لوڕ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

|group = کوردانیكوردانی لوڕ

| image1 =Karim Khan by Charles Heath.jpg | caption1 = [[کەریم خانی زەند]]

| image3 = | caption3 = [[باباطاھرباباطاهر]]

| image11 = BorujerdiHossein.jpg | caption11 = [[آیت اللەالله بروجردی]]

| image12 = Karubi2.jpg | caption12 = [[مەھدیمەهدی کەروبی]]

| image13 = Zahra Rahnavard.jpg | caption13 = [[زھرازهرا رھنوردرهنورد]]

| image16 =01-Mehrdad_Avesta.png | caption16 = [[مھردادمهرداد اوستا]]

| image19 =Fath'olla Porsartip.jpg| caption19 =[[فتح‌اللەفتح‌الله پورسرتیپ]]

| image22 =Yas (iranian rapper).jpg | caption22 = [[یاس (خوانندھخواننده)]]

|poptime ={{ئاڵا|ئێران}}: ٦٪ دانیشتووانیدانیشتوانی ئێران کە دەکاتە ٥ تا ٦ ملیۆن نەفەر<ref>یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی ={{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html%23People |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=١٧ی حوزەیرانی ٢٠١٧ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170617101447/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |archivedate=١٧ی حوزەیرانی ٢٠١٧ }} |سەردێڕ =Iran#peoples| بڵاوکەرەوە =[[اطلاعات‌نامەاطلاعات‌نامه جھانجهان]]|تاریخ = |تاریخ بازدید =۱ ئەیلوولسپتامبر ۲۰۱۳|زبان=انگلیسی</ref><ref>یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی =http://looklex.com/e.o/iran.peoples.htm|عنوان{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} =Iran#peoples| بڵاوکەرەوە =دانشنامەدانشنامه لوک لکس|تاریخ = |تاریخ بازدید =۱ ئەیلوولسپتامبر ۲۰۱۳|زبان=انگلیسی</ref><ref>یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی =http://www.terrorfreetomorrow.org/upimagestft/TFT%20Iran%20Survey%20Report%200609.pdf|عنوان{{dead link|date=کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{dead link|date=ئەیلوولی ٢٠١٧ |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} =Iran#ethnic origin| بڵاوکەرەوە =[[بنیاد آمریکای نوین]] |تاریخ = ۱ ئەیلوولسپتامبر ۲۰۱۳|تاریخ بازدید =۱۲ ژوئن ۲۰۰۹|زبان=انگلیسی</ref><ref>یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی =http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Iran.pdf|سەردێڕ =Iran#ethnic groups| بڵاوکەرەوە =[[کتابخانەکتابخانه کنگرھکنگره]] |تاریخ =مەمه ۲۰۰۸ |تاریخ بازدید =۱ ئەیلوولسپتامبر ۲۰۱۳|زبان=انگلیسی</ref>

{{ئاڵا|عێراق}}: ١٢١٬٠٠٠۱۲۱٬۰۰۰ نەفەر<ref>یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی =http://www.peoplegroups.org/Explore/groupdetails.aspx?peid=11717 |سەردێڕ =LURI OF IRAQ | بڵاوکەرەوە =peoplegroups |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۵ نوامبر ۲۰۱۳</ref>

{{ئاڵا|عومان}}: ٥٬١٠٠٥٬۱۰۰ نەفەر<ref>یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی =http://www.peoplegroups.org/explore/groupdetails.aspx?peid=11881 |سەردێڕ =KUMZARI OF OMAN | بڵاوکەرەوە =peoplegroups |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۵ نوامبر ۲۰۱۳</ref>

|popplace =ڕووبەریڕووبەرى ئاساییئاسايى

: [[پارێزگای لوڕستان]]{{•}} [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]]{{•}} باکوورباکور و ڕۆژھەڵاتیڕۆژهەڵاتی [[پارێزگای خووزستان]]{{•}} [[پارێزگای ئیلام]]{{•}} [[پارێزگای کۆھگیلوویە و بۆیرەحمەد]]{{•}} ڕۆژاواڕۆژئاوا و باشووریباشوری [[پارێزگای ھەمەدان]]

