پێلێ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

| شوێنی لەدایکبوون = [[به‌ڕازیلبھڕازیل]]

| هۆکاریھۆکاری مردن =

| ناسراو بە هۆیھۆی = هێرشھێرش بەر

| هاوسەرھاوسەر =

[[پێلی]]'''پێلێ''' ناوی تەواوی '''ئەدیسۆن ئرانتیس دیۆ ناسکیمۆندۆ ''' لە ٢١ی ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٤٠ لە [[بەڕازیل]] لەدایک بووە لە خێزانێک بەناوی ناسکیمۆندۆ وە بەڵام ئەدیسۆن ناسرا بە [[پێلی]] کە دواتر بوو بە یەکێ لە باشترین یاریزانی [[تۆپی پێ]]ی جیهانیجیھانی ناوبراو بە باشترین یاریکەری مێژوویی هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی بەڕازیل دادەنرێت،لە ساڵی ۱۹۹۹ [[پێلی]] هەڵبژێردراھەڵبژێردرا بەباشترین یاریزانی سەدەی بیست لە لایەن (IFFHS) وە لە هەمانھەمان ساڵدا [[پێلی]] هەڵبژێردراھەڵبژێردرا بە باشترین یاریزانی سەدە لە لایەن [[لیژنەی ئۆڵۆمپی نێودەوڵەتی]] وە [[پێلی]] یەکێک بوو لە ۱٠٠ گرنگترین کەسایەتی سەدەی بیستەم ۱۹۹۹، لە لایەن ڕێکخراوی (UNICEF) بە باشترین یاریزانی ئەم سەدەیە ۱۹۹۹ دیاری کرا، وە یەکێک بوو لە براوەکانی خەڵاتی [[FIFa]] ئەم سەدەیە ۲٠٠٠، بەپێی (IFFHS) پێلی سەرکەوتووترین گۆڵکاری مێژووی تۆپی پێیە کە لە ۱۳٦۳ یاریدا ۱۲۸۱ گۆڵی تۆمار کردووە بەڵام ئەمە ڕێژەییەکی نافەرمییە وە ئەمە ڕیکۆردێکی جیهانییەجیھانییە لە کتێبی گینس

پێلێ كەکە لە تریس كاراكۆسکاراکۆس و لە میناس گریاس لە دایكدایک بووە، باوكیباوکی كەکە نێوی '''دۆندینهۆدۆندینھۆ''' بووە، یاریزانی تۆپی پێی یانەی '''فلۆمێنزی''' بووە، دایكیشیدایکیشی نێوی '''سیلستی''' بووە و كوڕەكەیانکوڕەکەیان بە نێوی زانای ئەمەریكاییئەمەریکایی '''[[توماس ئێدیسن]]'''ەوە ناو ناوە و لە نێو خێزانەكەیانداخێزانەکەیاندا بە '''دێكۆدێکۆ'''' ناودێریان كردووە،کردووە، دواتر لە ڕۆژانی قوتابیەتیدا ناوی '''پێلێ'''ی پێوە نووسا، كەکە گۆڵچیی یانەی ڤاسكۆڤاسکۆ دی گاما ناوی '''پێلێ''' بوو، ئەویش ئەو ناوەی بە لاوە خۆشەویست بوو، ئیتر هاوڕێیەكیھاوڕێیەکی بەو ناوەی بانگ كرد،کرد، كاتێكیشکاتێکیش قوتابخانەی جێ هێشت،ھێشت، پێلێ نەیدەزانی كەکە بە زمانی ئیرلەندایی (پێلێ) بە واتەی تۆپی پێ دێت، بەڵام لە زمانی (هیبییەكانھیبییەکان) بە واتەی پەڕجۆ (موعجیزە) دێت.

پێلێ لە باورۆ، لە ساوپاولۆ پێگەییشت، پێلێ لە ماوەی یاریكردنییاریکردنی بۆ یانەی پاورۆ و ئەتلەتیكئەتلەتیک كلەب،کلەب، پارەیەكیپارەیەکی باشی كۆکۆ كردەوەکردەوە.

