تەقیەدین محەممەد کوڕی مەعروف: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''تەقیەدین موحەمەد کوڕی مەعروفی شامی ئەسەدی''' ({{lang-ar|تقي الدين محمد بن معروف الشامي}}) ١٥٢٦-١٥٨٥ زانای [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|عوسمانی]] بوو لە [[قاھیرە|قاهیرە]] و [[ئەستەمبوڵ|ئەستانە]]. ئەو دانەری چەندنین پەرتووک بوە لە بوارە جیاوازەکانی ئەستێرەناسی،[[ئەستێرەناسی]]، کاتژمێر، ئەندازیاری، بیرکاری، میکانیک و فەلسەفەی سروشتیدا.<ref>{{Cite web|date=2008-06-26|title=Taqi al-Din Ibn Ma’ruf: A Bio-Bibliographical Essay|url=https://muslimheritage.com/taqi-al-din-bio-essay/|access-date=2021-08-15|website=Muslim Heritage}}</ref>

لە ساڵی ١٥٧٤دا سوڵتانی عوسمانی [[مورادی سێیەم]] بانگهێشتی کرد

بۆ ئەوەی "مرصد" یان جێگای وردبوونەوەی ئەستێرەناسی دروست بکات لە پایتەختی عوسمانیەکان (ئەستەنبوڵ) و بە شارەزاییەکانی توانی چاودێری ڕووداوی گرنگی "نەیزەک"ی ساڵی ١٥٧٧ بکات. هەروەها کاری کردوە لەسەر مەکینەی هەڵمی.<ref>{{Citation|title=Civilization: Is the West History? - Part 2 - Science - Niall Ferguson, 1080p|url=https://www.youtube.com/watch?v=hPkxx0mjH7s|language=en-GB|access-date=2021-08-15}}</ref>