کەمینەكەمينە: [[پارێزگای مەرکەزی]]{{•}} [[پارێزگای قەزوین]]{{•}} [[پارێزگای فارس]]{{•}} [[پارێزگای ئەسفەھان]]{{•}} [[پارێزگای بووشەھر]]

کۆچكۆچ کردنیكردنى ناوخۆییناوخۆيى: [[تاران]]{{•}} [[کەرەج]]{{•}} [[ئەسفەھانئەسفەهان]]{{•}} [[ئەھوازئەهواز]]{{•}} [[کرماشان]]

|langs =زاراوەی جیاواز [[لوڕی]] لەناویا: [[لەکی]].<ref name="B. Grimes 1996 p. 677">B. Grimes (ed.), ‘Luri’, in Ethnologue (13th edition) (Dallas, 1996), p. 677; M. Ruhlen, A Guide to the World's Languages (Stanford, 1991), p. 327.</ref><ref>ایزدپناه، ح. فرهنگ لکی، مؤسسه فرهنگی جهانگیری، تهران ۱۳۶۷خ، ص ده (مقدمھمقدمه)</ref><ref>{{cite web|url=http://www.culturalsurvival.org/publications/cultural-survival-quarterly/iran/lurs-iran |title=The Lurs of Iran |publisher=Cultural Survival |date= |accessdate=2015-09-21}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef1>امان الاھیالاهی بھاروند،بهاروند، سکندر. قوم لر. تھرانتهران: آتییە،آتیه، 1393</ref><ref>William J. Frawley, William Frawley, ''International Encyclopedia of Linguistics&'' 4-Volume Set, Volume 1, Oxford University Press, 2003, ISBN 978-0-19-513977-8, s. 310.</ref><ref>Albrecht Klose, ''Sprachen der Welt'', De Gruyter, 2001, ISBN 978-3-598-11404-5, s. 227.</ref><ref>{{cite web |url=http://archive.ethnologue.com/14/show_country.asp?name=Iraq |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate=٢٥ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161226055312/http://archive.ethnologue.com/14/show_country.asp?name=Iraq |archivedate=٢٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦ }}</ref> [[زمانی بختیاری|بەختیاری]]{{•}} [[باڵاگریوە]]{{•}} [[بویرەحمەدی]]{{•}} [[خوڕەم ئابادی]]{{•}} [[بروجەردی]]{{•}} [[نەھاوەندینەهاوەندی]]

|rels =ئیسلام [[شیعە]] ، [[یارسان]] ، [[جولەکە]]}}

'''لوڕ''' ناوی نەتەوەیەکی [[ئێران]]ە و لە ڕۆژئاوای وڵاتی [[ئێران]] نیشتەجین.<ref name="ReferenceA">یادکرد وب|نویسندەنویسنده =F. Towfīq |نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/asayer-tribes |عنوان =AŠĀYER | ناشر =[[دانشنامەدانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = ۱۵ دسامبر ۱٩٨٧|تاریخ بازدید = ۱۶ آگوست ۲۰۱۱</ref> زمانی [[لوڕی]] لە ھەردووهەردوو زمانی [[فارسی]] و [[کوردی]]ەوە نزیکە و ھەریەکەیانهەریەکەیان بە زاراوەیەکی زمانەکەی خۆیان دادەنێن، بەپێی ئینسایکلۆپیدیای ئیسلام زمانی [[لوڕی]] نزیکە لە زمانی [[فارسی]] کۆن و ناوەڕاست، <ref>C.S. Coon, "Iran:Demography and Ethnography" in ''Encyclopaedia of Islam'', Volume IV, E. J. Brill, pp 10,8.</ref> ووە بەپێی (linguist Don Still) [[لوڕی بەختیاری]] لە [[فارسی کۆن]]ەوە نزیکە، (Michael M. Gunter) دەڵێت لوڕەکان بەشێکن لە[[کورد]]ەکان بەڵام جیابونەوەیەک ھەیەهەیە کە بۆ ١٠٠٠ لەمەوپێش دەگەڕێتەوە.<ref name="Erik John Anonby 2003 pp 171-197">Erik John Anonby (2003). "Update on Luri: How many languages?" ''Journal of the Royal Asiatic Society'' (Third Series), 13, pp 171-197. doi:10.1017/S1356186303003067.</ref> بەڵام [[شەرەفخانی بەدلیسی]] مێژوونوسی گەورەی [[کورد]] لە [[شەرەفنامە]]دا لوڕەکان بە بەشێک لە [[کورد]] دادەنێت.<ref>شھشه-رھره-فنامھفنامه-مێژووی-ماڵھماڵه-میرانی-کوردانكوردان. بەندی سێیەم ل. ٤٤ و بەندی چوارەم ل. ٨٥</ref> '''لوڕ'''ەکانیش خۆیان بە '''کورد''' داناوە و بەڵام بەھۆیبەهۆی سیاسەت و جیاوازی مەزھەبیمەزهەبی کە زۆرینەی [[کورد]]ان [[سونی]] مەزھەبنمەزهەبن و لوڕەکانیش [[شیعە]] مەزھەبنمەزهەبن ئەمە وای لەدەسەڵات دارانی [[ئێران]] کردووە کە بیکەنە خاڵی جیاوازی نێوانیان و ھەندێکهەندێک لە لوڕەکان بڵێن ئێمە [[کورد]] نین.

