زمانی عەرەبی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگەکان: دەستکاریی مۆبایل بە وێبی مۆبایل دەستکاری کراوە دەستکاریی مۆبایلیی پێشکەوتوو
شائەمراز، تاگی بێسەرچاوە، تاگی نوێکردنەوە
ھێڵی ١:
{{بێسەرچاوە}}
[[File:Arabic lang' in the world map.jpg|thumb|220px|نەخشەی ئەو وڵاتانەی کە زمانی [[عەرەبی]] تێیدا بڵاوە(dark green)]]
{{نوێکردنەوە}}
'''زمانی عەرەبی''' (بە عەرەبی: '''{{نووسەی عەرەبی|العربية}}''') گەورەترین زمانەکانی گرووپی [[زمانە سامییەکان]]ە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] و [[باکووری ئەفریقا]]، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: [[ئێران]]، [[تورکیا]]، [[چاد]]، [[مالی]]، [[سینیگال]]، [[ئێرتریا]]. زمانی عەرەبی گرنگیەکی تایبەتی ھەیە لە لای [[موسڵمان|موسڵمانان]]، چونکە زمانی [[قورئان|قورئانە]]، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی [[ئیسلام]]دا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ{{ژێدەر پێویستە}}، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند [[کڵێسا]]یەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبیەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینیەکان و بیرمەندیەکانی [[جوولەکەکان]]ی پێ نووسراوە لە [[سەدەکانی ناوەڕاست]]دا.
[[Fileپەڕگە:Arabic lang' in the world map.jpg|thumb|220px|نەخشەی ئەو وڵاتانەی کە زمانی [[عەرەبی]] تێیدا بڵاوە(dark green)]]
'''زمانی عەرەبی''' ({{بە عەرەبی: '''|{{نووسەی عەرەبی|العربية}}'''}}) گەورەترین زمانەکانی گرووپی [[زمانە سامییەکان]]ە لە بارەی قسە پێکەرانەوە، و یەکێکە لە زمانە ھەرە بەربڵاوەکانی جیھان کە ٤٢٢ ملیۆن کەس قسەی پێ دەکات، و قسەپێکەرانی بەربڵاون لەو ناوچەیەی کە پێی دەوتری ناوچەی [[ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست]] و [[باکووری ئەفریقا]]، لەگەڵ زۆرێک لە شوێنەکانی تری جیھان کە لە دەوروبەری ئەم وڵاتانەن وەکوو: [[ئێران]]، [[تورکیا]]، [[چاد]]، [[مالی]]، [[سینیگال]]، [[ئێرتریا]]. زمانی عەرەبی گرنگیەکیگرنگییەکی تایبەتی ھەیە لە لای [[موسڵمان|موسڵمانان]]،ان، چونکە زمانی [[قورئان|قورئانە]]،ە، و زۆربەی زۆری خوداپەرستی لە ئاینی [[ئیسلام]]دا بەبێ زمانی عەرەبی ناکرێ{{ژێدەر پێویستە}}، ھەروەھا زمانی عەرەبی زمانێکی سەرەکیی بۆنەکانە لە چەند [[کڵێسا]]یەکی کریستیانی لە وڵاتە عەرەبیەکانداعەرەبییەکاندا. ھەروەھا زمانی عەرەبی زۆرێک لە کارە ئاینیەکانئاینییەکان و بیرمەندیەکانیبیرمەندییەکانی [[جوولەکەکان]]ی پێ نووسراوە لە [[سەدەکانی ناوەڕاست]]دا.
 
دوای بڵاوبونەوەی ئیسلام و پێکھێنانی چەند دەوڵەتێک، زمانی عەرەبی گرنگیەکیگرنگییەکی تایبەتی وەرگرت و بووە زمانی [[ڕامیاری]] و [[زانست]] و [[وێژە]] بۆ چەند سەدەیەکی دوورودرێژ لەو خاکانەی کە موسڵمانان بەڕێوەیان دەبرد.
 
زمانی عەرەبی کاریگەریەکیکاریگەرییەکی ڕاستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆیی ھەبووە لە سەرلەسەر زۆرێک لە زمانەکانی وڵاتە ئیسلامیەکان،ئیسلامییەکان، وەکوو [[تورکی]]، [[فارسی]]، [[زمانی ئوردوو]]، و [[ئەلبانی]] وزمانە ئەفریقیەکانئەفریقییەکان و زمانە ئەوروپیەکانئەوروپییەکان وەکو [[فەڕەنسی]]، [[ئیسپانی]]، [[ئیتاڵی]]، و [[ئەڵمانی]]. ھەروەھا زمانی عەرەبی بە شێوەیەکی فەرمی یان نافەرمی دەخوێندرێت لە وڵاتە ئیسلامیەکانئیسلامییەکان و ئەفریقایەکانی دەوروبەری وڵاتە عەرەبیەکانعەرەبییەکان.
 
عەرەبی زمانی فەرمییە لە ھەموو وڵاتە زۆربە عەرەبەکان ھەروەھا زمانێکی فەرمیەفەرمییە لە وڵاتانی [[سێنیگال]]، [[مالی]]، [[چاد]]، [[ئێرتریا]]. ھەروەھا زمانی عەرەبی وەک یەکێ لە زمانە فەرمیەکانیفەرمییەکانی ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان دانراوە.
 
