نەوشیروان مستەفا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی مۆبایل دەستکاری بە بەرنامەی مۆبایل دەستکاری بە بەرنامەی ئەندرۆید
بەسەرداچوونەوە بۆ پییتە ناستانداردەکان
ھێڵی ٨:
| birth_name = نەوشیروان مستەفا ئەمین
| birth_date = {{birth date|١٩٤٤|١٢|٢٢|df=yes}}
| birth_place = [[سلێمانی]]، [[هەرێمیھەرێمی کوردستان]]
| death_date = {{death date and age|٢٠١٧|٥|١٩|١٩٤٤|١٢|٢٢|df=yes}}<ref name="died" />
| death_place = [[سلێمانی]]، [[هەرێمیھەرێمی کورستان]]
| death_cause =
| office1 = ڕێکخەری گشتیی [[بزووتنەوەی گۆڕان]]
| term_start1 = ١ی نیسانی ٢٠٠٩
ھێڵی ٢٠:
| term_end2 = ٣٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٦
| predecessor2 = [[کۆسرەت ڕەسووڵ عەلی]]
| office3 = [[كۆمه‌ڵه‌یکۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زه‌حمه‌تكێشانیزەحمەتکێشانی كوردستانیکوردستانی ئێران|کۆمەڵە]]
| term_start3 =
| term_end3 =
| party = [[بزووتنەوەی گۆڕان]]
| occupation = [[سیاسەتوان]]
ھێڵی ٢٨:
| allegiance =[[File:Flag of PUK.png|22px]] [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]]
| branch = [[پێشمەرگە]]
| unit =
| commands =
| battles = [[شەڕی ئێران و عێراق]]
* ئۆپەراسیۆنی فەتحی ١
* ئۆپەراسیۆنی زەفەری ٧
[[ناکۆکیی تورکیا و کورد (١٩٧٨ - ئێستا)|ناکۆکیی تورکیا و کورد]]
* ئۆپەراسیۆنی باکووری عێراق
| nationality = [[کورد]]
| citizenship = [[عێراق]] و [[شانشینی یەکگرتوو]]
}}
 
'''نەوشیروان مستەفا ئەمین''' (لەدایکبووی ٢٢ی کانوونی یەکەمی ١٩٤٤<ref>{{cite web|url=https://gorran.net/Details.aspx?jimare=377|title=وێستگە جیاوازەکانی ژیانی نەوشیروان مستەفا|website=[[بزووتنەوەی گۆڕان]]|date=١٩ی ئایاری ٢٠٢٠|access-date=٢٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٠}}</ref> – مردووی ١ی ئایاری ٢٠١٧) سیاسەتوانی [[کورد]] بوو کە وەک ڕێکخەری گشتیی [[بزووتنەوەی گۆڕان]] و سەرکردەی بزووتنەوەکە خزمەتیکردووە لە [[هەرێمیھەرێمی کوردستان]] لە بەرواریڕێکەوتی ١ی نیسانی ٢٠٠٩ تا مردنی لە ١٩ی ئایاری ٢٠١٧.<ref>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/8167986.stm | title=Iraqi Kurds vote in 'vibrant' elections | publisher=BBC | accessdate=24 July 2009 | first=Jim | last=Muir | date=24 July 2009}}</ref>
 
== ژیان ==
ھێڵی ٤٦:
قوتابخانەی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی لە شاری سلێمانی تەواوکردووە، پاشان لە ساڵی ١٩٦٧ کۆلێژی زانستە سیاسییەکانی لە [[زانکۆی بەغدا]] تەواو کردووە، لە سەرەتای ساڵانی شەستەکانی سەدەی ڕابوردووەوە لە ڕیزەکانی یەکێتیی قوتابیانی کوردستان چالاکانە کاری کردووە.
 
لە ساڵانی ١٩٦٣ و ١٩٦٤ بۆتەبووەتە ئەندامی سکرتاریەتیسکرتارییەتی یەکێتیی قوتابیانی کوردستان. ھەر لەو ماوەیەدا بۆتەبووەتە ئەندام لە [[پارتی دیموکراتی کوردستان]]. لە ساڵی ١٩٦٧ بۆتەبووەتە ئەندامی لقی سلێمانیی پارتی دیموکراتی کوردستان.
 