== مێژوو ==

[[پەڕگە:Kul-e Farah IIIW.JPG|وێنۆک|بەردیبەردى ئیلامی گۆشەیگۆشەى ڕۆژاواڕۆژئاوا (گوڵ فەرەح) لە ئیزە]]

[[پەڕگە:Capital punishment Khorramabad.JPG|وێنۆک|لەسێدارەدانی سەرۆک ھۆزەکانهۆزەکان لە خورەم ئاباد لە سەردەمی ڕەزاشایرەزاشای پەھلەویداپەهلەویدا]]

لوڕ لە ھۆزەهۆزە تێکەڵە خۆماڵییەکانیخۆماڵیەکانی ئێرانە،ئێرانە،لە لە ھۆزەهۆزە ئاریایەکان کە لە ڕۆژئاوای ئێران دەژیان وەک و کاشییەکانکاشیەکان و لۆلۆبییەکانلۆلۆبیەکان و ئیلامییەکانئیلامیەکان. لەسەر بنەمایبنەماى ھاوتایهاوتاى لێکچوونلێكچوون و زەویناسیزەويناسى و بەڵگەیبەڵگەى شوێنەواریشوێنەوارى ھەندێکهەندێك مێژوونووس لوڕەکان بە پاشماوەی ئیلامییەکانئیلامیەکان دەزانن.<ref>{{cite book|last1= Edwards|first1= I.E.S.|last2= Gadd| first2= C.J.|last3= Hammond|first3= G.L.|title=The Cambridge Ancient History|year=1971|edition=2nd|publisher= Camberidge University Press|isbn=978-0-521-07791-0|page=644|url=https://books.google.com/books?id=slR7SFScEnwC&dq=elamite+lurs&source=gbs_navlinks_s}}</ref> ھەندێهەندێ سەرچاوەی مێژوویی دۆزراونەتەوە کەئاماژە بەوەدەکەن کە چوارھەزارچوارهەزار ساڵ پێش زاین ژیان لە لوڕستاندا ھەبووەهەبووە. داگیرکاری عەرەب بۆسەربۆ سەر ناوچەکە گۆڕانکاری لەفەرھەنگلەفەرهەنگ و کلتور و زمانی ناوجەکە کرد و ئەمەش کاریگەری ھەبووهەبوو لەسەر لوڕستان، بەڵام لوڕەکان توانیان زمان و زۆر لە نەریتی خۆیان بپارێزن.

