فەتحوڵڵا گویلەن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب خاوێنکردن و ڕێکخستنەوە
ب خاوێنکردن و ڕێکخستنەوە، شائەمراز
ھێڵی ٣٦:
 
== بزووتنەوەی خزمە‌ت ==
بزووتنەوەی خزمە‌ت لە بزووتنەوە ئیسلامییەکانی تر بە‌و جیادەکرێتەوە کە پێشوازییەکی گەرمی لەلایەن ڕۆژئاواوەوە لێدەکرێت، بە ھۆیبەھۆی کرانەوەیەی بە ڕووی جیھاندا بە نموونەیەک دادەنرێت کە چاوی لێبکرێت، بانگەشەی ھاریکاری و لێک تیگەیشتن دەکات لە نێو ھەموو ئایینەکان و ھەموو جیھاندا لە بابەتە سیاسییەکاندا.
 
دیموکراسی بە باشترین چارەسەر دادەنێت، بزوتنە‌وکە خۆی بە ‌دوردور لە سیاسە‌ت دە‌گرێت و ھیچ دە‌ست تێوە‌ردانێکی سیاسی ناکات، لە‌و کاتە‌دا کە «فە‌تحوڵا گویلەن» بە کامپی خوێندنە‌وەخوێندنە‌و و خوێندکارانە‌خوێندکارانە و سە‌رقاڵبوو لە [[ئیزمیر]] لە ساڵی ١٩٦٩، [[نەجمەدین ئەرباکان|نە‌جمە‌دین ئە‌ربە‌کان]] سە‌ردانی کرد و داوای لێکرد بچێتە ڕیزی پارتە‌کە‌یە‌پارتە‌کە‌یە و واز بھێنێت لە پە‌روە‌ردە‌کردنی منداڵ و خوێندن و خوێندنگە بھێنێت، چونکە بە‌بە بڕوای ئە‌و خزمە‌تی ئیسلام لە ڕێگە‌ی سیاسە‌تەوە دە‌کرێت، بۆیە بە «فەتحوڵڵا گویلەن» ی وت: «واز لە‌م خوێندکارانە بھێنن چونکە خزمە‌تی وڵات لە ڕێگە‌ی سیاسە‌تە‌وەسیاسە‌تە‌و دە‌بێت»، گویلەن داواکە‌ی پە‌سە‌ند نە‌کرد و بە‌ردە‌وام پێی ڕاگە‌یاند کە سیاسە‌ت بە گوێرە‌ی ئە‌و نییە و بە‌ردە‌وام دە‌بێت لە ڕێبازە‌کە‌ی خۆی.<ref>[https://web.archive.org/web/20160502170401/http://ar.fgulen.com/ سایتی فەڕمی فەتحوڵڵا گویلەن]</ref>
 
== دەرچوونی لە تورکیا ==
بە‌ھۆی نە‌خۆشییە‌کانییە‌نە‌خۆشییە‌کانییە و چە‌ند جارێک سە‌ردانی نە‌خۆشخانە‌کانی وڵات و دە‌رە‌وی وڵاتی کردوە و سە‌ردانی [[ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|ئە‌مریکا]] لە ‌ساڵیساڵی ١٩٩٩دا بوو بە دواین سە‌ردانی گویلەن و جارێکی تر نە‌گە‌ڕایە‌و بۆ [[تورکیا]].
 
وک خۆی دە‌ڵێت مانە‌وی لە ئە‌مریکا پێویستە وگە‌ر تە‌مە‌ن ڕیگە‌ی بدات ماوە‌یە‌کی تریش لە‌وێ دە‌مێنێتە‌وە،دە‌مێنێتە‌و، ھە‌روە‌ھا دە‌شڵێت کۆچکردنی بۆ ئە‌مریکای ھیچ پە‌یوە‌ندییە‌کی بە بارودۆخی تورکیا و ڕوداوە‌کانی تورکیاوە نییە، زۆرێکیش دەڵێن بەھۆی ئەو داوا سیاسیانەوە لە تورکیا دەرچوو کە تۆمەتبارکرا بە ڕووخاندنی دەوڵەت.<ref>[http://www.ibtimes.co.uk/fethullah-gulen-turkey-recep-tayyip-erdogan-protests-475507 ئای بی تایمز] گویلەن کێیە، نووسەر میزیۆفێری، بڵاوکراوەتەوە لە 6/6/2013، دوا سەردان 26/4/2016</ref>
 
== تۆمەتەکان دژی ==
ھێڵی ٥٣:
 
== کاریگەری گویلەن لەسەر کۆمەڵگای تورکیا ==
بزووتنەوەی گویلەنخزمەت کەپێیانکە دەوترێتگویلەن خزمەتشەرپەرشتی یاندەکات، جەماعەتبە بەملیۆنانملیۆنان شوێنکەوتوویان ھەیە لە تورکیا بەمەش بەھۆی دامەزراندنی چەندین ناوەندی و دەزگا و قوتابخانە بووە لەو وڵاتە. ھەربۆیەش وابڕوا دەکرێت کە کاریگەرییشیان ھەیە لە ناوەندی بڕیاردان و پۆلیس و ئاسایشی تورکیا. لەلایەکی دیکەشەوە بەبوونی بانکی ئەھلی و کەناڵی تەلەفزیۆنی و ڕؤژنامەوە بزووتنەوەکەی گویلەن کاریگەرییەکی دیکەی ھەیە.
 