نەوشیروان مستەفا کە ئێستا خاوەنی کۆمپانیای وشەیە و پێشتر جێگری سکرتێری گشتیی [[یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]] بوو، لە ساڵی ١٩٨١ خێزانی پێکەوە ناوە، خێزانەکەی خوشکەزای ڕەفعەتی مەلای ھاوڕێی دێرینی شاخ و شاریەتیشارییەتی.
 
=== بنەماڵە ===
ھێڵی ٥٥:
نما کۆلێژی کارگێڕی و [[ئابووری]] لە [[لەندەن]] تەواوکردووە و ئێستا گەڕاوەتەوە [[کوردستان]] و لە کۆمپانیاکەی باوکی سەرقاڵی کارکردنە.
 
چیا، پاش تەواوکردنی کۆلێژ لە [[لەندەن]] ڕوویکردۆتەڕوویکردووەتە [[ئەمریکا]] بە مەبەستی خوێندنی ماجستێر.
 
چرای کچیشی لە لەندەن دەخوێنێ، بۆ تەواوکردنی کۆلێژی پزیشکی لە [[بەریتانیا]].
 
بەپێی قسەی ڕەفعەتی مەلا کە ھاوڕێیەکی نزیکی نەوشیروان مستەفایە و ماوەی زیاتر لە ٤٠ ساڵە دەیناسێت «بنەماڵەی نەوشیروان مستەفا بنەماڵەیەکی ناسراوی شاری سلێمانی بوون و باوکی پیاوێکی ڕۆشنبیر بووە، خاوەنی کتێبخانەیەکی گەورە بووە لە ماڵەکەیدا». بە بڕوای ئەو ھاوڕێ دێرین و نزیکەی نەوشیروان مستەفا ھەر ئەمەش کاریگەری لەسەر ژیانی نەوشیروان مستەفا داناوە بەتایبەت لە روویڕووی رۆشنبیریڕۆشنبیری و سیاسییەوە، ڕەفعەتی مەلا دەڵێت: «بۆیە کاک نەوشیروان، ھەر لە مناڵییەوە سوودی لەو کتێبخانەیەی باوکی وەرگرتووە ئەمەش کاریگەری ھەبووە لەسەر ڕۆشنبیری ئەو».
 
ئەو گەنجانەی ناو پارتی دیموکراتی کوردستان لە شاری سلێمانی کە دیارترینیان بریتی بوون لە (نەوشیروان مستەفا، ڕەفعەتی مەلا، [[شازاد سائیب]] و سمکۆ فەتحوڵا)، وەک چەند گەنجێکی چالاک و ھەڵسوڕاو لە شەستەکاندا زیاتر سۆزیان بۆ باڵی مەکتەبی سیاسی ھەبووە. دروستبوونی کۆمەڵەی ڕەنجدەران بە بڕوای ڕەفعەتی مەلا، ڕەگوڕیشەکانی دەگەڕێنەوە بۆ ناو [[گۆڤاری ڕزگاری]] کە لە ساڵی ١٩٦٩ دا دەرچووە و نەوشیروان مستەفا خاوەنی ئیمتیازی ئەو گۆڤارە مانگانەیە بووە. لەبارەی ئەم گۆڤارەوە کە ١٣ ژمارەی لەماوەی زیاتر لە ساڵێکدا لێدەرچووە. بەپێی وتەی ھەندێ ھاوڕێی نەوشیروان مستەفا گۆڤارەکە بە گۆڤاری ماوییەکان ناسرا بوو، رەفعەتیڕەفعەتی مەلا دەڵێ" دیارە ئێمە بازنەیەکی رۆشنبیریمانڕۆشنبیریمان ھەبوو لە شاری سلێمانی، کە زۆرجار لە بارەگای گۆڤاری ڕزگاری کۆدەبووینەوە. کە لەلایەن ئەو گەنجە شۆڕشگێڕانەی ئەو سەردەمەوە ئەم حەلەقانە دروستکرابوون و کاک نەوشیروان دەوری سەرەکی ھەبووە تێیدا، کە لەو گەنجانەی ئەو سەردەمە کاک نەوشیروان بوو، مەحموودی مەلا عزەت بوو، فوادی مەلا مەحموود بوو، سمکۆ فەتحوڵڵا بوو، من و حەمە چاوشین و کۆمەڵێک گەنجی تر بووین کە مام جەلال دەھات محازەراتی دەداینێ. لەو موحازەتانەدا زیاتر وەک باو بوو کتێبەکانی ماومان دیراسە دەکرد". رەفعەتیڕەفعەتی مەلا لە درێژەی قسەکانیدا دەڵێت" ئەم حەلەقە رۆشنبیریانەڕۆشنبیریانە لە کۆتایدا بووە بنەمایەک بۆ دروستبوونی کۆمەڵەی ڕەنجدەرانی کوردستان".
 