پێلێ لە باوكییەوەباوکییەوە فێری یاریكردنیاریکردن بوو، كەکە لە یانەی ئەتلەتیكۆئەتلەتیکۆ مینیرۆدا یاریی دەكرد،دەکرد، بەڵام بە هۆیھۆی ئەوەی لە ئەژنۆیدا تووشی پێكانێكیپێکانێکی قورس بوو، بە یەكجارییەکجاری وازی لە یاریكردنیاریکردن هێناھێنا.

تیپی یەكەمییەکەمی پێلێ، تیپی (شۆزلیس ونس بوو، كەکە لەسەر دەستی پێلێ و هاوڕێكانیھاوڕێکانی دروست بوو، بەو یانەیە بەشداریی چەندان خولی نێوخۆییان كرد،کرد، لەو پاڵەوانیەتییەیش داوایان لێ دەكرادەکرا كەکە پێڵاوی وەرزشی لە پێ بكەن،بکەن، بەڵام ئەوان توانایان كەمکەم بوو، دواتر ناوی تیپەكەیانتیپەکەیان بۆ (ئەمیركۆینهائەمیرکۆینھا) گۆڕی، لە یاریی كۆتاییکۆتایی پاڵەوانیەتییەكیپاڵەوانیەتییەکی بەشداربوو تێیدا، پێلێ بووە گۆڵكارگۆڵکار.

لە ساڵی١٩٥٤دا، زۆربەی زۆری یاریزانانی ئەو تیپە، بەرەو تیپی تازەپێگەییشتووانی (باوكینهۆباوکینھۆ)، كۆچیانکۆچیان كرد،کرد، كەکە یاریزانی پێشوو (ڤاڵدیمێر دی بریتۆ)ی بەشداربوو لە مۆندیالی ١٩٣٤، ڕاهێنەریڕاھێنەری ئەو تیپە بوو.

ئەو تیپە، توانی جامی تازەپێگەییشتووانی بەڕازیل ساڵی ١٩٥٤ بباتەوە، كەکە پێلێ لە ٣٣ یاریدا، ١٤٨ گۆڵی تۆمار كردکرد.

لە ساڵی ١٩٥٦دا، ئەو یاریزانە چووە یانەی سانتۆسی وڵاتەكەیەوە،وڵاتەکەیەوە، كەکە ئەوە سەرەتای ژیانی پیشەگەریی بوو، لە یەكەمیەکەم دەركەوتنیدا،دەرکەوتنیدا، چاودێرانی وەرزشی، وەهایانوەھایان لە قەڵەم دا، كەکە ئەو دەبێتە باشترین یاریزانی دنیا.

لەساڵی [[١٩٥٦]] دا پێلیە پەیوەندی بە یانەی سانتۆسی بەڕازیلی دەکات ، یەکەم گۆلیشی لە یاریەکی دۆستانە بوو بەرامبەر یانەی ڤێکتۆری ، دوای ئەوەی ساڵی [[١٩٥٧]] لەگەڵ هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی

یەکەمی هەڵبژاردەکەیھەڵبژاردەکەی کە [[بەڕازیل]] ە توانیان جامی جیهانیجیھانی بەدەست بێنن پێلیە دەکەوێتە ناو ئارەزووی یانە ئەوڕووپیەکانەوە بەهۆیبەھۆی ئاستە بێ وێنەکەیەوە لەو یانانەش هەرھەر یەکە لە [[ڕیال مەدرید]] ی ئیسپانی و [[یانەی مانچستەر یونایتد]] ی ئنگلیزی و [[یۆڤانتۆس]]ی ئیتالی بەڵام لەکۆتایدا پێلیە مانەوەی خۆی لە یانەی سانتۆسی بەڕازیلی ڕاگەیاند دواتر لەساڵی [[١٩٥٨]] یانەی سانتۆس بە یارمەتی پێلیە کە لەو ساڵە ٥٨ گۆلی تۆمارکرد بوو توانیان بەیەکەوە جامی پاولێستای بەڕازیل بەدەست بهێننبھێنن