زمانی عەرەبی ٢٨ پیتی نووسراو لە خۆ ئەگرێدەگرێ و ھەندێک لە زمانەوانانیش پێیان باشە یپتی ھەمزە (ء) زیاد بکرێ بۆ پیتەکانی زمانی عەرەبی وببێتە ٢٩ پیت. عەرەبی لە ڕاستەوە بۆ چەپ ئەنووسرێ ھەربەشێوەی [[زمانی فارسی]] و [[زمانی عیبری]] وبە پێچەوانەی زۆربەی زۆری زمانەکانی تری جیھان،ولەجیھان، ولە سەرەوەی پەڕە بۆ خوارەوە دەنووسرێ.
 
(زمانی ضاد) ئەو ناوەیە کە عەرەبەکان زمانی عەرەبی پێ ناو ئەبەندەبەن لە بەر ئەوەی لە باوەڕی ئەواندا تەنھا زمانە کە ئەو پیتەی تیادا بێت.
 
== پۆلێن کردن ==
زمانی عەرەبی سەربە خێزانی [[زمانە سامییەکان|زمانە سامییەکانە]]ە کە بەشێکە لە زمانە [[زمانە ئەفرۆئاسیایی|ئەفرۆئاسیاییەکانئەفرۆئاسیایییەکان]].
 
زمانی عەرەبی سەربە خێزانی [[زمانە سامییەکان|زمانە سامییەکانە]] کە بەشێکە لە زمانە [[زمانە ئەفرۆئاسیایی|ئەفرۆئاسیاییەکان]].
 
== پەیدا بوون ==
{{بەتاڵ}}
 
== زمانی عەرەبی فەرمی (فوسحا) ==
{{بەتاڵ}}
 
== نووسینی عەرەبی ==
{{بەتاڵ}}
 
== نووسینی عەرەبی نوێ ==
{{بەتاڵ}}
 
== قسەپێ کردن ==
زمانی عەرەبی تەنھا زمانە کە ووشەیوشەی (ضاد)ی تیادا بەکاردەھێنرێت تەنانەت [[زمانی ئەلبانی|زمانی ئەلبانیش]]ش کە ئەم ووشەیوشەی تیادایە لە زمانی عەرەبیەوەعەرەبییەوە وەرگیراوە لە کاتی گەیشتنی داگیرکەرە عوسمانییەکان بۆ ئەو وڵاتە بۆ بڵاوکردنەوەی [[ئیسلام]].
 
== زانستەکانی زمانی عەرەبی ==
Line ٣٣ ⟶ ٣٧:
== نەحو ==
{{بەتاڵ}}
 
== باشدەربڕدراو (بەلاغە) ==
{{بەتاڵ}}
 
== زاراوەکانی زمانی عەرەبی ==
زاراوەیەکی زۆر لە زمانە عەرەبییەکان ھەن کە دەتوانرێت دابەش بکرێت بۆ:
* [[زاراوەی میسری]]
* زاراوەکانی [[دوورگەی عەرەبی]] کە ئەمانە لەخۆ ئەگرێدەگرێ:
* زاراوەی قوتێفی
 
== ئەو زمانانە کە پیتی عەرەبی بەکاردەھێنن بە فەرمی ==
* کوردىکوردی (ناوەندی و باشووری)
* فارسی
* فارسى
* ئۆردی
* ئۆردى
* کشمیری
* کشمیرى
* سیندی
* سیندى
 
== جیاوازیەکانیجیاوازییەکانی زمانی عەرەبی لە زمانەکانی تر ==
{{بەتاڵ}}
 
== کاریگەری زمانی عەرەبی لە سەرلەسەر زمانەکانی ==
{{بەتاڵ}}
 
== کاریگەری زمانەکانی تر لە سەرلەسەر زمانی عەرەبی ==
{{بەتاڵ}}
 
== ھەڵسەنگاندنی پیتە عەرەبیەکانعەرەبییەکان ==
{{بەتاڵ}}
 
== جیاوازیەکانجیاوازییەکان لە نێوان زمانی عەرەبی وزمانە سامیەکانیسامییەکانی تر ==
{{بەتاڵ}}
 
== تەعریب ==
{{بەتاڵ}}
 
== پاشکۆ ==
{{بەتاڵ}}
 
== سەرچاوەکان ==
{{بەتاڵ}}
 
== بەستەر بۆ دەرەوە ==
== بەستەرە دەرەکییەکان ==
{{نێوانویکی|code=ar}}
 
Line ٩٤ ⟶ ١٠٨:
[[پۆل:زمانەکانی یەمەن]]
[[پۆل:زمانەکانی میرنشینە یەکگرتووە عەرەبییەکان]]
[[پۆل:زمانی عەرەبی|زمانی عەرەبی]]
[[پۆل:زمانەکانی پارێزگای خووزستان]]
[[پۆل:زمانەکانی پارێزگای بووشەھر‏]]