۆڵینەوەدەکات،لێکۆڵینەوە دەکات، پێک دێت لە ٥٠٠ فەرمانبەر، ھەروەھا پرۆژەکارەکانیپڕۆژەکارەکانی پێوست دەکاتودەکات و پێشکەشی سەروی خۆی دەکات ▼* وڵاتانی ئەندام لەم ڕیکخراوەدا پێوستە کە دەستەیەکی نیشتمانینیشتمانیی پێک بھێنن لە ولاتیوڵاتی خۆیان کە ھاوکاری و ھەماھەنگی تەوای لەگەڵ لیژنەکانی پشکنینی ڕیکخراوی قەدغەقەدەغە کردنی چەکی کیمیایی ھەبێ، لەکاتی پشکنینی دامەزراوە سەربازی گومان لێکراوەکانی چەکی کیمیایی لەو ولاتەداوڵاتەدا. ھەروەھا تاکیددڵنیایی کردن لە پابەندی گشت دامەزراوە سەربازی و مەدەنیەکانیمەدەنییەکانی ولاتوڵاا لە پابەندبونیان بە بەندەکانی پەیماننامەی قەدغەکردنیقەدەغەکردنی چەکی کیمیاییەوە،کیمیایییەوە، وەو یلاوبڵاو کردنەوەی زانیاری پێوست دەربارەی ھاوردەو ناردەی بەرھەمەکانی کیمیا، چاودێریچاودێریی بەردەوامی ھونەری بۆ جێبەجێ کردنی بەندەکانی ڕێکەوتننامەکە. ▼
پێوستە لەسەرولاتانیلەسەر وڵاتانی ئەندام لەم ڕێکخراوەدا کە تەواوی بەندەکانی پەیماننامەکە جێ بەجێ بکەن لەسەرئاستیلەسەر ئاستیی نیشتمانی، ئەویش بە دانانی یاسا و ڕێسای تایبەت بە پەیمانامەکەو بلاوبڵاو کردنەوەی تا ھەموانھەمووان ھۆشیاریانھۆشیارییان ھەبێت لەسەری.لەسەری؛ وەو ھەروەھا ھاوکاری و پشتیوانی یەکتری بکەن بۆ جێ بەجێ کردنی بەندەکانی پەیماننامەکە، ھەروەھا دروست کردنیدروستکردنی تۆڕی ھاوکاری لە لایەنلەلایەن شارەزایانی یاساوە لە ناو دەولەتانیدەوڵەتانی ئەندام تاکو ھۆشیاری تەواو بلاوبڵاو بێتەوە لەناو خەڵکدا کە ھەموھەموو ئەوانە سزا ئەدرێندەدرێن لەکاتی بەرھەم ھێنانبەرھەمھێنان و عەمبار کردنوکردن و بەکار ھێنایھێنانی چەکی کیمیای دا،دا.▼▲# کۆنگرەی دەولەتانی بەشدار: دامەزراوەیەکە پێک دێ لە ھەمو دەولەتانی ئەندام. سەرپەرشتی ڕیکخستنی کۆبونەوەو کۆنفرانسی ساڵانە و کۆبونوەی نائاسایی دەکات، وە کۆبونەوەی پینج سالە بۆ زانینی کاریگەری ڕیکەوتتنامەکە، ھەوەوەھا چاودێرانی نەتەوەیەکگرتوەکانیش بەشدارن لەم دامەزراوەیەدا،
▲# ئەنجومەنی جێ بەجێ کردن: لە ٤١ ئەندام پێک دێت. بەرپرسە لەبەردەم کۆنگرەدا بۆ جێ بەجێ کردنی ھەمو ئەوکارانەی کە دەکەوێتە ئەستۆی بەپێ ڕینمایەکانی کۆنگرە. لەساڵیکدا چور جار کۆ دەبیتەوە
▲# ئەمیندارێتی ھونەری: یارمەتی دەری کۆنگرەی دەولەتانی ئەندام ئەنجومەنی جی بەجێ کردن ئەدات لەراپەراندنی کارەکاندا، بەتایبەت کاری لێکۆڵینەوەدەکات، پێک دێت لە ٥٠٠ فەرمانبەر، ھەروەھا پرۆژەکارەکانی پێوست دەکاتو پێشکەشی سەروی خۆی دەکات
بەپێی پەیماننامەکە ڕیکخراو بۆی ھەیە کە تیمی پشکنین دروست بکات و گومانی لەھەر ولاتێکوڵاتێک ھەبێ پشکننیپشکنینی بۆ بکات تاکوتاکوو چەکە عەمبارکراوەکان و بەرھەم ھینراوەکان لەناو ببات، پێوستە لەلەسەر سەرھەموو ھەمو دەولەتانیدەوڵەتانی ئەندام کە مل کەچی بڕگەکانی پەیماننامەی قەدغەکردنیقەدەغەکردنی چەکی کیمیایی بن. ▼▲* وڵاتانی ئەندام لەم ڕیکخراوەدا پێوستە کە دەستەیەکی نیشتمانی پێک بھێنن لە ولاتی خۆیان کە ھاوکاری و ھەماھەنگی تەوای لەگەڵ لیژنەکانی پشکنینی ڕیکخراوی قەدغە کردنی چەکی کیمیایی ھەبێ، لەکاتی پشکنینی دامەزراوە سەربازی گومان لێکراوەکانی چەکی کیمیایی لەو ولاتەدا. ھەروەھا تاکید کردن لە پابەندی گشت دامەزراوە سەربازی و مەدەنیەکانی ولات لە پابەندبونیان بە بەندەکانی پەیماننامەی قەدغەکردنی چەکی کیمیاییەوە، وە یلاو کردنەوەی زانیاری پێوست دەربارەی ھاوردەو ناردەی بەرھەمەکانی کیمیا، چاودێری بەردەوامی ھونەری بۆ جێبەجێ کردنی بەندەکانی ڕێکەوتننامەکە.