لە ساڵی [[١٩٧٢]] پێلیە پەیوەندی کرد بە یانەی نیوڕک کۆمۆسی ئەمریکی ، لە گەڵ ئەو یانەیەش دوو دەستکەوتی گرنگ بەدەست بهێنێتبھێنێت

== هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی بەڕازیل ==

[[پەڕگە:Brazil 1970.JPG|thumb|پێلیە لەگەڵ هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی تۆپی پێی بەڕازیل لەمۆندیالی ساڵی ١٩٧٠]]

یەکەمی یاری پێلەیە لەگەڵ هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی بەڕازیل بەرامبەر ئەرجەنتین بوو لە یاریگای ماڕاکانا لە بەڕازیل ئەنجام درابوو کە لە یاریەکەیان تووشی شکست هاتنھاتن بە ئەنجامی دوو گۆل بەرامبەر بە تاکە گۆلێک ، کە تاکە گۆلی بەڕازیل ئەو تۆماری کردوو بووە یەکەم گۆڵی بۆ هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی تۆپی پێێ بەڕازیل بوو تەمەنی ١٦ ساڵ و نۆ مانگ بوو ، پێلیە لەگەڵ هەڵبژاردەکەیھەڵبژاردەکەی توانیویەتی سێ ساڵ [[جامی جیھانیی فیفا]] بەدەست بهێنێتبھێنێت کە ئەمەش

=== جامی جیهانیجیھانی فیفای ١٩٥٨ ===

لە مۆندیالی ١٩٥٨ـدا، لە یەكەمیەکەم یاریدا هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی بەڕازیل بەرانبەر یەكیەتیییەکیەتیی سۆڤیەتی پێشووی یاریی كرد،کرد، پێلێ لەو كاتەدا،کاتەدا، هەمھەم بچووكترینبچووکترین یاریزانی ئەو مۆندیالە بوو، هەمیشھەمیش بە بچووكترینبچووکترین یاریزانی بەشداربوو لە هەمووھەموو مۆندیالەكاندامۆندیالەکاندا داندرا، كەکە تەمەنی هێشتاھێشتا نەگەییشتبووە ١٨ ساڵان.

یەكەمیەکەم گۆڵی خۆی لە مۆندیالدا، بەرانبەر هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی وێڵز بوو، بەوەیش بووە بچووكترینبچووکترین یاریزان، كەکە لە مێژووی مۆندیالدا گۆڵی تۆماركردبێت،تۆمارکردبێت، لە قۆناغی نیوەی كۆتاییدا،کۆتاییدا، هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی بەڕازیل بەرانبەر هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی تۆپی پێی فەڕەنسا یاریی كرد،کرد، لەو یارییەدا پێلێ سێ گۆڵی تۆمار كردکرد و بەڕازیلی گەیاندە یاریی كۆتایی،کۆتایی، بەوەیش بووە بچووكترینبچووکترین یاریزان، كەکە هاتریكیھاتریکی لە مۆندیالدا تۆمار كردبێتکردبێت و لەکۆتایدا توانیان بەیاریمەتی هاوڕێکانیھاوڕێکانی جامی جیهانیجیھانی فیفیا ١٩٥٨ بەدەست بهێننبھێنن

=== جامی جیهانیجیھانی فیفای ١٩٦٢ ===

=== جامی جیهانیجیھانی فیفیا ١٩٦٦ ===

=== جامی جیهانیجیھانی فیفای ١٩٧٠ ===

#جامی جیهانیجیھانی یانەکان کە ئەوکات ناوی جامی ئینتەر ناشناڵ بوو ٢ جار لە ساڵانی 1962, 1963

== دەستکەوتەکانی لەگەڵ هەڵبژاردەیھەڵبژاردەی بەڕازیل ==

*باشترین یاریکەری جیهانجیھان ١ جار

!bgcolor="#C0C0C0" style="color:black;" width="180"|یانە و هەڵبژاردەھەڵبژاردە