ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
|
|
|
| ماڵپەڕ =
}}
'''تالیس''' ([[زمانی یۆنانی|یۆنانی]]: [[wikt:Θαλῆς|Θαλῆς]]؛ لەدایکبوو لە یەکێ لە ساڵەکانی ۶۲۴ یان ۶۲۳ و، مردوو لە یەکێ لە ساڵەکانی ۵۴۸ تا ۵۴۵ی پێش زایین) زانای [[ماتماتیک]] و [[ئەستێرەناسی|ئەستێرەناس]] و فەیلەسووفێکی پێشسوقراتیی یۆنانیی خەڵکی شاری [[میلیتوس]] لە [[ئاسیای بچووک]] بوو (کە ئێستا کەوتۆتە ناو وڵاتی [[تورکیا]]). تالیس یەکێکە لە [[حەوت حەکیمی یۆنان]]. زۆرێک، بەتایبەتیکە بەرچاوترینیان [[ئەرەستوو|ئەرەستووە]]، وەکبە یەکەم فەیلەسووففەیلەسووفی ناوییۆنانی لێدەزانن<ref>Aristotle, ئەبەنMetaphysics Alpha, 983b18.</ref><ref>Smith, William, ed. (1870). [https://archive.org/stream/dictionaryofgree03smituoft#page/1016/mode/2up "Thales"]. Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. p. 1016.</ref> و، ئەگەر واش نەبێ، لە باری مێژوویییەوە ئەو بە یەکەم کەس دادەنرێت لە کولتووری ڕۆژاواییدا کە پەرژابێتە سەر فەلسەفەی زانستی.<ref>Michael Fowler, [http://galileoandeinstein.physics.virginia.edu/lectures/thales.html Early Greek Science: Thales to Plato], University of Virginia [Retrieved 2016-06-16]</ref><ref name="books.google.com">Frank N. Magill, [https://books.google.com/books?id=_CMl8ziTbKYC&pg=PA1121 ''The Ancient World: Dictionary of World Biography'', Volume 1], Routledge, 2003 {{isbn|1135457395}}</ref>
زۆرێک، کە بەرچاوترینیان [[ئەرەستوو|ئەرەستووە]]، بە یەکەم فەیلەسووفی یۆنانی دەزانن و، ئەگەر واش نەبێ، لە باری مێژوویییەوە ئەو بە یەکەم کەس دادەنرێت لە کولتووری ڕۆژاواییدا کە پەرژابێتە سەر فەلسەفەی زانستی. تالیس بەوە ناسراوە کە بەکارھێنانی [[ئوستوورە|ئوستوورەکانی]] بۆ ڕاڤەی جیھان و گەردوون بە لایەکەوە نا و، لە باتیی، وەک ئەوەی لە [[زانست|زانستی]] ئەمڕۆدا دەکرێ، [[دیاردە]] و شتە سروشتییەکانی بە [[گریمانە]] و [[تیۆری|تیۆریی]] سروشتخوازانە ڕاڤە کرد. تەقریبەن ھەموو فەیلەسووفانی پێش سوقرات بۆ ڕوونکردنەوەی سروشت کەوتنە شوێن گریمانەکانی تالیسەوە. ئەوانیش ڕێک ھەر وەک تالیس لە جیاتیی ئەوە دەسەودامێنی ئوستوورە بن، پیان وا بوو کە تاقە جەوھەرێک لە ھەموو شتێکدا ھەیە و سروشت لەوەوە دێت. ئەرەستوو دەڵێ ئەو جەوھەرە بە لای تالیسەوە ئاو بووە..<ref name="AristotleMeta">{{cite book|author=Aristotle|first=|title=Aristotle, Metaphysics|publisher=Perseus Project|year=|isbn=|location=|pages=|chapter=Book I 983b|chapter-url=http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0052%3Abook%3D1%3Asection%3D983b}}</ref>
لە بیرکاریدا، تالیس زانستی ئەندازەی بەکار هێناوە بۆ پێوانەکردنی بەرزی هەرەمەکان و دووری کەشتییەکان لە کەناری دەریاوە. هەروەها ناسراوە بە یەکەم کەس کە دۆزینەوەیەکی بیرکاری درابێتە پاڵ.
== ژیانسەرچاوەکان ==
{{سەرچاوەکان|چینی چەپ=}}
ئەو زانیارییانەی کە ئێستا لەبەر دەستتدان ئاماژە بەوە دەکەن کە تالیس لە شاری میلیتوس لە ناوەندی ساڵەکانی ٦٢٠ کانی پێش زاییندا لە دایکبووبێت.
{{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ماتماتیک}}
|
