ئاموون: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانی 130.193.195.141 (لێدوان) بۆ دوایین پێداچوونەوەی AlaaBot
ب ڕۆبۆت: لەجێدانانی خۆگەڕی دەق (-چوونکە +چونکە) بەپێی ئێرە؛ دەستکاریی جوانکاری
ھێڵی ١:
[[پەڕگە:Amun.svg|200px|وێنۆک|چەپ|ئاموون]]
'''ئاموون'''، [[خواوەند]]ی رۆژ و [[با]] و بەپیتی (بەروبووم) ە، یەکێکە لە خواوەندە سەرەکییەکان لە [[میتیۆلۆژیای میسری کۆن]]دا، ناوەکەشی بەواتای "'''شاراوە'''" دێت. گرانە بزانرێت کە ناوەکەی چۆن خوێندراوەتەوە یان گووتراوە وەکوو خۆی، چوونکەچونکە نووسینی [[میسڕییە کۆنەکان]] کە [[هیرۆگلیفیھیرۆگلیفی]] بووە، پیتە بێ دەنگەکانی تێدا بەکارهاتووە،بەکارھاتووە، بۆیە ناوەکەی بە "'''أمن'''" نووسراوە، بۆیە ئەشێت بە "ئەمین"یش خوێندرابێتەوە.
 
== لاھووتگەری ==
==لاهووتگەری==
پەرستنی ئامون (و ئامنرەع دواتر) و ئایینی پەیوەندیدار پێیانەوە لە ئاڵۆزترین [[تیۆلۆژیا]]کانی میسری کۆنە. لەبەرزترین وێنەکانیدا، ئامنرەع خواوەندێکی شاراوە بووە وەک چۆن ناوەکەی هەمانھەمان واتا دەگەیەنێت، بەڵام [[زانستی لاهووتلاھووت|لاهووتییانەلاھووتییانە]]؛ تەنهاتەنھا خواوەندەکە شاراوە نەبووە، بەڵکو ناوەکەی و شێوەشی نەتوانراوە درکییان پێ بکرێت. لەچەند وشەیەکی تردا؛ ئەو ئاڵۆزیی و تەمومژەی دەوریی ئاموونی داوە بەهۆیبەھۆی کامڵیی رەهایەوەیەتی،رەھایەوەیەتی، لەمەشدا لەهەموولەھەموو خواوەندەکانی تر [[میسڕی کۆن]] جیاوازتر بووە. پیرۆزیی ئەو بەجۆرێک بووە کە هەمیشەھەمیشە جودا بووە لە گەردوونی درووستکراو. پەیوەند بووە بە هەواوەھەواوە بۆیە هێزێکیھێزێکی شاراوەی هەبووە،ھەبووە، ئەمەش ئەوەی بۆ ئاسان کرد کە وەک خواوەندێکی بەرز، بەرزبێتەوە.
 
ئاموون، خۆی بە درووستکەری خۆی داناوە، (گەرچی قوتابخانەی [[هرمۆپۆلیسھرمۆپۆلیس]] (ئەشمۆنین/شمۆن/خیمنۆ) ی لاهووتییلاھووتیی وەک یەکێک لە خواوەندەکانی [[ئەگدود]] دایناوە، کە لەوێدا وەک ثامون ناسراوە)، هەروەهاھەروەھا توانای نوێبوونەوە و دووبارە درووستکردنەوەی خۆی هەیەھەیە کە ئەو توانایەی بە خۆگۆڕین بۆ [[مار]] و [[کاژ]] فڕێدان نوێنراوە، لەگەڵ ئەمانەشدا هەرھەر بە جیاواز مایەوە لە خەڵک و سەربەخۆ و تەنیا لێیان.
 