بەپێی وتەی ڕەفعەت پاش بەیانی ئازار ئەوان ھەموو دووردەخرێنەوە لە سلێمانی بۆ خوارووی عێراق و پاشان لە بەغدا یەک دەگرنەوە. ئیدی لەو سەردەمەدا نەوشیروان مستەفا بەرەو نەمسا بە مەبەستی خوێندن و دوورکەوتنەوە لە ھەڕەشەکانی ئەو سەردەمەی حکومەتیحکوومەتی عێراقی بە ڕێدەکەوێت کە لەو سەردەمەدا لەلایەن حکومەتیحکوومەتی عێراقییەوە سزای لە سێدارەدانی بۆ دەرچووە. لە نەمسا پاش تەواوکردنی ماجستێر سەرقاڵی خوێندنی دکتۆرا دەبێت لە بواری یاسا نێودەوڵەتییەکاندا، بەڵام بۆ دامەزراندی یەکێتیی نیشتمانی واز لە خوێندنەکەی دێنێت و دەگەڕێتەوە کوردستان. لێرە بەدواوە ئیدی نەوشیروان مستەفا وەک سەرکردەیەکی دیار بە تەواوی دەردەکەوێت کە ھەم سکرتێری کۆمەڵە و ھەم جێگری سکرتێری گشتیی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان دەبێت. بە بارەکەی تریشیدا ژیانی پێشمەرگایەتی و خەباتی چەکداری نەوشیروان مستەفا بەمجۆرە بە تەواوەتی دەست پێدەکات. نەوشیروان مستەفا لەگەڵ کۆمەڵەی ڕەنجدەران کە لە ساڵی ١٩٧٢ بە تەواوی ئیعلانی دامەزراندنی دەکرێ بە وتەی ھاوڕێکانی لەو ماوەیەی لە نەمساش بووە دانەبڕاوە و پەیوەندی ھەبووە. بە وتەی ڕەفعەتی مەلا دروست بوونی کۆمەڵەی ڕەنجدەران پاش ئەوە دێت کە باڵی مەکتەبی سیاسی دەگەڕێتەوە نێو پارتی ئیتر ئەو برادەرانە بڕیاریاندا تەنزیمێکی مارکسی-لینینی دروست بکەن ئەوە بوو کۆمەڵەیان دروست کرد. پاش گەڕانەوەی لە [[نەمسا]] و دەستپێکردنەوەی شۆڕشی چەکداری نەوشیروان مستەفا دەبێتە سکرتێری کۆمەڵەی ڕەنجدەران، کە وەک باڵێک لە ناو باڵەکانی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان کە تازە دامەزراوە کاردەکات. جگە لە خەباتی چەکداری و پێشمەرگایەتی نەوشیروان مستەفا لەگەڵ ئەوەشدا ئەو کاتە کە گۆڤاری کۆمەڵە دەرچووە، زۆربەی نووسینەکانی خۆی لەوێ بڵاودەکردەوە.
 
