مێژووی کورد: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
| [وەشانی تاوتوێکراو] | [وەشانی تاوتوێکراو] |
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) ←عێراق: چاکسازیی سەرچاوەیەک (ڕەسەنەکە زیندووە) تاگ: دەستکاریی بیسەلمێنە |
Épine (لێدوان | بەشدارییەکان) ←ناو: لابردنی سەرچاوەی ون |
||
ھێڵی ١٣:
بەپێی زمانناسێکی ئینگلیز بە ناوی گۆدفرێی ڕۆڵز درایڤەر، وشەی کورد پەیوەندی بە وشەی «کاردا» ی سۆمەرییەوە ھەیە، کە لەسەر تابلێتە قوڕەکانی [[سۆمەرییەکان]]ەوە نووسراوەتەوە. لە بەدواداچوونێکدا کە لە ساڵی ١٩٢٣ بڵاو کرایەوە، گۆدفرێی نووسیبووی کە وشەی کورد بە شێوەیەکی جیاواز لەلایەن نەتەوە جیاوازەکانەوە بەکار نەھاتووە و بە شێوەیەکی یەکگرتوو و ھاوواتا بەکارھاتووە. لە بەدواداچوونەکەیدا باسی شێوە جیاوازەکانی تری وشەی «کاردا» دەکات. گۆدفرێی پێی وابوو کە وشەکە بەبێ دوودڵی بۆ ئاماژەکردن بە شتێکی باو بەکارھاتووە.<ref name="jndr">{{بیرخستنەوەی گۆڤار |last=Driver |first=G. R. |title=The Name Kurd and Its Philological Connexions |page=401}}</ref>
لە سەدەی ١٦دا، [[شەرەفخانی بەدلیسی]] وتوویەتی کە کوردەکان چوار بەشن: کرمانجەکان، لوڕەکان، کەلھوڕەکان، لەگەڵ گۆرانەکان، ھەر یەکە لەوانیش بە شێوەزارێکی تایبەتی کوردی لەژێر ھەمان ناودا قسە دەکەن.<ref name="Paul_2008">Ludwig Paul [http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i "History of the Kurdish Language"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111117044331/http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i |date=١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١١}}, ''[[Encyclopedia Iranica]]'' (2008)</ref> ھەر لەو سەدەیەدا، ناوی کورد بۆ ئاماژەکردن بە ھەندێک لە خەڵکانی بەشی باکووری ڕۆژاوای ئێران بەکار دەھێنرا، بەڵام ھەندێک لە سەرچاوەکان گومانیان لەسەر ئەوە ھەیە کە ئەو خەڵکانە کوردی ھاوچەرخ بن، بەو پێیەی وشەی کورد بۆ ئاماژەکردن بۆ ھەموو خەڵکە بێخاکەکان بەکار دەھات.<ref name="Paul_2008" /><ref>Wladimir Ivanon, ''The Gabrdi dialect spoken by the Zoroastrians of Persia'', Published by G. Bardim 1940. pg 42)</ref><ref>David N. Mackenzie, "The Origin of Kurdish", Transactions of the Philological Society, 1961, pp 68–86.</ref><ref>"Kurds" in ''Encyclopaedia of Islam''. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online. accessed 2007.</ref><ref name="MartinIdentity"
لەدوای [[جەنگی جیھانی یەکەم]] و دابەشبوونی [[ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی|ئیمپڕاتۆرییەتیی عوسمانی]] زەویە زۆرەکانی [[کورد]] - زۆرینەی لەنێوان دەوڵەتە تازە پێکھێنراوەکان، ئەویش تورکیا و عێراق<ref>{{Cite web |date=٣١ی تەممووزی ٢٠٢٠ |title=https/web.archive |url=https://web.archive.org/web/20200927220622/https://web.archive.org/web/20200731051949/https://archive.org/details/peacetoendallpea00from |url-status=live |access-date=٣١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ |website=web.archive.org}}</ref><ref>{{Cite web |date=٢٧ی ئابی ٢٠٢٠ |title=Web.archive.org be |url=https://web.archive.org/web/20200927213106/https://web.archive.org/web/20200827210507/https://archive.org/details/kurds00pkre |url-status=live |access-date=٣١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ |website=Web.archive.org}}</ref>جگە لەو زەویانەی لەژێر دەسەڵاتی ئێراندان، ئەمەش وای کرد کورد کەمینەیەکی گەورەی ڕەگەزی بێت لە ھەر وڵاتێکدا. بزووتنەوەکانی کورد لەلایەن تورکیا و عێراق سەرکوت دەکران کە ھەردووکیان لە چاوەڕێی کوردستانێکی سەربەخۆ دەترسن. مێژووی ھاوچەرخی کوردان دەگرێتەوە، زۆرێک لە کۆمەڵکوژی و یاخیبوونەکان و ھەروەھا ئەو ململانێی چەکدارییەی لە کوردستانی تورکیا و کوردستانی ئێران بەردەوامە، ڕۆژئاوای کوردستان و کوردستانی عێراقیان کرد کوردەکان لە عێراق و سووریا چێژ لە ھەرێمی سەربەخۆ وەردەگرێت لەکاتێکدا کە بزووتنەوە کوردەکان بەردەوام بە دوای مافی کەلتووری و ئۆتۆنۆمی و سەربەخۆیی زیاتر لە ھەموو کوردستاندا دەگەڕێن.<ref>{{Cite web |date=١٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ |title="کوردەکان کێن"؟ |url=https://web.archive.org/web/20200924095902/https://www.bbc.com/news/world-middle-east-29702440 |url-status=live |access-date=٣١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠ |website=BBC News}}</ref><ref>{{Cite web |date=١٧ی ئابی ٢٠٢٠ |title=Middle East Kurds iran |url=https://web.archive.org/web/20200927220628/https://web.archive.org/web/20200817230301/https://www.reuters.com/article/mideast-crisis-kurds-referendum-iran-idUSL8N1M717N |url-status=live |access-date=٣١ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ |website=Web.archive.org}}</ref>
| |||