ئەسوان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''ئەسوان''' ({{بە عەرەبی|أسوان}}) ناوی شارە و مەڵبەندی پارێزگایە بە ھەمان ناو لە باشووری وڵاتی [[میسر|میسڕ]] و گرینگترین باژێڕەکانی شارستانیەتی گەلی (نۆبە) ەیە. کەوتۆتە لێواری رۆژھەڵاتی رووباری مەزنی [[نیل]] نزیک یەکەم تاڤگە. دانیشتووانی ژمارەیان دەگاتە نۆسەد ھەزار کەس. ناوی ئەسوان لە لیستی یۆنسکۆ تۆمارکراوە وەک یەک لە (شارە بەھرەمەندەکان).<ref>https://en.unesco.org/creative-cities/aswan تۆڕی شارە خولقێنەرەکان - یۆنسکۆ</ref>

''ئەسوان'' لە زەمانی میسڕیمیسری کۆندا بە «سونو» دەناسرا واتە (باژێر) چونکە ئەوسا کەوتبووە سەر دوڕیانی کاروانی بازرگانان رووەو وڵاتی «نۆبە».<ref>https://web.archive.org/web/20170917232952/http://www.marefa.org/%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170917232952/http://www.marefa.org/%D8%A3%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86 |date=١٧ی ئەیلوولی ٢٠١٧ }} سایتی المعرفە: ئەسوان</ref> لە رۆژگاری رۆمیەکان پێی گوتراوە «سین»، نووبیەکانیش کردوویانە بە «یەباسوان». ھەروەھا بە وڵاتی زێر ناسراو بوو بە ھۆی ئەو ھەموو گۆڕە دیتراوەی پاشا فیرعەونیەکان.

ئەسوان زێدی نووسەری میسڕمیسر ([[عەباس مەحموود عەقاد]])ە، کە بە رەچەڵەک [[کورد]]ە و دایکی لە بنەڕەتدا خەڵکی [[ئامەد]]ە لە [[باکووری کوردستان]]. لە کتێبی «من» لە باسی دایکیدا دەڵێت: «بنەماڵەی باوانی دایکم ھەموویان کوردن، دەمانێکی نزیکە لە دیاربەکرەوە ھاتوون، یەکم بەرچاو کەوت شێوەی ڕەنگ و بەژنی وەک نەتەوەکانی باکوور بوو».<ref>«لقد كانت أسرة أمي من أبويها جميعا كردية قريبة عهد بالقدوم من ديار بكر، وقد رأيت أحدهم لا تميزه من أمم الشمال في لونه وقامته» من كتاب "أنا"، مقالة بعنوان "أمي"</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20171201042515/http://www.gilgamish.org/viewarticle.php?id=history-20090319-17198 محەممەد عەلی سوێرەکی]، سایتێکی کوردیە {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171201042515/http://www.gilgamish.org/viewarticle.php?id=history-20090319-17198 |date=01 کانوونی یەکەمی ٢٠١٧}}</ref>