لێکخشاندن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ھێزەکە بەرگری لە جولەیەکیجوولەیەکی شلەیەک دا دەکات بەسەر ڕووەکڕوەک.

لێکخشاندنی ناوخۆی ئەو ھێزەیە بەرھەڵستی جولەیجوولەی نێوان ئەو توخمانە دەکات کە مادەیەکی رەقیانڕەقیان لێی پێک ھاتوە کاتێک توشی شێوە گۆڕان دەبن.

ئەو کاتەی دوو ڕووی بەریەک کەوتو بەسەر یەکدا جولەجوولە دەکەن لێک خشاندنی ئەو دوو ڕووە جولەجوولە وزە دەگۆرێ بۆ وزەی گەرمی (واتا ئیش دەگۆڕێ بۆ گەرمی). ئەو تایبەت مەندیەمەندییە دەکرێ دەر ئەنجامی سەرنج راکێشیڕاکێشی ھەبێت وەک نشانڕاوە لە ئەنجامی لێکخشاندنی پارچە دار ئاگر دروست دەبێت جولەجوولە وزە دەگۆڕێ بۆ گەرمی. ھەر کاتێک جولەلێکخشاندنجوولەلێکخشاندن ڕوودەدات بۆ نمونەنموونە کاتێک شلەیەکی لینج توشی لادان دەبێت یەکێکی تر لە دەرەنجامە گرینگەکانی لێکخشاندن دەکرێت ھەڵوەرین بێت کە ئەوەش دەبێتە ھۆی زیان گەیشتن بە مادەکان لێکخشاندن لقێکە لە زانستی تریبۆلۆگی.

لێکخشاندن خوازراوو گرینگە لە ئاسانئاسانکردنی کردنی جولەجوولە لەسەر خاک. بەشی زۆری ئۆتۆمبیلەکان پشت دەبەستن بە لێکخشاندن بۆ تاودان و ھێواش کردنەوەو ئاراستە گۆڕین کەمبونەوەی لەناکاوی لێکخشاندن دەبێتە ھۆی لەدەست دانیلەدەستدانی کۆنتڕۆڵ و ڕوداویڕووداوی ھاتو چۆ.

لێکخشاندن ھێزێکی بنجینەیی نیەنییە وشکەلێکخشاندن سەر ھەڵدەدات لە تێکەڵەیە پێوە نوسانی ڕووەکانڕوەکان و زبری ڕووەکانڕوەکان و شێواندنی ڕووەکانڕوەکان و پیسبونی ڕووەکانڕوەکان. ئاڵۆزی ئەو کارلێکانە وادەکات ھەژمارکردنی لێکخشاندن لەیاسا سەرەکیەکانسەرەکییەکان شتێکی بێکەڵک بێت وادەخوازێت ڕێگای تاقیکاری بەکار بھێنین بۆ شیکردنەوەو پەرە پێدانی بیردۆزەکان.

لێکخشاندن ھێزێکی پارێزراو نیەنییە ئیشی سەپێنراو دژی لێکخشان پەیوەستە بە ڕێگاکە کە. لە ئامادە بونیبوونی لێکخشاندن بەشێک لە جولەجوولە وزە ھەردەم دەگۆڕێ بۆ گەرمی بۆیە جولەیجوولەی میکانیکی پارێزراو نیەنییە.

تایبەتمەندیەتایبەتمەندییە سەرەتاییەکانیسەرەتایییەکانی جولجوول لێکخشاندن لەسەدەکانی ١٥_١٨ دۆزراونەتەوە وەو بەشێوەی سێ یاسای تاقیکاری وەسف کراون .

شلە لێکخشاندن ڕودەدات لەنێوان جینە شلەکان کە بەسەر یەکدا دەجولێن. ئەو بەرھەڵستیەبەرھەڵستییە ناوەکیەناوەکییە بەرامبەر جولەجوولە پێی دەڵێن لینجی لەژیانی ڕۆژانە دا لینجی شلەیەکی وەسف دەکرێت وەکو ئەستوریەکەیئەستوورییەکەی. بەجۆرێک ئاو تەنکە واتا لینجی کەمە لەکاتێکدا ھەنگوین ئەستورەئەستوورە لینجی زۆرە جەندە لینجی شلەیەک کەمتر بێت ئاسانتر دەجولێت و شێوەی دەگۆڕێت.

سوپێر فلۆیدەکان ھەندێک بەرگریان بەرامبەر جولەجوولە ھەیە وەو بەم شێوەیە لینجن. لەپێناو مەبەستی تێگەیاندن و شیکردنەوەی چەمکی شلەی نمونەینموونەی بەکار دەھێنین کە ھیچ بەر ھەڵستیەکیھەڵستییەکی بەرامبەر جولەجوولە نیەنییە واتا ڵینجی نیەنییە.

لێکخشاندنی ناوخۆی ئەو ھێزەیە بەرھەڵستی جولەیجوولەی نێوان ئەو توخمانە دەکات کە مادەیەکی ڕەقیان لێ پێک ھاتوە کاتێک توشی شێوە گۆڕان دەبن.

شێوانی ئیلاستکی: لە مادە ڕەقەکان گۆڕانێکی ھەڵگەڕاوەیە لەشکلی تەنێک لە ھەیکەلی نێو گەردیلەی تەنێک . سترێس ھەموکاتێک گۆڕانی ھەمیشەی دروست ناکات کاتێک کە شێوان ڕودەدات ھێزە ناوەکیەکانناوەکییەکان ھێزێکی پێچەوانە دسەپێنن. ئەگەر پاڵە پەستۆی سەپێنراو زۆر گەورە نەبو ئەو ھێزە ناوەکیانە بەتەواوی بەر ھەڵستی ھێزە سەپێنراوەکە دەکەن ئەمەش وادەکات بجێتە دۆخەکی ھاوسەنگی وەبگەڕێتەوە شێوە سەرەکیەکەیسەرەکییەکەی کاتێک ھێزەکە لا دەچێت ئەوەش پێی دەڵێن شێوانی ئیلاستکی.

== ڕادیەیشنڕادییەیشن فرێکشن ==

لە ئەنجامی پەستانێکی سوکداسووکدا ئەنیشتاین لە ساڵی١٩٠٩ پێشبینی بونیبوونی تیشکە لێکخشاندنی کرد کەبەرھەڵستی جولەیجوولەی مادە دەکات. "«ئەو نوسی"» تیشکدان پاڵەپەستۆیەک دەخاتە سەر ھەردوو لای پلێتەکە ھێزەکانی ئەو پەستانەی خراوەتە سەر ھەردوو لای پلێتەکە ئەگەر پلێتەکە لەوەستان دابێت بەڵام ئەگەر لەجولەدابێت تیشکدانێکی زیاتر دەدرێتەوە لەسەر ڕووەکەڕوەکە بەبەراورد بەوانەی لەپشت ڕووەکەنڕوەکەن بەمشێوەیە پەستان ھێزی سەپینراو لەسەر ڕووی پێشەوە گەورەترە بەبەراورد بە پەستان بەسەر ڕویڕووی پشتەوە بەرەنجامی ئەو دوو ھێزە ھێزێک دەمێنتەوە کە بەرھەڵستی جولەیجوولەی پلێتەکە دەکات کەخێرای پلێتەکە زیاد دەکات بەم بەرەنجامە دەڵێن رادیەیشنڕادییەیشن فرێکشن.