زانیاری: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[[بیردۆزی ڕاگەیێنی]] پێوانەیەکی ژمارەییی دابینکردووە بۆ پێواندنی ''نامسۆگەریی دەرھاتێک''.<ref>the Uncertainty of an outcome؛ ''نامسۆگەری'' بناغەی [[بیردۆزی شیمانە]]یە.</ref>. بۆ نموونە، ئێمە دەتوانین بێژین "سیگناڵەکە داگری ھەزاران [[بیت]] زانیاری بوو" (واتە بۆ زانیاری [[یەکەی پێوان]]مان ھەیە). بیردۆزی ڕاگەیێنی ھۆگری بەکارھێنانی چەمکی [[ئانترۆپیی زانیاری]]یە کە بەگشتی لە پاڵ بیرکاری ئەمریکی [[کڵاد شانن]] دەدرێت.

ھەندێکات وەکوو چەشنێک [[تێچوو]] بە [[ئۆرگانیزم]]ێکەوە (زیندەوەرێک) یان بە کەرەستەیەکی داڕێژراوەوە چاو لە زانیاری دەکرێت. تێچووەکان دوو جۆرن. ھەندێک لە تێچووەکان لەخۆوە گرنگییان ھەیە بۆ کاری ئۆرگانیزمەکە (بۆ نموونە، خوادەرمەنی) یان بۆ کاری کەرەستەکە (بۆ نموونە، [[وزە]]). ئەمانە پێیان دەوترێت ''تێچووی ھۆیی''.<ref>

</ref>. تێچووەکانی تر، کە پێیان دەوترێت "زانیاری"، تەنیا لەبەر ئەوە کە گرێدراو و ئاوێتەی تێچووە ھۆیییەکانن و دەکرێت بۆ پێشبینیکردنی ڕوودانی تێچووە ھۆیییەکان لە کاتێکی تر (و ڕەنگە لە شوێنێکی تردا) بەکاربھێنرێن، بۆ ئۆرگانیزمەکە یان بۆ کەرەستەکە گرنگییان ھەیە. ھەندێ زانیاری لەبەر گرێدران و ئاوێتەبوون بە زانیاریی دیکەوە گرنگییان ھەیە، بەڵام پێویستە کە سەرەنجام پێوەندییەک بە تێچوویەکی ھۆیییەوە بوونی ھەبێت. لە کردەوەدا، زانیاری زۆرتر لەلایەن ھاندەرێکەوە ھەڵگیراوە و پێویستە پێش ئەوەی لە ئۆرگانیزمەکە یان لە کەرەستەکەدا بەکاربھێنرێت، سیستەمێکی ھەستیی پسپۆڕ (ھی ئۆرگانیزمەکە یان کەرەستەکە) بیدۆزێتەوە و تێچووە وزەیییەکان بەھێزی بکەن. بۆ نموونە، ڕووناکی بۆ گیا و ڕووەک زۆرتر تێچوویەکی ھۆیییە، واتە ڕووناکی لەخۆوە بۆ کاری ڕووەک ([[ڕۆشنەپێکھاتن]]) گرنگیی ھەیە، بەڵام بۆ ئاژەڵان زانیاری دابیندەکات. ڕووناکیی ڕەنگیی کە لە گوڵێکەوە دەدرێتە دەرەوە بۆ کاری [[ڕۆشنەپێکھاتن]] زۆر لاوازە، بەڵام ھەر ئەو ڕووناکییە لەلایەن سیستەمی بیناییی [[ھەنگ]]ەوە دەدۆزرێتەوە و سیستەمی دەماریی ھەنگەکەش زانیارییەکە بەکاردھێنێت بۆ نیشاندنی ڕێ بە ھەنگەکە بەرەو گوڵەکە، ئەو شوێنەی کە شیلە و تۆزەگوڵ و ھەڵاڵە پەیدادەکات، کە بۆ ئەو تێچوی ھۆیین.