نەوشیروان مستەفا ئەو کتێبانەی بە درێژایی تەمەنی کە نووسیونی بریتی بوون لە نووسینەوەی مێژوو و یادەوەرییەکان، لەمبارەیەوە حەمە تۆفیق پێی وایە ھۆکاری دەستبردنی نەوشیروان مستەفا بۆ نووسینەوەی مێژوو و یادەوەرییەکانی زیاتر پەیوەندی بە حەزی خۆیەوە ھەبووە نەک شتێکی تر، ئەو دەڵێ "نەوشیروان زۆر حەزی لە مێژووە، بۆیە زیاتر لەو بوارە نووسیویەتی". لەمبارەیەوە چەندین کتێبی ھەیە لەوانە (کورد و عەجەم، حکوومەتی کوردستان، لە کەناری دانوبەوە بۆ خڕی ناوەزەنگ، کورد لە گەمەی سۆڤێتیدا، پەنجەکان یەکتری دەشکێنن، ژیانی بە تەمەنترین ڕۆژنامەی کوردی لە ١٩٢٦–١٩٨٣). نەوشیروان مستەفا زیاتر حەزی لە گۆرانییە فۆلکلۆرییە کوردییەکانە، بەتایبەت حەزی لە لاوک و حەیرانە ناو بەناو خۆشی لەبەر خۆیەوە دەیڵێت. ڕەفعەتی مەلاش جەخت لەوە دەکاتەوە کە کاک نەوشیروان زۆر موھتەم نییە بۆ خواردن، بەتایبەت لە ھاویندا زیاتر حەزی لە تەماتە و خەیارە قاژی دەکات و دەیخوات. لەلای خۆیەوە حەمە تۆفیق ڕەحیم کە جگە لەوەی کە ئێستا ئەندامی ئەنجومەنی کۆمپانیای وشەیە، بە وتەی خۆی زیاتر لە ١١ ساڵ پێشمەرگایەتیشی لەگەڵ نەوشیروان مستەفا بەسەر بردووە، لە ساڵی ١٩٧٩ تاوەکو ١٩٩١. ئەویش جەخت لەوە دەکاتەوە کە نەوشیروان زۆر موھتەم نییە بە خواردن، نەوشیروان مستەفا وەک ھاوڕێکانی باسی دەکەن کەسێکی سادەیە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا زوو توڕە دەبێت. حەمە تۆفیق ڕەحیم لەمبارەیەوە دەڵێ "کەسێکی زۆر سادەیە بەڵام کەمێک توڕەیە". سەبارەت بەوەی کە بە چ شتێک یان لە چ حاڵەتێکدا توڕە دەبێت، عەلی کەریمی کە یەکێکی ترە لە ھاوڕێکانی کە لە سەردەمی شاخ ناسیویەتی دەڵێت "جاری وا ھەیە بە ھەموو شتێک توڕە دەبێ و جاری واش ھەیە بە ھیچ شتێک توڕە نابێ". یەکێک لە ھیوایەتەکانی نەوشیروان مستەفا وەک ھاوڕێکانی باسی دەکەن، جگە لە نووسینەوەی مێژوو، ژیانکردنە لەگەڵ بەخێوکردنی مریشک و کەو و ئاژەڵە کێوییەکانی وەک ئاسک و چەند ئاژەڵێکی تر.
 
== دادگا ==
رۆژیڕۆژی ١٤ی تەممووزی ١٤/٧/٢٠٠٠، لە گردی عەلی ناجی، چوار بارەگای حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری لەلایەن یەکێتییەوە پەلاماردران و ھەریەک لە (ھاوڕێ لەتیف، ھاوار موحەممەد،محەممەد، عەبدولباست موحسین، ئومێد نکبین، موحەممەدمحەممەد مستەفا) لە حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاری کوژران.<ref>http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:_9nTrTsgIeIJ:rudaw.net/kurdish/index.php/news/7594.html+کۆمۆنیست+نەوشیروان&cd=12&hl=fi&ct=clnk&gl=fi</ref>
 
دواتر وەفدی مفەوەزاتی حزبی کۆمۆنیست لە ماڵی نەوشیروان مستەفا دەستگیرکران و برانە ئاسایش، ئەوەبوو لە ماوەی سێ رۆژداڕۆژدا لە شاری سلێمانی ھەموو بنکە و بارەگاکانی حزبی کۆمۆنیست لەلایەن یەکێتییەوە دەستیان بەسەردا گیرا، کە بریتیبوون لە ھەریەک لەم بارەگایانانە. یەکەم: بارەگای کۆمیتەی ڕابەری و مەکتەبی سیاسیی لە گردی عەلی ناجی. دووەم: کۆمیتەی محەلی سلێمانی لە گەڕەکی رزگاریڕزگاری. سێیەم: رێکخراویڕێکخراوی سەربەخۆی ئافرەتان لە گەڕەکی رزگاریڕزگاری. چوارەم: رێکخراویڕێکخراوی خوێندکاران و سەنتەری منداڵان لە گەڕەکی عەقاری. پێنجەم: ڕادیۆ و بارەگای ڕاگەیاندن لە گردی زەرگەتە. ھاوکات چالاکی حزبەکە قەدەغەکرا و زۆرینەی ئەندامەکانیان لەلایەن ئاسایشەوە دەستگیرکران کە ھەندێکیان بۆ ماوەی چوار مانگ لە زیندان ھێڵدرانەوە.<ref>http://www.kurdistanan.net/index.php?sid=27583{{بەستەری مردوو|url=http://www.kurdistanan.net/index.php?sid=27583{{بەستەری مردوو|url=http://www.kurdistanan.net/index.php?sid=27583 |date=ئازاری ٢٠١٩}} |date=حوزەیرانی ٢٠١٨ }}</ref>
 
