یارسان: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
[وەشانی تاوتوێ نەکراو] | [وەشانی تاوتوێ نەکراو] |
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
←رێگەی پیرەکان: +سەرچاوە |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) شائەمراز |
||
ھێڵی ٢:
'''یارسان''' بە '''ئەھلی حەق''' یان '''کاکەیی''' دەوترێت گروپێکی تایبەتن کە ھەڵگری بیروباوەڕی ئاینی جیاوازن، لە گەلێک شوێنی [[کوردستان]]دا بڵاون بە تایبەت لە [[کرماشان]] و [[گەرمیان]]. [[کاکەیی]] دانیشتووی [[کەرکووک]] و لێواری زێی نێوان [[ھەولێر]]-[[مووسڵ]] و [[شەبەک]] ئەمانە ھەموو بە بنەچەکی ھۆز و زمان و بیروباوەڕی ئاینی دەگەنەوە یەکتر.
شوێنەکانی نیشتەجێ بوونی ئەھلی حەق (یارسان) لە کوردستاندا، لە کۆنەوە تا ئەم سەردەمە ھەندێک گۆڕانکاری بە خۆوە دیوە. بەڵام ئەوەی کە ھەمووان لە سەری پیداگری دەکەن ئەوەیە کە لە سەرەتادا ئایینی یارسان لە ناوچەکانی [[ھەورامان]] و [[شارەزوور]] و [[لوڕستان]] بڵاوبووتەوە و گەشەی کردووە، جا دواتر گەیشتووتە ناوچەکانی تری [[کوردستان]] و [[ئێران]].<ref name="t1">{{Cite web |url=http://www.kurdzhin.net/forum.php/viewtopic.php?id=97427 |title=میژوو و فەلسەفەی یارسان |access-date= ٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ |archive-url=https://web.archive.org/web/20160311115837/http://kurdzhin.net/forum.php/viewtopic.php?id=97427 |archive-date=١١ی ئازاری ٢٠١٦ |dead-url=yes
بە بۆچوونی ھەندێک لە مێژووناسان، ناوی یارسان کورتکراوەی
کۆنترین ناودارانی یارسان [[بابا تاھیری ھەمەدانی]] (٩٣٧ – ١٠١٠)ز لای یارسانەکان پیرۆزە و ھەندێک لە نوسراەوەکانی لە [[سەرەنجام]] کە بەدی دەکرێت کە نووسراوی ھەرە پیرۆزی یارسانە.<ref name="t2">[http:
ئاینی یارسان بە چەند گڕێکی (دەوران) دا
بالولی دانا (
ئەی ئەو واتەی یاران، ئەو واتەی یاران
ھێڵی ٢٢:
== ناوداران ==
* [[سوڵتان سەھاک]] (
* شائیبراھیم: کوڕی محمد گەورەسوار.
* باوەیادگار: لە سەدەی ھەشتەمی کۆچیدا ژیاوە مەزاری لە بناری چیای داڵاھۆیە لە نزیک گوندی زەردەی
* پیرشاڵیار: کە مەزارەکەی لە ھەورامانی تەختە{{ژێدەر}}
* خامۆشی
ھێڵی ٤٨:
== بنەچەک و پێوەند ==
سەرەتای دەستپێکی ئەم بزاڤە
== بیروباوەڕ ==
وا دەزانرێت کە بیروباوەڕی یارسانی یەکێک بێت لە شیعەی توندڕەو کە بە عەرەبی بە (غولات) ناو دەبرێن واتە توندڕەو، کە لە سەدەی نؤیەمدا سەری ھەڵداوەو زیاتر بە
یارسان (کاکەیی) باوەڕیان بە
== بنەماڵەکانی حەقیقەت ==