لەشەرەفنامەی شەرەفخانی بەدلیسیدا ھەردووهەردوو بنەماڵە (خانەدان) ی لوڕ بە پێنجەم خانەدانانی کورد ھاتووەهاتووە و ووە دەسەڵاتیان سەربەخۆ بووە.<ref>Gunter, Michael M. (2011). Historical Dictionary of the Kurds (2nd ed.). Scarecrow Press. p. 203. ISBN 978-0-8108-6751-20810867512.</ref> لە (معجم البلدان) ی (یاقوت الحمویياقوت الرومیالحموي الرومي) دا باسی ئەوە دەکات کەوا لوڕەکان ھۆزێکیهۆزێکی کوردەکانن لە چیاکان دەژین لەنێوان خوزستان و ئەسفەھانئەسفەهان دا. زاراوەی کورد بەپێی (Richard Frye) بۆ ھەمووهەموو کۆچەرییە ئێرانییەکان بەکارھاتووەبەکارهاتووە.<ref>Richard Frye,"The Golden age of Persia", Phoneix Press, 1975. Second Impression December 2003. pp 111: "Tribes always have been a feature of Persian history, but the sources are extremely scant in reference to them since they did not 'make' history. The general designation 'Kurd' is found in many Arabic sources, as well as in Pahlavi book on the deeds of Ardashir the first Sassanian ruler, for all nomads no matter whether they were linguistically connected to the Kurds of today or not. The population of Luristan, for example, was considered to be Kurdish, as were tribes in Kuhistan and Baluchis in Kirman"</ref>

لە سەردەمی سەفەویدا دوو دەوڵەتی لوڕ ھەبوونهەبوون کە زۆرینەیان لوڕ بوون، ئەم دوو دەوڵەتە بەناوەکانی لوڕستان کە ناوەندەکەی خوڕەم ئاباد بوو ووە کۆھگلیۆکۆهگلیۆ ناوەندەکەی بەھبەھانبەهبەهان بوو. والی لوڕستان فەیلی بوو لە ساڵی ١٦٢٧ز بە دەستوری شاعەباس وەحاکمی پشتکۆ و پێشکۆ بوو تا دەوری قاجاڕ، لوڕستان لە سەردەمی زەنددا دەوڵەتێکی سەربەخۆ بوو.

پاش کەوتنە دەستی دەسەڵاتی قاجاڕ، ئاغا محەممەدمحەمەد کە ڕقی لە دەسەڵاتی زەندی بوو ووە زمانی ئەوکاتی دەولەت لوڕی بوو بۆیە دەستی کرد بە گۆڕانکاری لە ناوچەی لوڕستان، ھەروەھاهەروەها ئاغا محەممەدمحەمەد بەزۆر جێگۆڕکێی بە لوڕەکان کرد بۆ قەزوین. لوڕستان بەھۆیبەهۆی سیاسەتی دەسەڵاتی قاجارییەوە نا ئارامی و بێسەروبەری بەخۆیەوەدی، لە ناو لوڕەکاندا گروپی نەتەوەی دروست بوو بووە ھۆیهۆی ناکۆکی و زۆرێک لەمانە گەڕانەوە بۆ ژیانی ڕەوەندی.<ref>Haernick E. and B. Overlaet 1999. Luristan Excavation Documents Volume

=== لوڕ لە سەردەمی مەشروتییەتدا مەشروتیەتدا===

یەکێک لە مەزنترین چالاکییەکانچالاکیەکان لوڕ بەشداریکردن بوو لە (جنبش مشروطەمشروطه ایران)، لوڕ بەتایبەتی ئێڵی بەختیاری دەورێکی بەھێزیانبەهێزیان ھەبووهەبوو لە شۆڕشی دەستوری (جنبش مشروطەمشروطه ایران) ، لە حوزەیرانی ١٩٠٩ دا دەستی پێکرد سوپای سەردار ئەسعەد گەیشتە قوم و سوپای سپیھدارسپیهدار ئەعزەم گەیشتە یەنگی ئیمام. بەپێچەوانەوە سەعدلدەولە سوپای بەسەرکردایەتی ئەمیر مەفخەمی بەختیاری ناردە کەرەج، موجاھیدینیموجاهیدینی بەختیاری بەرەو تاران جوڵان و لە نزیک تاران لە باکوورباکور پەیوەندیان کرد بە فەرماندە سپھیدارسپهیدار ئەعزەمەوە، بەرگری کەم کراو لە پاشاندا تاران ڕزگارکرا و زۆرداری بچووکبچوک لەناوبرا.<ref>Moshtagh Khorasani, M. 2006. Arms and Armor from Iran: The Bronze Age to the End of the Qajar Period. Tübingen, Legat Publishers.</ref>

