ئامبلیئۆپیا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب v2.04 - خاوێنکردن / چاکسازیی ھەڵەکان بۆ پرۆژەی وپ (ناونیشان بە سێ «=» دەست پێ دەکات و بەشی دواتریش ئاستی دووە) |
ب تاگی خاوێنکردن، شائەمراز |
||
ھێڵی ١:
{{خاوێنکردن}}
ئەممبلیوپیا کە پێی دەوترێت چاوی تەمبەڵ، ناڕێکی بیناییە کە مێشکدەمارە ڕاگەیاندنی چاوێک داینابەزێنێت و بە پێی کات پشت بە چاوەکەی تردەبەستێت. ئەوەش دەبێتە ئەنجامی کەمبوونی بینین لە چاوێکدا کە بە پێچەوانەوە ئاسایی دەردەکەوێت. ئەممبلیوپیا باوترین هۆکاری کەمبوونی بیناییە لە یەک چاو دا لە نێوان منداڵان ولاوان.▼
▲'''ئەممبلیوپیا''' کە پێی دەوترێت چاوی تەمبەڵ، ناڕێکی
هۆکاری ئەمبلیوپیا دەتوانێت هەر حاڵەتێک بێت کە لە منداڵیدا دەست لە تەرکیز کردن وەربدات . ئەمە لە ڕێکخستنی خراپی چاوەکان دروست دەبێت ، چاوێک شێوەیەکی نائاسایی هەبێت کە ئەمەش تەرکیز کردن قورسدەکات ، چاوێکیان کزتر یان تیژتربێت لەوی تر ، یان تەڵخبوونی هاوێنەی یەکێک لە چاوەکان، بینین یەکسەر ناگەڕێندرێتەوە ، چونکە میکانیزمەکە مێشکیش لەخۆدەگرێت . ئەممبلیوپیا دەکرێت زەحمەت بێت بۆ ئەوەی بتوانرێت ئاشکرا بکرێت، بۆیە تاقیکردنەوەی بینین بۆ هەموو منداڵانی دەوروبەری چوار بۆ پێنج ساڵ پێشنیار کراوە▼
▲
دۆزینەوەی پێشوەخت ئەگەری سەرکەوتنی چارەسەرزیاتر دەکات. ڕەنگە تەنها چاویلکە پێویست بێت بۆ چارەسەرکردن لە هەندێک منداڵ. ئەگەر ئەمە کاریگەر نەبوو ، ئەوا ئەو چارەسەرانەی کە هانی منداڵ دەدەن یان ناچاری دەکەن کە چاوی لاوازتر بەکار بهێنیت ، بەکار دەهێنرێ ئەمە دەکرێت بە بەکارهێنانی (چاوبەست) یان بە بەکارهێنانی پینە یان دانانی ئەترۆپین لە چاوی بەهێزتردا . بەبێ چارەسەر، ئەممبلیوپیا بەشێوەیەکی ئاسایی بەردەوام دەبێت. چارەسەر بۆ مرۆڤی پێگەیشتوو کەمتر کاریگەرە.]▼
ئەممبلیوپیا لە تەمەنی پێنج ساڵییەوە دەستبە دەرکەوتن دەکات . ڕێژەی ١ – ٥ ٪ پێگەیشتووەکان مەزندەی ئەو پشێویەیان تیادەکرێت،.لە کاتێکدا چارەسەر بینین باشتر دەکات ، بە شێوەیەکی ئاسایی ناگەڕێنەوە بۆباری ئاسایی لە چاوی زیانلێکەوتوودا . ئەممبلیوپیا بۆ یەکەم جار لە ساڵی 1600 دا باس کراوە. ڕەنگە ئەو مەرجە وا لە خەڵک کە شیاو ئەوە نەبن بۆ ئەوەی فڕۆکەوان بن یان ئەفسەری پۆلیس بن.▼
▲دۆزینەوەی پێشوەخت ئەگەری سەرکەوتنی چارەسەرزیاتر دەکات. ڕەنگە
▲ئەممبلیوپیا لە تەمەنی پێنج ساڵییەوە دەستبە دەرکەوتن دەکات
== نیشانەکانی ==
زۆر کەسی بە
ئەممبلیوپییا بە چەند
ئەو کەسانەی کە ئەمبلیوپییان
▲سترابیسمیک : بە سترابیسموس ( چاوی بێ سەروبەر).
