سەددام حوسێن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

[وەشانی تاوتوێ نەکراو][وەشانی تاوتوێ نەکراو]
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
ب زیادکردنی بەستەر بۆ حکوومەتی کاتی
تاگ: بەستەردەری خێرا
ھێڵی ٨٠:
دوای ئەوەی چەندین ساڵ بەشێوەی دی فاکتۆ حوکمی عێراقی دەکرد، ئەوا لە ساڵی ١٩٧٩ بەفەرمی سەددام بووە سەرۆک کۆماری عێراق. ئەو چەندین بزووتنەوەی [[کورد]]<nowiki/>ی و [[شیعە]]<nowiki/>ی سەرکوت کرد کە هەوڵی خۆبەڕێوبردن و سەربەخۆییان دەدا.<ref>{{cite web|url=https://fpc.state.gov/documents/organization/58276.pdf|title=U.S. Relations With Anti-Saddam Groups|publisher=Congressional Research Service|accessdate=15 April 2012}}</ref> سەدام عێراقی ڕووبەڕووی [[شەڕی ئێران و عێراق|جەنگی ئێران و عێراق]] و [[شەڕی کەنداو]] کردەوە، شێوازی بەڕێوەبردنەکەی سەددام بە [[دیکتاتۆری]] دادەنرێت.<ref>{{Cite book|last=Blaydes|first=Lisa|url=http://worldcat.org/oclc/1104855351|title=State of Repression : Iraq under Saddam Hussein|publisher=Princeton University Press|year=2018|isbn=978-1-4008-9032-3|location=|pages=|oclc=1104855351}}</ref> ژمارەی ئەو عێراقییە کوژراوانەی کە لەکاتی خزمەتی سەربازی بۆ حکوومەتەکەی سەددام، جینۆسایدەکان و زەبر و زۆردارییەکانی سەددام بە نزیکەی ٢٥٠ هەزار کەس دادەنرێت.<ref name="250k">{{cite web|url=https://www.hrw.org/news/2004/01/25/war-iraq-not-humanitarian-intervention|title=War in Iraq: Not a Humanitarian Intervention|work=[[Human Rights Watch]]|date=25 January 2004|accessdate=31 May 2017|quote=Having devoted extensive time and effort to documenting [Saddam's] atrocities, we estimate that in the last twenty-five years of Ba'ath Party rule the Iraqi government murdered or 'disappeared' some quarter of a million Iraqis, if not more.}}</ref> داگیرکاری سەددام بۆ سەر [[ئێران]] و [[کووەیت|کوێت]]، بەهەمان شێوە بووە هۆی مردنی سەدان هەزار کەس. سەدام لە ١٦ ئازاری ١٩٨٨ دا، لە [[ھەڵەبجە]] کۆمەڵکوژییەکی مەزنی پێک ھانی و بە بۆمبی کیمیاوی ٥ ھەزار [[کورد]]ی کوشت.
 
لە ساڵی ٢٠٠٣، هێزەکانی هاوپەیمانان بەسەرکردایەتی [[جۆرج دەبلیوو بوش|جۆرج دەبلیوو بوش،]] سەرۆککۆماری ئەمریکا وە تۆنی بلێر، سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا پڕۆسەی ڕزگارکردنی عێراقیان ڕاگەیاند، وە تۆمەتی هەبوونی چەکی کۆمەڵکووژ و هەبوونی هاوپەیمانیێتی لەنێوان سەددام و چەکدارانی [[ئەلقاعیدە|قاعیدە]] خستە پاڵ سەددام حوسێن.<ref>{{Cite news|url=https://www.britannica.com/event/Iraq-War|title=Iraq War {{!}} 2003–2011|encyclopedia=Encyclopedia Britannica|access-date=18 August 2019|language=en}}</ref> لە ئەنجامدا، دەسەڵاتی سەددام حوسێن ڕووخێندرا و دواتریش یەکەم هەڵبژاردنی دیموکراسی لە عێراق بەڕێوەچوو. دوای دەستگیرکردنی سەددام، ڕۆژی ١٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٣ یەکەم دادگایی سەددام لەژێر دەسەڵاتی [[حکوومەتی کاتییکاتی]]ی عێراقی بەڕێوەچوو. لە ڕۆژی ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٦، سەددام لەلایەن دادگای تاوانەکانی عێراق بەهۆی بەشداریکردنی ناوبراو لە کوشتنی ١٤٨ شیعە لە کۆمەڵەکوژیی دوجەیل بڕیاری لەسێدارەدانی بۆ دەرچوو بە هەڵواسین تاکوو مردن. ڕۆژی ٣٠ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦، سەددام لەسێدارەدرا.<ref name="BBCexecution">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6218485.stm|work=BBC News|title=Saddam Hussein executed in Iraq|date=30 December 2006}}</ref>
 
== ژیان ==