قورئان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
بەسەرداچوونەوە بۆ وتار باشترکردن تاگ: گەڕێندراوە |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) گەڕاندنەوەی پێداچوونەوەی 726778 لە لایەن Haryad Xasraw (لێدوان) بەڕێز! دەیان جار وتم لەکاتی بەکارھێنانی تووڵامراز، ئاگاداری دەقە عەرەبییەکان بە! تاگ: پووچەڵکردنەوە |
||
ھێڵی ١:
{{ئیسلام |texts}}
[[پەڕگە:Opened Qur'an.jpg|وێنۆک|قورئان]]
'''قورئان''' ({{بە عەرەبی|القرآن}}) لە [[ئیسلام]]دا بریتییە لە وتە و ڕاسپاردەی [[خوا لە ئیسلامدا|خوا]] کە نێردراوە بۆ پێغەمبەری ئیسلام [[محەممەد]]
== پێشەکی ==
موسڵمانان لەو باوەڕەدان کە قورئان کتێبی خوایە کە نێردراوە بۆ پێغەمبەری ئیسلام [[محەممەد]]. لەبەرئەوە لەو باوەڕەدان کە خوێندنەوە و گوێگرتن لێی و کارکردن پێی ھەمووی خواپەرستییە و موسڵمان لە خوا نزیک دەبێتەوە پێی و دڵنیا دەبێت؛ و زۆربەیان لەو باوەڕەدان کە بناغەی شارستانی و ڕۆشنبیرییەکەیانە.
قورئان ئەدوێت لەبارەی بابەتی جۆراوجۆرەوە کە ژیانی مرۆڤ
[[پەڕگە:AndalusQuran.JPG|وێنۆک|300px|وەشانێکی ئەندەلووسی قورئان، ئەگەڕێتەوە بۆ سەدەی ١٢ی زایینی]]
قورئان دابەش دەبێت بۆ ١١٤ بەش، بە ھەر بەشێک ئەوترێت [[سوورەت]]، و ھەر سوورەتێک دابەش دەبێت بۆ ژمارەیەک ڕستە و وتە کە ناو دەبرێت بە ئایەت. ھەموو سوورەتێک بە دەربڕینی (بسم اللە الرحمن الرحیم) دەست پێدەکات، جگە لە سوورەتی [[تەوبە]] کە بەبێ ئەو دەربڕینە دابەزی، واتای ئەو دەربڕینەش «بە ناوی خوای گەورە و میھرەبان»
یەکەمین ئایەت کە دابەزی ئایەتی (إقرأ باسم
== دابەزینی قورئان و کۆکردنەوەی لە یەک بەرگدا ==
زانایانی موسڵمان کۆکن لەسەر ئەوەی قورئان بە یەک جار دانەبەزیوە، و لە کاتی جیاوازدا
کۆکردنەوە بە مانای نوسین وتۆمارکردنی قورئان دێت، کە بە چوار قۆناغدا تێپەڕیوە:
# قۆناغی [[سەردەمی پێغەمبەرایەتی]]
ھێڵی ٢٢:
=== قۆناغی سەردەمی پێغەمبەرایەتی ===
نزیکەی ٦٠ کەسێک ھەبوون کە پێغەمبەر [[محەممەد]] لە ژیانی خۆیدا داینابوون بۆ نووسینەوەی قورئان، و دوای ئەوەی ئایەتەکانی بۆ ئەخوێندنەوە و پێی ئەوتن کە لە چ شوێنێک داینێن (لای چ ئایەت و لە چ سوورەتێکدا)، لە سەردەمی پێغەمبەردا بە سێ شێوە قورئان ئەپارێزرا: بە لەبەرکردن، یان بە نوسینەوەی لەلایەن
=== قۆناغی سەردەمی ئەبوبەکر ===
لە دوای کۆچی دوایی پێغەمبەر [[محەممەد]] زۆرێک لە عەرەبەکان لە ئاین پاشگەز بوونەوە، کە [[ئەبوبەکر]] بەرەنگاری ھەموویان بوویەوە لەوانەی کە بە تەواوی لە ئاین پاشگەز بووبونەوە، و ئەوانەی کە وازیان لە ھەندێک دین ھێنابوو وەک زەکەتدان، و ئەوانەش کە بانگەوازی پێغەمبەرایەتیان ئەکرد.
بەم شێوەیە شەڕێکی گەورە ڕوویدا و لەو شەڕانەدا ژمارەیەکی زۆر [[موسڵمان]] بوونە قوربانی کە
=== قۆناغی سەردەمی عوسمان ===
[[پەڕگە:Uthman Koran-RZ.jpg|وێنۆک|300px|قورئانی [[عوسمان کوڕی عەفان]] لە کۆنترین بەرگەکان]]
قورئان بەو شێوەیەی خۆی مایەوە وەک سەردەمی ئەبوبەکر، بەڵام دوای ئەوەی لە سەردەمی [[عومەر|عومەری کوڕی خەتاب]]دا فتوحاتی ئیسلامی فراوان بوو و بەردەوام لە زیاد کردندا بوو، خەڵکی [[عێراق]] و [[شام]] و ھەندێک ناوچەی تر، جیاوازی کەوتە نێوانیان لەسەر خوێندنەوەی ڕاستی قورئان بەم شێوەیە [[عوسمانی کوڕی عەفان]] لیژنەیەکی دروست کرد لە
عوسمان ھەر قورئانێکی ئەنارد بۆ وڵاتێک کەسێکی شارەزای لەگەڵ ئەنارد بۆ ئەوەی خەڵک فێری
=== قۆناغەکانی سەردەمی دوای عوسمان ===
ھێڵی ٣٧:
== زانستی قورئان ==
زانستی قورئان زۆر و ھەمەجۆرە، و زانایان بە شێوازی جیاواز بابەتەکانی قورئانیان دابەش کردووە، و گرنگترین پۆڵێن کردنی قورئان کە ھەموو ئەو باس و خواسانە لە خۆ
قورئان بە شێوەیەکی گشتی دوو جۆر باس دەگرێتە خۆی:
# چەند باسێک وەک یاسا و ئەحکام داڕیژراون و کراونەتە ئەرک بە سەرشانی تاک و کۆمەڵەوە بۆ ئەوەی جێ بە جێ بکرێن. وەک باسە
# چەند بابەت و باسێک کە ئەو یاسایانەی وەرنەگرتووە کە ئەمانیش چیرۆک و پەند ھێنانەوە و سوێندەکانی قورئان و لێدوان و گفتوگۆ لە قورئاندا و ئیعجاز و پەیمان و ئاگادار کردنەوە و [[بەڵگە (ڕاستی)|بەڵگە]]گانی دەروون و گەردون
== سوورەتەکانی قورئان ==
ھێڵی ١٧٨:
== دابەشکردنی قورئان ==
قورئان دابەش دەبێت بەسەر ٣٠ بەشدا و بۆیە لە ناو کوردەکان بە '''سیپارە'''یش ناسراوە. سوورەتەکانی قورئان دابەش دەبن بۆ سوورەتی مەککی و مەدەنی، سوورەتە
== سەرچاوەکان ==
|