بەیەکگرتنی لەگەڵ [[رەع]]، خواوەندی رۆژ، ئاموون لەخەڵک ئاشکرا بوو و دەبینرا، بۆیە ئامنرەعی لەخۆیدا کۆکردەوە وەک وەرگرتنی سیفەتەکانی هەردووھەردوو خواوەند: کە خۆی وەک ئاموون شاراوە و ئاڵۆز و جودا بوو لەگەردوون، و وەکوو رەعیش دیار و ئاشکرا و پەیڕەوکەری ژیانی رۆژانە بوو. بەهەمانبەھەمان [[لۆژیک]] پەیوەندیی لەگەڵ [[ماعت]] هەبوو،ھەبوو، کە خواوەندیی یەکسانیی و دادپەوەریی بووە لە گەردووندا.
 
سرووشتی نادیاری ئاموون، یەکگرتنی ئەوی لەگەڵ خواوەندەکانی تر ئاسان کرد. لە [[تەیبە]]، ئاموون لەگەڵ [[مۆنتۆ]] یەکی گرت، کە خواوەندێکی کۆن بوو، پاشان لەگەڵ [[رەع]] یەکییان گرت، ئەمەش رێگەکەی بۆ یەکگرتن لەگەڵ ئەوانەی تریش خۆشتر کرد، دواتر بەناوی ئامنرەعئەتۆم و ئامنرەعمۆنتۆ و ئامنرەعحوراختی و مینئامن ناسران. لێرەوە ئەوە تێبینیی دەکرێت کە ئاموون بەمەبەستی درووستکردنی خواوەندێکی نوێ یەکی نەدەگرت لەگەڵ ئەوانی تر، بەڵکو بۆ یەککردنی توانای خودایی بوو.
 
لەمیانەی پەرستنی ئاموون-رەع دا، ئایینی میسڕی گەلێک نزیک بووەوە لە یەکتاپەرستیی و یەکگرتن، بەجۆرێک کە خواوەندەکانی تر تەنهاتەنھا رووپۆشێک بوون بۆ تواناکانی. بەکورتیی، ئەو بوو بە بەرزترین خواوەند و خواوەندێکی تاک و تەنهاتەنھا.
 
ژنەکەی هەندێھەندێ جار بە [[ئاموونت]] ناوبراوە، یاخوودە شێوەی مێینەی ناوی ئاموون، بەڵام زۆرینەی جار بەناوی [[موت (خواوەند)|مووتمووتەوە]]ەوە ناسراوە، هەروەهاھەروەھا سەری مرۆڤێکی هەبووەھەبووە کە [[جووتە تاج]]ێکی لەسەردا بوو، کوڕەکەشیان [[خۆنسوو]] بووە، پێکەوە [[سییانەیی تەیبە]]یان پێک هێناوەھێناوە.
 
هەندێکھەندێک چوونەتە لای '''ئاموون''' وەک خواوەندێکی نوێی رێژەیی لە ئایینی میسڕی کۆندا، کە لە [[تەیبە]] (کە کۆنترین پەستگاکانی لەوێیە) کە دۆکۆمێنت نەکرابوو هەتاھەتا دەستپێکردنی [[خێزانی یانزدەهەمییانزدەھەمی میسڕ]]، بەڵام لەڕاستیدا باسکراوە لە [[متۆن ئەهرامئەھرام]]دا کە ئەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی پادشا [[ئوناس]]، کۆتاکەس لە [[خێزانی پێنجەمی میسڕ]]، کە وەک سونبولێک بۆ هێزیھێزی درووستکەر دادەنرێت.
 
پێشبینیی دەکرێت کە پەرستنی ئاموون لە [[هرمۆپۆلیسھرمۆپۆلیس]]ەوە دەستی پێکرد بێت یاخود بڵێین لەسەرەتادا خواوەنێکی خۆماڵیی بووە لە [[تەیبە]]، لەو کاتەدا کە ئەو شارۆچکەیە هێشتاھێشتا زۆر گرنگییەکی ئەوتۆی نەبووە.
 
[[پۆل:ئاموون| ]]
[[پۆل:وتارە ھەتیوەکان]]
[[پۆل:ئاموون]]