* ولاتانیوڵاتانی ئەندام لەم ڕێکەوتننامەدا، ئازادن لە وازھێنان لەم ڕیکخراوە، کاتێک پەرژەوەندیبەرژەوەندیی ولاتەکەیانوڵاتەکەیان ئەوە دەخوازێت، ھەوڵەکان بەردەوامن بۆ بانگھێشتکردنی ولاتانیوڵاتانی ( ئیسرائیل.ئیسرائیل، میسر، باسوریباسوری، سودانسودان، ھتد... . ھتد) بۆ واژوو کردنی ڕێکەوتننامەکەو بونبوون بەئەندام لە opcw. ▼
زۆرێک لەولاتانلە وڵاتان لەئسیتادالەئێستادا ناوی ئەو مادەماددە کیمیایانەیان بلاوبڵاو کردۆتەوەکردووەتەوە کە قەدغەیەقەدەغەیە بازرگانیبازرگانیی پێوەبکرێ،پێوەبکرت.، جونکە لە بواری دروست کردنیدروستکردنی چەکی کیمیایی دا بەکار دەھێنرێن. ▼▲پێوستە لەسەرولاتانی ئەندام لەم ڕێکخراوەدا کە تەواوی بەندەکانی پەیماننامەکە جێ بەجێ بکەن لەسەرئاستی نیشتمانی، ئەویش بە دانانی یاسا و ڕێسای تایبەت بە پەیمانامەکەو بلاو کردنەوەی تا ھەموان ھۆشیاریان ھەبێت لەسەری. وە ھەروەھا ھاوکاری و پشتیوانی یەکتری بکەن بۆ جێ بەجێ کردنی بەندەکانی پەیماننامەکە، ھەروەھا دروست کردنی تۆڕی ھاوکاری لە لایەن شارەزایانی یاساوە لە ناو دەولەتانی ئەندام تاکو ھۆشیاری تەواو بلاو بێتەوە لەناو خەڵکدا کە ھەمو ئەوانە سزا ئەدرێن لەکاتی بەرھەم ھێنان و عەمبار کردنو بەکار ھێنای چەکی کیمیای دا،
▲بەپێی پەیماننامەکە ڕیکخراو بۆی ھەیە کە تیمی پشکنین دروست بکات و گومانی لەھەر ولاتێک ھەبێ پشکننی بۆ بکات تاکو چەکە عەمبارکراوەکان و بەرھەم ھینراوەکان لەناو ببات، پێوستە لە سەر ھەمو دەولەتانی ئەندام کە مل کەچی بڕگەکانی پەیماننامەی قەدغەکردنی چەکی کیمیایی بن.
{{سەرچاوەکان}}
== بەستەرە دەرەکییەکان ==
▲* ولاتانی ئەندام لەم ڕێکەوتننامەدا، ئازادن لە وازھێنان لەم ڕیکخراوە، کاتێک پەرژەوەندی ولاتەکەیان ئەوە دەخوازێت، ھەوڵەکان بەردەوامن بۆ بانگھێشتکردنی ولاتانی (ئیسرائیل. میسر، باسوری سودان.... ھتد) بۆ واژوو کردنی ڕێکەوتننامەکەو بون بەئەندام لە opcw.
{{پۆلی کۆمنز}}
▲زۆرێک لەولاتان لەئسیتادا ناوی ئەو مادە کیمیایانەیان بلاو کردۆتەوە کە قەدغەیە بازرگانی پێوەبکرێ، جونکە لە بواری دروست کردنی چەکی کیمیایی دا بەکار دەھێنرێن.
* [https://web.archive.org/web/20170610162556/https://www.opcw.org/ar/]
{{تووڵی دەروازە|شەڕ|کیمیا}}
| 