ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
|
|
|
== دۆخی سیاسی ==
ده‌سه‌ڵاتیدەسەڵاتی تاک لایه‌نه‌یلایەنەی بنه‌ماڵه‌یبنەماڵەی سعود‌سعود بووه‌بووە هۆیه‌کھۆیەک تا حاکمه‌حاکمە یه‌کیەک له‌دوایه‌که‌کانیی،لەدوایەکەکانیی، بتوانن به‌بە درێژایی سه‌ده‌یسەدەی بیست ته‌رکیزێکیتەرکیزێکی زیاتر بخه‌نه‌بخەنە سه‌رسەر ئاوه‌دانکردنه‌وه‌وئاوەدانکردنەوەو به‌ره‌پێشبەرەپێش بردنی عه‌ره‌بستانی‌عەرەبستانی سعودی.
بەرژەوەندی ئەم بنەماڵەیە وای دەخواست تا ھێمنی لەناوچەکەدا سەقامگیر بێت و ھێزە ڕادیکاڵەکان سەرکوت بکرێن، ھەر بۆیە لە پاش شەڕی یەکەمی کەنداو بەرپرسانی سعودییە پێشوازییان لە مانەوەی ھێزەکانی [[ئەمریکا]] کرد لە وڵاتەکەیاندا. پێدەچێت بەگژداچونی توندی دژبەرەکان ھۆکارێک بوبێ بۆ دەرکەوتن وبەھێزبونی گروپە بەرھەڵستکارەکانی وەک [[ئەلقاعیدھ]] بە سەرکردایەتی [[ئوسامە بن لادن]].
به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌م بنه‌ماڵه‌یه وای ده‌خواست تا هێمنی له‌ناوچه‌که‌دا سه‌قامگیر بێت و هێزه رادیکاڵه‌کان سه‌رکوت بکرێن، هه‌ر بۆیه له پاش شه‌ڕی یه‌که‌می که‌نداو به‌رپرسانی سعودیە پێشوازییان له مانه‌وه‌ی هێزه‌کانی [[ئه‌مریکا]] کرد له وڵاته‌که‌یاندا. پێده‌چێت به‌گژداچونی توندی دژبه‌ره‌کان هۆکارێک بوبێ بۆ ده‌رکه‌وتن وبه‌هێزبونی گروپه به‌رهه‌ڵستکاره‌کانی وه‌ک [[قاعیده]] به سه‌رکردایه‌تی [[ئوسامه بن لادن]].
گروپە توندڕەوەکان، نارەزایی دەربڕینی خەڵکیان لەبەرامبەر ھەبونی ھێزەکانی [[ئەمریکا]] لە ناوچەکەدا وەک ھەلێک قۆستووەتەوە.
گروپه توندڕه‌وه‌کان، ناره‌زایی ده‌ربڕینی خه‌ڵکیان له‌به‌رامبه‌ر هه‌بونی هێزه‌کانی [[ئەمریکا]] له ناوچه‌که‌دا وه‌ک هه‌لێک قۆستۆته‌وه.
له‌لە دوای په‌لاماره‌پەلامارە تیرۆریستیه‌کانیتیرۆریستییەکانی ١١ سێپته‌مبریسێپتەمبری ٢٠٠١٢٠٠١ که‌زۆرینه‌یکەزۆرینەی ئه‌نجامده‌ره‌کانی‌ئەنجامدەرەکانی هاووڵاتیھاووڵاتی سعودیەسعودییە بوون، جارێکی دیکه‌دیکە کاربه‌ده‌سته‌کانی‌کاربەدەستەکانی ریازڕیاز ڕووبه‌روویڕووبەرووی دوو پرسیاری‌پرسیاری گرنگ بوونه‌وه‌بوونەوھ: ئایا به پێیبەپێی سروشتی خۆیان له‌ئاستیلەئاستی ناوخۆ گوشاره‌گوشارە ئه‌منییه‌کانئەمنییەکان زیاد بکه‌ن،بکەن، یان داواکارییه‌کانیداواکارییەکانی سه‌باره‌تسەبارەت به‌بە ئازادی و کۆمه‌ڵگایه‌کیکۆمەڵگایەکی کراوه،کراوە، له‌به‌رلەبەر چاوبگرن؟
دوای تەقینەوە خۆکوژییەکانی مانگی ئایاری ٢٠٠٣ لە ڕیاز کە ٣٥ کوژراوی لێکەوتەوە کە ژمارەیەکیان بیانی بوون، ھەندێ لە سعودییەکان ئەم کردەوەیەیان بە پەلاماری ١١ی سێپتەمبری عەرەبستان لە قەڵەمدا.
دوای ته‌قینه‌وه خۆکوژییه‌کانی مانگی ئایاری ٢٠٠٣ له ریاز که ٣٥ کوژراوی لێکه‌وته‌وه که ژماره‌یه‌کیان بیانی بوون، هه‌ندێ له سعودییه‌کان ئه‌م کرده‌وه‌یه‌یان به په‌لاماری ١١ی سێپته‌مبری عه‌ره‌بستان له قه‌ڵه‌مدا.
هه‌رھەر له‌ولەو کاته‌کاتە به‌دواوه‌بەدواوە له‌لە لایه‌کلایەک داواکارییه‌کانداواکارییەکان بۆ چاکسازی سیاسی زیاتر بونبوون و له‌لە لایه‌کیتریشه‌وه‌لایەکیتریشەوە رێژه‌یڕێژەی ئه‌وئەو په‌لاماره‌پەلامارە تێرۆریستیانه‌یتێرۆریستیانەی که‌کە زیاتر هاوڵاتیانیھاوڵاتیانی بیانیان ده‌کرده‌دەکردە ئامانج روویانڕوویان له‌لە زیادبون کرد. سه‌باره‌تسەبارەت به‌وبەو رووداوانه‌شڕووداوانەش هه‌زارانھەزاران که‌سکەس له‌لەلایەن لایه‌ن هێزه‌کانیھێزەکانی ئاسایشی سعودیەوه‌سعودییەوە ده‌سگیرکراوندەسگیرکراون.
به‌رێوه‌چونیبەرێوەچونی هه‌ڵبژاردنه‌ھەڵبژاردنە هه‌رێمیه‌کانیھەرێمییەکانی ساڵی ٢٠٠٥ وه‌کوەک یه‌که‌میەکەم نموونه‌ینموونەی دیموکراسییه‌کیدیموکراسییەکی سنوردار ده‌ژمێردرێتدەژمێردرێت له‌ولەو وڵاته‌داوڵاتەدا. به‌ڵامبەڵام هێشتاھێشتا رێگه‌ڕێگە به‌هه‌بونیبەھەبونی پارت و ریکخراویڕیکخراوی سیاسی و چالاکی سیاسی نادرێت له‌ولەو وڵاته‌داوڵاتەدا.له‌به‌ر ئه‌وه‌شلەبەر ته‌نیائەوەش چه‌نتەنیا که‌سێکچەن کەسێک ئه‌ویشئەویش له‌ده‌ره‌وه‌یلەدەرەوەی وڵات له‌ملەم بواره‌دابوارەدا چالاکن وئه‌ووئەو که‌سانه‌شکەسانەش که‌کە له‌لە ناوه‌وه‌ناوەوە به‌بە ئاشکرا داوای چاکسازی ده‌که‌ندەکەن مه‌ترسیمەترسی گرتنیان له‌سه‌ره‌لەسەرە.
== ئابووری ==
|
