سولەیمان قانوونی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''سوڵتان سولەیمانی یەکەم کوڕی سەلیم'''، (بە [[عوسمانلی]]: '''سلیمان بن سلیم'''، بە تورکی نوێ '''Süleyman''')، نۆیەم سوڵتانی [[دەوڵەتی عوسمانی]] و خاوەنی درێژترین ماوەی حوکمە لە نێوانیاندا کە حوکمی گرتە دەست لە ساڵی ١٥٢٠ تا ١٥٦٦ز،<ref>{{Cite web|last=محفوض|first=خالد|title=سليمان القانوني.. لماذا دخلت الدولة بموته عصر الانحدار؟|url=https://www.aljazeera.net/blogs/2019/7/24/سليمان-القانوني-لماذا-دخلت-الدولة|access-date=2021-03-25|website=www.aljazeera.net|language=ar}}</ref> لە ڕۆژاوا بە مەزن ناسراوە لە ڕۆژھەڵات بە قانونی لەبەر ئەو چاکسازیانەی لە ڕژێمی داددا ئەنجامیدا، سولەیمان فەرمانڕەوایەکی دیار بوو لە ئەورووپا لە سەدەی شانزەدا، سەرۆکایەتی دەسەڵاتی سەربازی وسیاسی وئابوری ئیمپڕاتۆری عوسمانی ئەکرد، ھەروەھا سەرکردایەتی سوپای عوسمانی ئەکرد بۆ فەتحی قەڵا وکەلوە مەسیحییەکانی بەلەگراد و ڕۆدوس وزۆربەی خاکی مەجەڕ پێش ئەوەی بوەستێت لە گەمارۆدانی ڤێیەنادا ساڵی ١٥٢٩ز، ھەروەک لە ئەنجامی ناکۆکییەکانی لەگەڵ [[دەوڵەتی سەفەوی]] زۆربەی ناوچەکانی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] وباکوری ئەفریقای گرت ھەتا [[جەزائیر]]، لەژێر دەسەڵاتی سوڵتان سولەیماندا کەشتیگەلی عوسمانییەکان دەستیان گرتبوو بەسەر ھەموو دەریاکانی ناوچەکە لە دەریای ناوەڕاستەوە بۆ دەریای سوور تا ئەگاتە کەنداوی عەرەبی.<ref>{{Cite web|title=سليمان القانوني.. وعصر القيادة والريادة|url=https://archive.islamonline.net/229|access-date=2021-03-25|website=ارشيف اسلام اونلاين|language=ar}}</ref>

سوڵتان سولەیمان کۆچی دوایی کرد لە ساڵی ١٥٦٦ز دوای ٤٦ ساڵ دەسەڵات، دوایی خۆی سەلیمی دووەمی کوڕی خەلافەتی گرتە دەست. مێژوونوسە ڕۆژئاوایییەکان سولەیمان بە یەکێک لە مەزنترین پاشاکان دادەنێن بە درێژایی مێژوو لەبەر ئەوە دەسەڵاتەکەی پایتەختی زۆر لە شارستانییەکانی تری جیھانی ئەگرتەوە وەک: [[ئەسینا]]، [[سۆفیا]]، [[بەغدا]]، [[دیمەشق]]، [[ئەستەنبوڵ]]، [[بوداپێست]]، [[بێلگراد]]، [[قاھیرە]]. [[بوخارێست]] و [[تەورێز]].<ref>{{Cite web|last=ali.alayd|title=سليمان القانوني وسرّ صندوق الوصيّة|url=https://www.alaraby.co.uk/opinion/%D8%B3%D9%84%D9%8A%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%D9%8A-%D9%88%D8%B3%D8%B1%D9%91-%D8%B5%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B5%D9%8A%D9%91%D8%A9|access-date=2021-03-25|website=https://www.alaraby.co.uk/|language=ar}}</ref>