یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان''' (بە[[ئینگلیزی]]: Patriotic Union of Kurdistan، کورت دەکرێتەوە بۆ PUK) کورت دەکرێتەوە بۆ '''ی. ن. ک.''' و لەنێو خەڵکدا بە '''"یەکێتی"''' ناو دەبرێت، [[پارتی سیاسی|پارتێکی سیاسیسیاسییە]]یە لە [[باشووری کوردستان]] کە نیشینگەی سەرەکی دەکەوێتە شاری [[سلێمانی]]یەوە. یەکێتیی نیشتمانی کوردستان ئەندامە لە ڕێکخراوی [[سۆسیالیست ئینتەرناسیۆنال]]ی جیھانیی.

ی. ن. ک. پارتێکی سیاسی مۆدێرنی ڕێکخراوە. بڕیاردەران دەستەیەکن لە [[کۆمیتەی سەرکردایەتی یەکێتی نیشتمانیی کوردستان|ئەنجومەنی سەرکردایەتی]] کە ٣٢ کەسن. ئەنجومەنی سەرکردایەتی سکرتێری گشتی و ١١ ئەندامی مەکتەبی سیاسی ھەڵدەبژێرن، کە بەرپرسن لە بەڕێوەبردنی ڕۆژ بە ڕۆژی ڕێکخراوەکە و جێبەجێکردنی بڕیار و فرمانەکانی ئەنجومەنی سەرکردایەتی. لە بنەڕەتدا ی. ن. ک. دامەزرێنرا وەک چەترێک بۆ کۆکردنەوەی ئاراستە سیاسییە کوردییە جیاجیاکان لە عێراقدا. لە ساڵی ١٩٩٢، پێکھاتە جیاجیاکانی ناو ی. ن. ک. یەکیانگرت و بوون بە جوڵانەوەیەکی یەکپارچەی سۆشیال دیموکراتی. ی. ن. ک. لقی لە ھەموو شار و شارۆچکە سەرەکییەکانی کوردستانی عێراق ھەیە و لایەنگر و ئەندامی لەسەر ئاستێکی بەرفراوانی کۆمەڵگەی کوردیدا ھەیە. ژمارەی ئەندامەکانی ی. ن. ک. بەپێی ئامارێکی [[تشرینی یەکەم]]ی ١٩٩٨، ١٤٨٢٨٠ کەسن. ی. ن. ک. لە [[ھەڵبژاردنی ١٩٩٢ی ھەرێمی کوردستان-عێراق|ھەڵبژاردنەکەی ١٩٩٢١٩٩٢ی]]ی کۆمەڵەی نەتەوەیی کوردستان بەشداری کرد و لیستەکەی توانی ٤٢٣٦٨٢ دەنگ بەدەست بھێنێت لە کۆی ٩٥٧٤٦٩ دەنگی دروست کە زۆرینەی لە سێ پارێزگا لە کۆی چوار پارێزگاکەی کوردستان بەدەستھێنا.

[[دەزگای ھەڵبژاردنی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان|دەزگای ھەڵبژاردن]] پێکدێت لە ٥–٧ ئەندام و ئامادەکاریی و سەرپەرشتی ھەڵبژاردنەکان بە ھەموو قۆناغەکانییەوە دەکات، کە بریتین لە ئامادەکردنی لیستی دەنگدەران و پاڵێوراوان، ڕاگەیاندنی پرەنسیب و ڕێساکانی ھەڵمەتەکانی ھەڵبژاردن، ڕێکخستنی پرۆسەی دەنگدان، جیاکردنەوەی دەنگەکان، وردبوونەوەی لە تانە و سکاڵاکان و ڕاگەیاندنی ئەنجامەکانی ھەڵبژاردن. دەزگای ھەڵبژاردن، سەرپەرشتی ھەموو ئەو ھەڵبژاردنانە دەکات کە لە [[دەستووری عێراق]] و یاساکانی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و پەرلەمانی کوردستاندا ئاماژەیان بۆ کراوە، لەگەلا ھەموو ھەڵبژاردنەکانی ناو خۆی ی. ن. ک. و ڕێکخراوە دیموکراتییەکان بە ھەموو قۆناغەکانییەوە. دەزگای ھەڵبژاردن، لە پەیڕەوی کاری خۆیدا ئەو بەش و ئەرکانە دیاری دەکات کە لە کۆمسیۆنی ھەڵبژاردندا لە [[کۆنگرەی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان|کۆنگرەکۆنگرەدا]]دا پەسەند کراوە.<ref>{{cite web |url=http://www.pukpb.org/so/peyrrewi |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate= ٥ی شوباتی ٢٠١٤ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140208210027/http://www.pukpb.org/so/peyrrewi |archivedate= ٨ی شوباتی ٢٠١٤}}</ref>

