یارسان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

وا دەزانرێت کە بیروباوەڕی یارسانی یەکێک بێت لە شیعەی توندڕەو کە بە عەرەبی بە (غولات) ناو دەبرێن واتە توندڕەو، کە لە سەدەی نؤیەمدا سەری ھەڵداوەو زیاتر بە «قزڵباش» بانگ دەکران. وشەی لێکدراوی «ئەھلی حەق» لە فەرھەنگی «صۆفیە» دا بە کەسانێک دەگوترێت کە پلە سەرەتایییەکانی تێگەیشتن «شەریعەت، تەریقەت، مەعریفەت» یان تێپەڕکردووە و گەیشتوونەتە ئەوپەڕی تێگەیشتوویی، واتە «حەقیقەت». ھەروەھا ئەم وشەیە بە مانای کەسایەتی تێگەیشتوو لە «رازی ئایین» دەگوترێت کە لەلایەن «سوڵتان سەھاک» ەوە گەشەی کردووە. سوڵتان سەھاک گۆرانکاری خستۆتە ناۆ ئەم ئاینەعەشیرەتە کوردییە کۆنە،، بۆ پارێزگاری لە ئاینەکەعەشیرەتەکەی و ھەوڵانی ڕواڵەتی ئاینەکەی بە عەلی کوری تالیب داپۆشیوە بۆ ئەوەی بتوانێت یارموسڵمانی خۆی و یاوەرانیبنەماڵەکەی بپارێزێت. ئەم ئاینەبنەماڵیە باوەری بە دۆنپێغەمبەر وموحەمەد هەیە دۆن (دوبارە ژیانەوەچونکە بەڵامهەر لەلەسەرتای کەسێکیدروستبوونیان دیکەموسڵمان بوون کتێبی قورئانیان دەخوێند) ھەیە، عەلی کوری تالیب یەکێک بووە لەو کەسانە کە ژیانیسمێڵی کەسایەتییەکیدەهێشتەوە بۆیە زۆربەی کاکەییەکان سمێڵی دادەنێن لەبەر عەلی پیرۆزیکوڕی یارسانتەلیب بووە،، ھەر لەبەر ئەوە بە چاوی ڕێزەوە لە لایەن کاکەیییەکانەوە تەماشای دەکرێت بەلام کەسایەتی دیکە ھەن، وەکو عیسای مەسیح، بوودا… ھتد ھەمان پیرۆزیان ھەیە.

یارسان (کاکەیی) باوەڕیان بە خودایەکی گەورە و بنچینەیی ھەیە لەگەڵ شەشپێغەمبەری ھاوشێوەی خودا (واتە ڕۆحینوێژو خودازەکاتوو لەوڕۆژوو شەشخۆیان کەسەشدادەکرد ھەیە) ھەندێکهەموو لەو بنەماڵەیە کاکەییەکان ئایینیان ئیسلام بووە کەسانەش بە پێی بیر و باوەڕی یارسانییەکان بریتین لە [[مەسیح]]عومەر و ئەبو بەکەری سەدیق ، [[عەلی کوڕی ئەبوتالیب]] و [[سوڵتان سەھاک]] کە ئەوان پێشیان وایە سوڵتان ئیسحاق لە دایکبونەکەشی لە کەسێکینیزیک وەکهەورامان مریەم بووە. شوێنەکەوتوانی یارسان باوەڕیان بە کۆپیکردنەوەی ڕۆح ھەیە و پێیان وایە خودا گەورە سەرەکییەکە ئیش و کاری مرۆڤ ڕاستەوخۆ بەڕێوە ناباتدەبات و بەڵکو لە ڕێگەی شەش لاشەکەوە کارەکان بەڕێوە ئەبات کە ڕۆحی خۆی تێکردوون. کتێبەیارستانییەکان پیرۆزەکەییان یارسانکاکەییکان ناویهەتا ئێستا لەسەر ڕیچکەی خۆیانن ت ئێستا پارێزگاری لە بنەماڵەکەی خۆیان دەکەن . کاکەییەکان بە سمێڵ دەست نیشان دەکرێن چونکە بەو نیشانەیە یەکتر دەناسێنن [[سەرەنجام]]ە.