=== لە سەردەمی پەھلەویدا پەهلەویدا===

لەسەرەتای سەردەمی شاڕەزای پەھلەویداپەهلەویدا ئێران نائارامی بەخۆیەوە بینی، ناوچە عەرەب نشینەکان لەژێر دەسەڵاتی شیخ خزعل الکعبی دا بوو.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/03/120316_l44_kasravi_nationalist_abrahamian کسروی: ملی‌گرای وحدت‌انگار]، بی‌بی‌سی فارسی</ref> ووە ناوچە کورد نشینییەکاننشینیەکان لەژێرلە ژێر دەسەڵاتی سمکۆی شکاک دا بوو،<ref>کسروی، احمد، «تاریخ ھیجدەهیجده سالەساله آذربایجان: بازماندەبازمانده تاریخ مشروطەمشروطه ایران»، ص ۸۳۳.</ref> لە باکووریشباکوریش کۆماری جەنگەڵ و ناڕێکی و نەبونی یەکێتی لە ئێراندا، یەکێ لەو نائارامیانە یاخی بوون و جەردەیی ھۆزەهۆزە لوڕەکان بوو،<ref>http://yaftenews.ir/notes/cultural/4357-alexa-google-yahoo1953.html نقدی بر کتاب ڕضاشاەرضاشاه و جنگ‌ھایجنگ‌‏های لرستان: تاریخ ڕارا باید در زمان خودش خواند.</ref> لە ساڵی ١٩٢٣ دا ھۆزەکانیهۆزەکانی لوڕ و سوپای حکوومەتحکومەت شەڕ کەوتە نێوانیانەوە لە شارەکانی بروجەرد و خوڕەم ئاباد،ئاباد،هێزی ھێزی ھۆزەکانیهۆزەکانی لوڕ پێکھاتبوونپێکهاتبوون لە ئێڵەکانی بایراوەنی و سەگوەند و چەگنی و پاپی، بەڵام لە مانگی ٩ی ١٩٢٣ دا سوپای حکوومەتحکومەت توانی گەمارۆی خورەم ئاباد بدات و ووە کۆنتڕۆلیشی بکاتەوە، پاش ئەوە حکوومەتحکومەت لێبوردنی گشتی دەرکرد و ئێڵە لوڕەکان چەکەکانیان تەسلیم کردەوە و ھەندێکهەندێک لەسەرانی ئێڵەکان گیران و لە سێدارەدران. کاتێک سەرانی ئێڵەکان لەسێدارەدران لە ساڵی ١٩٢٤ دوبارە ئێڵەکانی باکووریباکوری خوزستان دەستیان بە شۆڕش کردەوە ئەمەش بەردەوام بوو تا کۆتای ئەم ساڵە، حکوومەتحکومەت دەستی کرد بە تۆپ بارانکردنی ڕەوەندەکان و کۆنتڕۆڵی شاری خورەم ئابادی کردو ئیتر ئێڵە لوڕەکان شکستیان ھێناوهێناو چوونەوە ژێردەستی حکوومەتحکومەت.<ref>ستودە،ستوده، سیدیداللەسیدیدالله. شورش لرستان. ج. نخست. خرم‌آباد: شاپورخواست، ۱۳۹۱. ۱۱۰. شابک ۹۷۸–۹۶۴–۲۷۰۷–۷۵–۱‎۹۷۸–۹۶۴–۲۷۰۷–۷۵–۱.</ref>