ی. ن. ک. لەگەڵ پارتی و چەند حزبێکی بچوک دا [[ھاوپەیمانیی دیموکراتیی نیشتمانیی کوردستان]]یان ڕاگەیاند وەک چەترێک بۆ کۆکردنەوەی پارتەکان لە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا لە ٢٠٠٥. ئەم لیستە یەکخراوە کوردییە ٢٥٫٦٪ی دەنگەکانی یەکەم ھەڵبژاردنی دوای سەدامی بەدەستھێنا لە ٣١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٥. جەلال تاڵەبانی ئێستا سەرۆک کۆماری عێراقە. ئەمەش بڕیارێکی بەدوای خۆیدا ھێناو لە کانونی دووەمی ٢٠٠٦ [[ھاوپەیمانێتی ستراتیژی|ھاوپەیمانییەکھاوپەیمانییەکی]]ی لەگەڵ پارتیی ڕێکخست بۆ بەڕێوەبردنی کوردستانی عێراق لە ئیدارەیەکی ھاوبەشدا.

کۆبوونەوەیەک بوو کە لە ٢٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤دا بەسترا بۆ تاوتووێکردنی یەکێتیی لە ناو خودی حیزبەکەدا.<ref>{{cite web |url=http://www.pukpb.org/so/news/3041/89/.html |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate= ٣ی شوباتی ٢٠١٤ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304172407/http://pukpb.org/so/news/3041/89/.html |archivedate= ٤ی ئازاری ٢٠١٦}}</ref> لەم کۆبوونەوەیەدا باس لە ئەگەرەکانی ئەنجامدان یان ئەنجامنەدانی [[چوارەمین کۆنگرەی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان]] و پرسی پێکھێنانی [[کابینەی ھەشتەمی حکوومەتی ھەرێمی کوردستان]] تاوتوێکرا.<ref>{{cite web |url=http://www.pukpb.org/so/news/3041/89/.html |title=وەشانی ئەرشیڤکراو |accessdate= ٣ی شوباتی ٢٠١٤ |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304172407/http://pukpb.org/so/news/3041/89/.html |archivedate= ٤ی ئازاری ٢٠١٦}}</ref> جێی باسە کە ئەم کۆبوونەوەیە ٣ ڕۆژ بەر لەڕێکەوتی بڕیارلێدراوی کۆنگرەی چوارەمی یەکێتی کە لە [[پێنچەمین پلنیۆمی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان]]دا بڕیاری لێ درا، ئەنجام درا. ئەم کۆبوونەوەیە بۆ یەکێتیی نیشتمانی کوردستان ھەنگاوێکی گرنگ بوو چوونکەچونکە لەپاش دابڕانی [[مام جەلال]]، سکرتێری گشتی حیزبەکە، یەکەمین جاری مەکتەبی سیاسیی حیزبەکە بوو کە لەسەر کۆمەڵێک خاڵی گرنگ کۆک بن. لەم کۆبوونەوەیەدا، بڕیار درا [[کۆبوونەوە ٢٩ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤ی یەکێتیی نیشتمانی کوردستان]] ئەنجام بدرێت کە ئەنجامدان یاخود ئەنجام نەدانی کۆنگرە یەکلایی دەکاتەوە.