شکاندن: بە ئەنیساترۆپی (جیاوازی پلەیەکی دیاریکراو لە نزیک بینی، دووربینی، یان ئەستیگماتیسم)
یان بە بڕی بەرچاو یان نایەکسانی لە نێوان
بێبەشکردن: بە بێبەشکردنی بینین زوو لە ژیاندا
== ستاربیسمەز ==
سترابیسموس
ئەمبلیوپیستای سترابیسمی دەکرێت بە ڕوونکردنەوەی وێنەی بینراو بە چاویلکە، یان
== ڕیفراکتیڤ ==
ئەمبلیوپیای
▲ئەمبلیوپیای سەرهەڵگر لەوانەیە لە ئەنیسۆمترۆپیەوە (هەڵەی نابەرابەری لە نێوان دوو چاودا) لێبێت ئەنیسەترۆپی کاتێک هەیە کە جیاوازی لە هێزدا هەبێت لە نێوان هەردوو چاودا . ئەو چاوەی کە بە شێوەیەکی ئاسایی وێنەی ڕوونتر بۆ مێشک دابین دەکات، دەبێتە چاوی زاڵ. ئەو وێنەیەی لە چاوەکەی تردا هەیە لێڵ دەبێت، کە لە ئەنجامدا دەبێتۆ هۆی گەشەی نائاسایی لە نێو کۆئەندامی بینین دا. ئەمبلیوپی ریفراکتیڤ کەمتر لە ئەمبلیوپی سترابیسمیکی سەختترە و بە زۆری فەرامۆشدەکرێت لەلایەن پزیشکە چاودێرییە سەرەتاییەکانەوە بەهۆی کەمتر دەرکەوتنی دراماتیکی و نەبوونی دەرکەوتەی جەستەیی ئاشکرا، وەک لەگەڵ سترابیسموس بەوەی کە ڕاستکردنەوەی ناچالاک لە نایۆسەمیترۆپی بە هۆی دیمەنی بە شێوەیەکی ئاسایی دەبێتە هۆی گەورەبوونی وێنەی جیاواز لە هەردوو چاو، کە لەوانەیە بە پێچەوانەوە بینینی دوو چاوی لێبگرن، ڕاستکردنەوەیەکی بەریەککەوتن بە بەکارهێنانی لێنزی بەردەنگ ڕەچاو دەکرێت. هەروەها بژاردەیەکی چارەسەرە، بە تایبەتی ئەگەر رێوشوێنێکی ئاسایی بەهۆی ئەنیسێکۆنیا یان نەبوونی پابەندبوون یان هەردووکیان ەوە شکستی هێنابێت.
== پاتۆفیزیۆلۆجی ==
ئەممبلیوپیا کێشەیەکی گەشەسەندووی مێشکە نەک کێشەیەکی
دەستنیشانکردن
ئەممبلیوپییا دەستنیشان دەکرێت بە دیاریکردنی کەم بوونی بینایی لە یەک چاو یان
تاقیکردنەوەی ستێریۆوەک لەنگ ستێریۆتێست، تاقیکردنەوەی پشتپێنەکراوە بۆ ئەممبلیۆپی کەسێک کە تاقیکردنەوەی ستێریۆتێستی لانگ تێدەپەڕێت پێناچێت ئەممبلیوپیستێکی سترابیۆسمی
چارەسەر
چارەسەری ئەمبلیوپی سترابیسمی یان ئەمبلیوپی ئەبلۆپی (
ئەترۆپین دەردەکەوێت ئەنجامی
بێبەشکردن لە ئەمبلیوپیا چارەسەر دەکرێت بە پێچاوکردنی چاوی باش بۆ
==
https://en.wikipedia.org/wiki/Amblyopia
|