ھەر بۆیەش وابڕوا دەکرێت کە کاریگەرییشیان ھەیە لە ناوەندی بڕیاردان و پۆلیس و ئاسایشی تورکیا، لەلایەکی دیکەشەوە بەبوونی بانکی ئەھلی و کەناڵی تەلەفزیۆنی و ڕؤژنامەوە بزووتنەوەکەی گویلەن کاریگەرییەکی دیکەی ھەیە.
=== جیابوونەوە لە ئەردۆگان ===
لەگەڵ ئەوەی ئامانجی بزووتنەوەی گویلەن وەک لەپێناسی خۆیاندا کراوە کە دوورن لەسیاسەت، بەڵام لەدوایین ڕووبەڕووبوونەوەکانیدا بزووتنەوەکە کەوتە بەر لێکۆڵینەوە و ئۆپراسیۆنەکانی دژ بەگەندەڵی لەتورکیا. حکوومەتی تورکیا بەسەرکردایەتی [[ئاکپارتی]] چەندین خوێندنگای و زانکۆی تایبەتی سەر بە بزووتنەوەکەی گولەی داخست؛ و حکوومەتی ئەردۆگان ئەو ئۆپراسیۆنانەی ئەنجامدا بەبیانووی بوونی ئەجێندای سیاسیی لەپشت کارەکانی کۆمەڵەی خزمەت و ھەروەھا سیخووڕیکردن بەسەر تورکیاوە. ئەم پڕۆسەی حکوومەتی تورکیا بەتەواوی ئەو دۆستایەتییەی پێشووی ئەردۆگان و گویلەنی لەناوبرد.
 
=== جیابوونەوە لە ئەردۆگان ===
لەبەرامبەردا گویلەن لێدوانێکی بۆ ڕۆژنامەی وال ستریت جۆرنالدا لە کانوونی دووەمی ٢٠١٤ وتبووی «تورکەکان… ھەست بەنیگەرانی دەکەن کە دووساڵە سیستەمی دیموکراسی وڵاتەکە گەڕاوەتەوە دواوە».<ref name="WSJ">{{cite news|url=http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304027204579332670740491570|title=From His Refuge in the Poconos, Reclusive Imam Fethullah Gulen Roils Turkey|authors=Joe Parkinson and Ayla Albayrak|date=20 January 2014|work=[[The Wall Street Journal]]|accessdate=22 January 2014}}</ref>
لەگەڵ ئەوەی ئامانجی بزووتنەوەی گویلەن وەک لەپێناسیلە پێناسی خۆیاندا کراوە کە دوورن لەسیاسەت،لە سیاسەت، بەڵام لەدوایینلە دوایین ڕووبەڕووبوونەوەکانیدا بزووتنەوەکە کەوتە بەر لێکۆڵینەوە و ئۆپراسیۆنەکانی دژ بەگەندەڵیبە لەتورکیا.گەندەڵی لە تورکیا، حکوومەتی تورکیا بەسەرکردایەتی [[ئاکپارتی]] چەندین خوێندنگای و زانکۆی تایبەتی سەر بە بزووتنەوەکەی گولەیگویلەنی داخست؛ و حکوومەتی ئەردۆگان ئەو ئۆپراسیۆنانەی ئەنجامدا بەبیانوویبە بیانووی بوونی ئەجێندای سیاسیی لەپشتلە پشت کارەکانی کۆمەڵەی خزمەت و ھەروەھا سیخووڕیکردن بەسەر تورکیاوە.تورکیاوە، ئەم پڕۆسەی حکوومەتی تورکیا بەتەواویبە تەواوی ئەو دۆستایەتییەی پێشووی ئەردۆگان و گویلەنی لەناوبردلە ناوبرد.
 
