زاری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
شائەمراز، باشترکردن
ھێڵی ١:
{{کەسایەتی
| ناو = مه‌لامەلا عه‌بدولکه‌ريمعەبدولکەریم سائێب
| وێنە =MalaZari.jpg
| شرۆڤەی وێنە =
| قەبارەی وێنە =
| ڕێکەوتی لەدایکبوون = ۱۹۰۵١٩٠٥
| ڕێکەوتی مردن = ۱۹۸۲١٩٨٢
| شوێنی مردن = [[سەقز]]
| ھۆکاری مردن =
ھێڵی ١٦:
| ڕادەی خوێندەواری =
| دایەن =
| پیشە = [[شاعیر]] و [[وه‌رگێڕوەرگێڕ]]
| ساڵانی چالاکی =
| خاوەنکار =
ھێڵی ٤٤:
}}
 
'''مەلا عەبدولکەریم سائێب''' یان '''مەلا کەریم سائێب''' ناسراو بە '''زاری''' (١٩٠٥ لە [[سەقز]]، [[ئێران]]–١٩٨٢) شاعیر و [[وەرگێڕ]]ێکی خەڵکی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]] بوو.<ref>[http://aveenebook.blogfa.com/post/73 مەلا کەریم زاری و چەن شێعری ئەو]</ref>
 
== ژیان ==
'''مه‌لا عه‌بدولکه‌ريم سائێب''' یان '''مه‌لا که‌ریم سائێب''' ناسراو به '''زاری''' (۱۹۰۵-۱۹۸۲) شاعیر و [[وه‌رگێڕ]] ی خەڵکی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]ه که له [[سەقز]] له دایک بووه<ref>[http://aveenebook.blogfa.com/post/73 مه‌لا که‌ریم زاری و چه‌ن شێعری ئه‌و]</ref>.
مەلا عەبدولکەریمی سائێب لە ساڵی ١٣٢٥ کۆچی لە گوندی [[ئاڵکەڵوو]] لە ناوچەی فەیزوڵڵابەگی سەقز لەدایک بوو. ئەو لە ژیانی ھاوبەشیدا دوو جار ژنی ھێناوە و خاوەنی شەش کوڕ و کچێک بەناوەکانی مەرحووم مەلا خالید، عابید، زاھید، تاھیر، ماجید، سادق و سەعدییە بووە.
زاری لە ٢٧ جۆزەردانی ساڵی ١٣٦٠ھەتاوی بەرامبەر ١٩٨٢زایینی کۆچی دوایی کردوە و لە گۆندەی [[ئارەبۆغڵووی سەروو|ئارەبوغڵوو]] ئەسپەردەی خاک کراوە.<ref>[http://evinebook.blogfa.com/post/187 ژیاننامەی ملا کەریم زاری]</ref>
 
== بەرھەمەکان<ref>[http://hewram-vian.blogfa.com/post/87/ملا-کریم-صائب آثار ملا کریم صائب]</ref> ==
==ژیان==
* دیوانە شێعرێک، [[ناوەندی چاپ و بلاوکردەوەی محەممەدی سەقز]]
ئو دیوانە بە٣٠٠ لاپەڕەوە پێکھاتوە لە ٨٨ غەزەڵ و ٥٦ قەسیدە و ١٧ پێنج خشتەکی و ٢١ مەسنەوی و ١٤ شێعری نێشتمانی و ٦٦ شێعری ئایینی و ١٧ شێعریشی فارسی یە * وەڕگێرانی [[لەیلێ و مەجنوون]] دیوانە شیعری [[نیزامیی گەنجەوی]] کە بەسەرھاتی لەیلێ و مەجنوونە و زاری بە داڕشتنێکی دیکەوە ھۆنیویەتەوە
 
==نموونه نموونە شیعر ==
مه‌لا عه‌بدولکه‌ریمی سائێب له ساڵی ۱۳۲۵ کۆچی له‌ گوندی [[ئاڵکەڵوو]] له ناوچه‌ی فه‌یزوڵڵابه‌گی سه‌قز له‌دایک بوو. ئه‌و له‌ ژیانی هاوبه‌شیدا دوو جار ژنی هێناوه‌ و خاوه‌نی شه‌ش کوڕ و کچێک به‌ناوه‌کانی مه‌رحووم مه‌لا خالید، عابید، زاهید، تاهیر، ماجید، سادق و سه‌عدیه‌ بووه.
{{چینی ناوەند}}'''دڵی فه‌وتاومفەوتاوم'''{{کۆتایی}}
زاری له ۲۷ جۆزه‌ردانی ‌ساڵی ۱۳۶۰هه‌تاوی به‌رانبه‌ر ۱۹۸۲زایینی کۆچی دوایی کردوه‌ و له‌ گۆنده‌ی [[ئارەبۆغڵووی سەروو|ئاره‌بوغڵوو]] ئه‌سپه‌رده‌ی خاک کراوه‌<ref>[http://evinebook.blogfa.com/post/187 ژیاننامه‌ی ملا که‌ریم زاری]</ref>.
 