لە دەستووری یارسان ھەر پەیڕەوی ئەم ئایینە دەبێ پیر و دەلیلی بێت. لە سەردەمی [[سوڵتان سەھاک]]ەوە، [[پیر بنیامین]] پیر و [[داو کەوسوار]] دەلیلی ھەموو
ناوی ئەم بنەماڵەکانە
# [[بنەماڵەی شائیبراھیمی]]
# [[بنەماڵەی عالیقەڵەندەر]]
ھێڵی ٦٧:
# [[بنەماڵەی حاجی باوەیسی]]
پاش لە سوڵتان سەھاک لە سەدەکانی یانزەھەم و دوانزەھم و سیانزەھمی کۆچیی مانگی، چوار بنەماڵەی دیکەیش بە ناوەکانی ژێر دامەزرا.<ref>ئازادی، عەلی موحەممد، ''ئاشنابوون لەگەڵ بیرەباوەرەکان و دابونەرێتی ئەھلی حەق لە پارێزگەی کرماشان'' (آشنایی با عقاید و آداب و رسوم دینی اھل حق در استان کرمانشاە)، کرماشان: دامەزراوەی چاندی ھۆنەری و سینەماییی کەوسەر (کرمانشاە: مؤسسۀ فرھنگی، ھنری و سینمایی کوثر)، (بە زمانی فارسی)، چاپی دووەم: ١٣٨٢ی کۆچی ھەتاوی، پ
:٨- [[بنەماڵەی زوننووری]]
ھێڵی ٧٩:
=== بنەماڵەی ساحیبزەمانی ===
لە سەدەی بیستەمدا بڕێک لە پەیڕەوانی [[نیعمەتوڵڵای موکریی جەیحوون ئابادی]] کە پێشتر بەشێک لە بنەماڵەی شاحەیاسی بوون، لەم بنەماڵە لقیان دا و بنەماڵەی دوانزەھەمیان دامەزراند کە خۆیان [[بنەماڵەی ساحیبزەمانی]] یان مەکتەبیان پێ دەگۆت. بە ھۆی ھەولی ڕێبەرەکانی ئەم بنەماڵە بۆ نزیکترکردنی بیروباوەریان بە [[شیعەی دوانزە ئیمامی]]، بە پەیڕەوانی ئەم بنەماڵە «ئەھلی حەقی موسڵمان» دەڵێن. فەرمانی ڕێبەری ئەوکاتی ئەم بنەماڵە، [[بارام ئیلاھی]] لە سەر کۆتاکردنی [[سمێڵ]] لە ساڵی ١٣٦٩ی کۆچیی ھەتاوی بوو بە سەبەبی شەڕ و پێکدادان لە ناوینی پەیڕەوانی ئەم بنەماڵە و بنەماڵەکانی دێکە.<ref>[http://www.pasokhgoo.ir/node/405 ناوەندی میللی وەڵامدانەوە بە پرسیارە دینیەکان (مرکز ملی پاسخگویی بە سؤالات دینی: تشکیلات اھل حق) - (بە زمانی فارسی)؛] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161220051215/http://www.pasokhgoo.ir/node/405 |date=٢٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٦
==
ئایینی یارسان لە کۆنترین چینی ئایینە [[یەزدانێت|یەزدانییەکانە]].
* ھەبوونی پیر
▲* ڕێزگرتن و پیرۆز زانینی سەرچاوە سروشتییەکان وەک ئاو، هەوا و ئاگر
▲* بەکارهێنانی موسیقا، وەک دەف و تەموورە، بۆ ڕێوڕەسمی ئایینی
* ھێشتنەوەی سمێڵ-لەناو یارسانی و ئێزدیدا
*
* لەبەرکردن جلی و بەرگی ڕەنگ سپی بۆ پیاوانی ئاینی
==
{{چینی ناوەند}}
<gallery>
پەڕگە:Baba-Yadegar Tomb Zarde Village.JPG|بارگەی [[بابەیادیگار]] لە گەورەکان ئایینی یارسان، لە داوێنی کێوی تەخت سەرانە، لە گوندی [[زەردە]]
پەڕگە:Dawu Tomb Zarde Village.JPG|بارگەی [[داو ئەسحاب زەنگی]] لە گەورەکانی ئایینی یارسان، لە گوندی زەردە
</gallery>
{{کۆتایی}}
==
{{سەرچاوەکان|٢}}
{{ئایینەکانی کوردستان}}
|