لەبەرامبەردا گویلەن لێدوانێکی بۆ ڕۆژنامەی وال ستریت جۆرنالدا لە کانوونی دووەمی ٢٠١٤ وتبووی «تورکەکان… ھەست بەنیگەرانیبە نیگەرانی دەکەن کە دووساڵەدوو ساڵە سیستەمی دیموکراسی وڵاتەکە گەڕاوەتەوە دواوە».<ref name="WSJ">{{cite news|url=http://online.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304027204579332670740491570|title=From His Refuge in the Poconos, Reclusive Imam Fethullah Gulen Roils Turkey|authors=Joe Parkinson and Ayla Albayrak|date=20 January 2014|work=[[The Wall Street Journal]]|accessdate=22 January 2014}}</ref>
لەتەمموزی ٢٠١٦دا، ھەوڵی کودەتا درا بەسەر حکوومەتی ئاکپارتی، لەدوای شکستی کوودەتاکە [[ڕەجەب تەییب ئەردۆغان|ڕەجەب تەیب ئەردۆگان]] سەرۆککۆماری تورکیا تۆمەتی ھەوڵدانی کوودەتاکەی بەڕووی گولەن سەپاند<ref>https://www.theguardian.com/world/2016/jul/16/fethullah-gulen-who-is-the-man-blamed-by-turkeys-president-for-coup-attempt</ref> لەبەرامبەردا گولەن بەناڕاستەوخۆ ئەوەی ڕاگەیاند کەئەگەری ھەیە کوودەتاکە لەلایەن خودی ئەردۆگانەوە ئەنجامدرابێت.<ref>https://www.theguardian.com/world/2016/jul/16/fethullah-gulen-turkey-coup-erdogan</ref>
 
لەتەمموزیلە تەممووزی ٢٠١٦دا، ھەوڵی کودەتا درا بەسەر حکوومەتی ئاکپارتی، لەدوایلە دوای شکستی کوودەتاکە [[ڕەجەب تەییب ئەردۆغان|ڕەجەب تەیب ئەردۆگان]] سەرۆککۆماری تورکیا تۆمەتی ھەوڵدانی کوودەتاکەی بەڕووی گولەنگویلەن سەپاند<ref>https://www.theguardian.com/world/2016/jul/16/fethullah-gulen-who-is-the-man-blamed-by-turkeys-president-for-coup-attempt</ref> لەبەرامبەردا گولەنگویلەن بەناڕاستەوخۆبە ناڕاستەوخۆ ئەوەی ڕاگەیاند کەئەگەریکە ئەگەری ھەیە کوودەتاکە لەلایەن خودی ئەردۆگانەوە ئەنجامدرابێت.<ref>https://www.theguardian.com/world/2016/jul/16/fethullah-gulen-turkey-coup-erdogan</ref>
 
== ئەو خەڵاتانەی کە پێی بەخشراون ==
ئەمانە ئەو خەڵاتانەن کە بە فەتحوڵڵا گویلەن بەخشراون:<ref name="fgulen.com">https://www.fgulen.com/iq/jiyani/1678-derbari-fethullah-gulen/34695-ew-halataney-ke-mamosta-fethullah-gulen-werigrtuwe{{بەستەری مردوو|url=https://www.fgulen.com/iq/jiyani/1678-derbari-fethullah-gulen/34695-ew-halataney-ke-mamosta-fethullah-gulen-werigrtuwe |date=حوزەیرانی ٢٠٢٠}}</ref>
# ٠١ی١ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٤ لە کرگگستان لەلایەن ڕێکخراوی وەقفی ڕوحانییەتەوە خەڵاتی " ڕۆڵبوون لە ئاشتەوای" یدای پێبەخشرا
# ڕێکخراوی وەقفی ڕوحیانەتی کرگگستان بەھۆی ھەموو ئەوچالاکی و بیرۆکە گشتگیر و نیو دەوڵەتیانەی کە خستویەتە ڕوو خەڵاتی "Halklararası Uyum ve Barışa Katkı" بەخشییە فتح اللە گولەن.
# ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٥ لەلایەن ڕێکخراوەی یونیسکۆوە خەلاتی "Hoşgörü ve Diyaloğa Katkı" پێبەخشرا
Line ١٢٠ ⟶ ١٢٢:
 
== سەرچاوەکان ==
* [http://www.aawsat.com/details.asp?section=3&article=442785&issueno=10558 تورکیا لە ئەتاتورکەوە تا ئەردۆغان (زنجیرەی شەشەم) - ئەو پیاوەی تورکەکان خۆشیان ئەوێت.. و تورکەکان لێی دەترسن]{{بەستەری مردوو|url=http://www.aawsat.com/details.asp?section=3&article=442785&issueno=10558 |date=شوباتی ٢٠١٩}} ، ڕۆژنامەی شەرقی ئەوسەت، ٢٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٧
* [https://web.archive.org/web/20160502170401/http://ar.fgulen.com/ ماڵپەڕی فەتحوڵڵا گویلەن]
* [https://web.archive.org/web/20110220225203/http://www.islamonline.net/servlet/Satellite?c=ArticleA_C&cid=1213871266278&pagename=Zone-Arabic-ArtCulture%2FACALayout فەتحوڵڵا گویلەن.. ڕۆشنبیری یەکەم لە جیھاندا]، ئیسلام ئۆن لاین