بەرپرسانی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاری سەرکردایەتی ئەوکاتی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بە بەرپرسیار دەزانن لەکوشتنی کادرەکانیان، بەڵام نەوشیروان مستەفا جێگری پێشووی سکرتێری گشتیی یەکێتی و ڕێکخەری گشتیی ئێستای بزوتنەوەیبزووتنەوەی گۆڕان و خەسرەو گوڵ موحەممەدمحەممەد بەرپرسی دەزگای زانیاری و سەرکەوتی کوبە بەڕێوەبەری پێشوی ئاسایشی سلێمانی و بەرپرسی مەکۆی ئێستای سلێمانی بزوتنەوەیبزووتنەوەی گۆڕان، بە ئەنجامدەری ڕاستەوخۆی ڕووداوەکەوە دەزانن.
 
محەممەد تۆفیق ڕەحیم، لە لێدوانێکدا بۆ ئەسوات ئەلعێراق، ڕاشیگەیاند: [[حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان]] داوایەکی یاسایی دژی نەوشیروان مستەفا تۆمارکردووە، لەسەر ڕووداوی ساڵی ٢٠٠٠ کە پێنج ئەندامی کۆمۆنیست کوژران، کە ئەوکات نەوشیروان مستەفا جێگری سکرتێری گشتی یەکێتی نیتشیمانیی کوردستان بوو.<ref>http://www.nrttv.com/dreje.aspx?jimare=6957</ref>
ھێڵی ٨١:
* خولانەوە لە بازنە دا، دوخی سیاسی لە کوردستانی عێراق لە سالی ١٩٨٤ تاکو ١٩٨٨، (کوردستان: ١٩٩٩)
* کورد و عەجەم، (کوردستان ـ زەرگەتە: ١٩٩٢)
* حکومەتیحکوومەتی کوردستان: کورد لە گەمەی سوڤیەتسوڤییەت دا، (کوردستان: ١٩٩٣)
* میرایەتی بابان لە نێوان بەرداشی ڕوم و عەجەم دا، (کوردستان: ١٩٩٨)
* کوردستانی عێراق: سەردەمی قەلەم و موراجەعات، ١٩٢٨–١٩٣١(کوردستان ـ زەرگەتە: ٢٠٠٠)
* ژیان، بەتەمەنترین روژنامەیڕوژنامەی کوردی ١٩٢٦–١٩٣٨ (کوردستان ـ زەرگەتە ٢٠٠٢)
* ژیان، چەند لاپەرەیەک لە مێژووی روژنامەوانییڕوژنامەوانیی کوردی ١٩٣٨–١٩٥٨ (کوردستان ـ زەرگەتە: ٢٠٠٤)
* کارەساتی ھەکاری، (کوردستان ـ زەرگەتە: ١٩٨١)
* کێشەی پارتی و یەکێتی، (کوردستان ـ زەرگەتە: ١٩٩٥)
ھێڵی ٩٣:
 
== مردن ==
لە بەرەبەیانی ١٩ی ئایاری ٢٠١٧ نەوشیروان مستەفا لەشاری [[سلێمانی]] کۆچی دوایی کرد.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | ناونیشان =http://www.nrttv.com/Details.aspx?Jimare=71488 | سەردێڕ = نەوشیروان مستەفا کۆچی دوایی کرد| ڕێکەوتی سەردان = ١٩ی ئایار، ٢٠١٧ | نووسەر = | بەرھەم = [[ئێن ئاڕ تی]] | گوتەگێڕانەوە = میدیای فەرمی گۆڕان ڕایگەیاند، نەوشیروان مستەفا رێکخەریڕێکخەری گشتی بزووتنەوەی گۆڕان کۆچی دوایی کرد.}}</ref>
 
== سەرچاوەکان ==