==بەرھەمەکان<ref>[http://hewram-vian.blogfa.com/post/87/ملا-کریم-صائب آثار ملا کریم صائب]</ref>==
 
* دیوانه‌ شێعرێک، [[ناوه‌ندی چاپ و بلاوکرده‌وه‌ی محه‌ممه‌دی سه‌قز]]
ئو دیوانه به‌۳۰۰ لاپه‌ڕه‌وه‌ پێکهاتوه‌ له‌ ٨٨ غه‌زه‌ڵ و ٥٦ قه‌سیده‌ و ١٧ پێنج خشته‌کی و ٢١ مه‌سنه‌وی و ١٤ شێعری نێشتمانی و ٦٦ شێعری ئایینی و ١٧ شێعریشی فارسی یه‌
* وه‌ڕگێرانی [[له‌یلێ و مه‌جنوون]] دیوانه شیعری [[نیزامیی گەنجەوی]] که به‌سه‌رهاتی له‌یلێ و مه‌جنوونه و زاری به‌ داڕشتنێکی دیکه‌وه‌ هۆنیویه‌ته‌وه‌
 
==نموونه شیعر==
 
{{چینی ناوەند}}'''دڵی فه‌وتاوم'''{{کۆتایی}}
{{شیعر
|تا لە بەر چاوی، مقامت سەرگلێنەی چاومە |گەر لە بەر چاوم نەبی، جێگەت دڵی فەوتاومە |گەردی ئاھم بۆ ئەوەی نەگرێت دامانی کەوات
|تا له‌ به‌ر چاوی، مقامت سه‌رگلێنه‌ی چاومه‌
|ئاوپاشی ڕێ، وەزیفەی چاوی پڕخوێناومە |وامەزانە خادمێکی غایبم ھەرجێ دەچی
|گه‌ر له‌ به‌ر چاوم نه‌بی، جێگه‌ت دڵی فه‌وتاومه
|سایەبانی سەروی قەددت ڕۆحی لێقەوماومە |دوێ له‌لە باغا تووشی گوڵ بووم وتی: چۆنی؟ وتم:
|گه‌ردی ئاهم بۆ ئه‌وه‌ی نه‌گرێت دامانی که‌وات
|بولبولی تۆ مات، سۆزی خاتری شێواومە |پی وتم بۆ واسەری خۆڵاویە دڵبەر، وتم
|ئاوپاشی رێ، وه‌زیفه‌ی چاوی پڕخوێناومه‌
|وەی لەدووری شەمعی ڕوخسارت قوڕە پێواومە |لەم بیابانی فیراق وشارەزووری ھیجرەدا
|وامه‌زانه‌ خادمێکی غایبم هه‌رجێ ئه‌چی
|روئییەتی بەرقی جەماڵت شەربەت وبەفراومە |زاری شێوابوو وەلێ ھوشیارە ئیستاکە گەلێ
|سایه‌بانی سه‌روی قه‌ددت رۆحی لێقه‌وماومه‌
|چونکە شەوقت ھەمدەمی ئەقڵی پەری لێ داومە}}
|دوێ له‌ باغا تووشی گوڵ بووم وتی: چۆنی؟ وتم:
|بولبولی تۆ مات، سۆزی خاتری شێواومه‌
|پی وتم بۆ واسه‌ری خۆڵاویه‌ دڵبه‌ر، وتم
|وه‌ی له‌دووری شه‌معی روخسارت قوڕه‌ پێواومه‌
|له‌م بیابانی فیراق وشاره‌زووری هیجره‌دا
|روئیه‌تی به‌رقی جه‌ماڵت شه‌ربه‌ت وبه‌فراومه‌
|زاری شێوابوو وه‌لێ هوشیاره‌ ئیستاکه‌ گه‌لێ
|چونکه‌ شه‌وقت هه‌مده‌می ئه‌قڵی په‌ری لێ داومه‌}}
 
 
== سەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان|٢}}
* سائیب، عبدوالکریم، دیوانی زاری، تاران، ناوەندی چاپ و بلاوکردنەوەی ئازاد ئەندیشان ،١٣٨٠
 
* دیوان زاری، مهاباد، انتشارات سیدان، ١٣٤٢
*سائیب ، عبدوالکریم ،دیوانی زاری ،تاران ،ناوه‌ندی چاپ و بلاوکردنه‌وه‌ی ئازاد ئه‌ندیشان ،1380
*دیوان زاری،مهاباد،انتشارات سیدان،1342
 
== بەستەرە دەرەکییەکان ==
* [https://www.chargoshe.ir/fa/iran/city/384 شاری سه‌قزسەقزمالپه‌ریمالپەری چوار گۆشه‌یگۆشەی دونیا
 
* [http://kakheaseman.ir/aseman.php?id=54256 شاری سه قزسەقز]، کاخ ئاسمان
* [https://www.chargoshe.ir/fa/iran/city/384 شاری سه‌قز]، مالپه‌ری چوار گۆشه‌ی دونیا
* [http://kakheaseman.ir/aseman.php?id=54256 شاری سه قز]، کاخ ئاسمان
 
{{شیعری کلاسیکی کوردی}}
Line ٩٣ ⟶ ٧٨:
 
[[پۆل:خەڵکی سەقز]]
[[پۆل:لەدایکبووانی ۱۹۰۵١٩٠٥]]
[[پۆل:مردووانی ۱۹۸۲١٩٨٢]]
[[پۆل:شاعیران بە زمانی کوردی]]
[[پۆل:کوردەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/زاری»