عەلائەدین (فیلمی ١٩٩٢): جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

 

'''عەلائەدین''' (بە ئینگلیزی: Aladdin) فیلمێکی وێنەی جوڵاوی ئەمریکییھ لە ستۆدیۆکانی [[واڵت دیزنی]] لە ساڵی ١٩٩٢ دەرھێنراوە، چاپەکەشی لە [[فیلمەکانی واڵت دیزنی]]، یەکێکھ لە (٣١) فیلمھ وێنە جوڵاوە کلاسیکییەکانی [[واڵت دیزنی]]. فیلمەکھ بنەمایییەکھ لەسەر کەلەپووری عەرەبی چیرۆکی عەلائەدین و چرا جادوویەکھ لەیەک ھەزار و یەک شەوە، زۆربەی کەسێتی و پلانی ئەم فیلمھ پێکھاتەکەی لەسەرەتای ١٩٤٠ لە فیلمی ''[[دزەکەی بەغدا]]''، لە زۆر لایەنەوە چیرۆکی فیلمەکەیان گۆڕیووە بۆنمونھ: ″چین″ گۆڕدراوە بۆ ″بیانی″. فیلمەکە لەسەردەمێکی ناسراو بڵاوکرایەوە، لەبەر ئەوەی فیلمی (ژیانەوەی دیزنی) دەستی پێکرد لەگەڵ فیلمی [[پەری دەریا]].

 

فیلمەکە [[جۆن مۆسکەر]] و ڕۆن کلێمنتس دەریانھێناوە، تەنھا ھەردووکیان نوسینی فیلمەکەیان تەواوکرد، بەھەمان شێوە ھەردووکیان فیلمی (پەری دەریا ١٩٨٩) دەرھێنا. تێبینی مۆسیقاکەیان دەنووسی لەلایەن ئالەن مێنکەن، ھۆنراوەکەیان لەلایەن ھاوەد ئاشمان و تیم ڕایس نوسی، دەنگەکانی عەلائەدین لەلایەن سکۆت وێنگەر، جۆناسان فریمان، لیندا لارکین، فرانک وێلکەر، جێلبەرت جوتفراید، دۆگلاس سیل، گرتنی چراکە لەلایەن ڕۆبن ویلیامز. ھەرچەندە ئەمھ یەکەمین کاری ئەکتەری بەناوبانگ ویلیامز نیھ کە تراکی دەنگی بۆ فیلمەکان زیندوکردووەتەوە. فیلمی عەلائەدین لە ٢٥ی تشرینی دووەمی ١٩٩٢ بڵاوکرایەوە، یەکێک بوو لە فیلمە سەرکەوتوەکانی ساڵی ١٩٩٢، توانی ٢١٧ میلیۆن دۆلار داھات پەیدا بکات. زیاتر لە ٥٠٤ میلیۆن دۆلار لەھەموو جیھان. ئەم فیلمھ شوێن کەوتوو بوو لەلایەن فیلمی (جەعفەر دێتەوە ١٩٩٤)، (عەلائەدین و پاشایی دزەکان ١٩٩٦). لەنێوان ھەردوو فیلمەکە زنجیرەی تەلەفیزیۆنیان لەو ساڵانەدا زیندو کردەوە.