== بڵاوبونەوەی لوڕ ==

| [[کومزاری]]‌<ref name="joshuaproject.net">{{یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی =http://joshuaproject.net/clusters/327 |سەردێڕ =Luri-Bakhtiari | بڵاوکەرەوە =[[دانشنامەدانشنامه جاشواپروجکت]] |تاریخ = |تاریخ بازدید =}}</ref>||لە وڵاتی [[عومان]]، باکوور،باکور، باکووریباکوری ڕۆژاواڕۆژئاوا و باکووریباکوری ڕۆژھەڵاتڕۆژهەڵات: ناوچەکانی [[کومزار|کومراز]]، دورگەکانی [[خصب]]، [[لارەک]] و [[موسەندەم]] دەگرێتەوە.<ref name=ensani>{{یادکرد وب|نویسندەنویسنده = |نشانی = http://www.ensani.ir/storage/Files/20101208094751-گویش%20ھای20های%20بشکردی،%20کردشولی%20و%20کمزاری.pdf |سەردێڕ =گویش‌ھایگویش‌های بَشکَردی، کردشولی و کُمزاری | بڵاوکەرەوە =ویژەنامھٔویژه‌نامهٔ نامھٔنامهٔ فرھنگستانفرهنگستان (گویش‌شناسی) |تاریخ =۱۳۸۳ |تاریخ بازدید = ۳۰ آوریل ۲۰۱۵}}</ref>

| [[مەمەسنی]]‌<ref name="joshuaproject.net" />||لە [[پارێزگای شیراز]] و شارۆچکەی [[مەمەسنی]]، ناحیەی [[کازیرون]] و [[ڕۆستەم]].

| [[بوێرەحمەدی]]‌ ||لە [[پارێزگای کۆگگلیو وبوێرئەحمەد]] و ناحیەکانی باشووریباشوری [[پارێزگای خووزستان]].

| [[بەختیاری]]||لە [[پارێزگای خووزستان]]، شارۆچکەکانی باکوورباکور و ڕۆژھەڵاتیڕۆژهەڵاتی [[ئەھوازئەهواز]]، [[شارستانی ئەندیکا]]، [[شارستانی ئەندیمشک]]، [[شارستانی مەسجدسڵێمان]]، [[شارستانی شوشتەر]]، [[شارستانی راموھرمزراموهرمز]]، [[شارستانی گتوند]]، [[شارستانی ئەیزە]]، [[شارستانی باغمولک]]، [[ناحیەی دھدزدهدز]] و [[شارستانی دزفول]]. لە [[پارێزگای چوارمەحاڵ و بەختیاری]] لە شارستانی [[شارستانی لوڕدگان]] و [[شارستانی شاری کورد]] و [[شارستانی بروجەن]]. لە [[پارێزگای لورستان]] و [[شارستانی ئەلیگودەرز]]. لە [[پاریزگای ئەسفەھانئەسفەهان]] لە ناوچەی ڕۆژاوا و باکووریباکوری ڕۆژاوا، [[شارستانی فەرەیدون]].

| [[لوڕی بچووکبچوک]]||لە [[پارێزگای لوڕستان]] و [[پاریزگای ئیلام]]، باکووریباکوری [[پاریزگای خووستان]]، باشوورباشور و ڕۆژاوایرۆژاوای [[پاریزگای ھەمەدانهەمەدان]] و ھەندێهەندێ ناوچەی ڕۆژھەڵاتیڕۆژهەڵاتی [[عێراق]].

== زمان ==

زمانی لوڕی نزیکە لە ھەردووهەردوو زمانی کوردی و فارسییەوە،فارسیەوە، وەھەریەکەیانوەهەریەکەیان بە شێوەزارێکی زمانەکەیانی دەزانن، زمانی لوڕی دابەشدەبیت بۆ پێنج گروپ:

فەیلی و لوڕی ناوەڕاست و بەختیاری و لوڕی باشوورباشور و لەکی.<ref>Najm S. Mehdi, al-Fayli, Stockholm 2001.</ref><ref>M. Jafar, Fayli Kurds and Their Role in the Iraqi Kurdish National Movement</ref><ref>Black-Michaud, J. (1974). "An Ethnographic and Ecological Survey of Luristan, Western Persia: Modernization in a Nomadic Pastoral Society". Middle Eastern Studies. pp. 210–228.</ref><ref>Shoup, J.A (2011) Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia. ABC-CLIO, Incorporated. p.177</ref>