سەددام حوسێن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
| [وەشانی تاوتوێ نەکراو] | [وەشانی تاوتوێ نەکراو] |
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
پەرەپێدان |
پەرەپێدان |
||
ھێڵی ٩٤:
لە ساڵی ١٩٥٨، دوای تێپەڕبوونی ساڵێک بەسەر هاتنی سەددام بۆ ناو حیزبی بەعس ئەوا [[عەبدولکەریم قاسم]] کودەتایەکی سەربازی ڕێکخست و دەسەڵاتی شاهانەی [[فەیسەڵی دووەم|مەلیک فەیسەڵی دووەمی]] هێنایە خوارەوە و ناوی نا [[شۆڕشی ١٤ی تەممووز|شۆڕشی ١٤ی تەمموز]].
== گەیشتن بە دەسەڵات ==
لە کۆی ١٦ ئەندام لە کابینەی حکوومەتی [[عەبدولکەریم قاسم]]، ١٢یان ئەندامی حیزبی بەعس بوون؛ سەرباری ئەوەش حیزبەکە لە دژی قاسم بوون، ئەمەش لەبەر ئەوەی قاسم ڕەتیکردەوە عێراق بلکێنێت بە [[کۆماری عەرەبی یەکگرتوو]] کە جەمال عەبدولناسڕ سەرۆکایەتی دەکرد.<ref name="iraqfirst2">{{cite book|author=Coughlin, Con|url=https://archive.org/details/saddam00conc/page/24|title=Saddam: His Rise and Fall|publisher=[[Harper Perennial]]|year=2005|isbn=0-06-050543-5|pages=[https://archive.org/details/saddam00conc/page/24 24–25]|author-link=Con Coughlin}}</ref> بۆ بەهێزکردنی دەسەڵات و پێگەکەی، قاسم هەڵسا بە درووستکردنی هاوپەیمانییەک لەگەڵ [[حیزبی شیوعی عێراق]]، کە ئەم حیزبە دژی هەموو بۆچوونێک بوون لەسەر یەکگرتنی وڵاتەکان لەسەربنەمای نەتەوەی عەرەبی.<ref>{{cite book|author=Coughlin, Con|url=https://archive.org/details/saddam00conc/page/25|title=Saddam: His Rise and Fall|publisher=[[Harper Perennial]]|year=2005|isbn=0-06-050543-5|location=|pages=[https://archive.org/details/saddam00conc/page/25 25–26]|author-link=Con Coughlin}}</ref> دواتر حیزبی بەعس پلانی تیرۆرکردنی قاسمیان داڕشت، سەددام سەرکردایەتی ئەو بەرنامەی دەکرد. لەوکاتەدا حیزبی بەعس زیاتر وەک ئایدلۆژیایەک بوو، لەوەی ببێتە ئامرازێک کە بتوانێت بەبەهێزی جەنگی حکوومەت بکات. زۆربەی ئەندامانی حیزبەکە کەسانی ئەکادیمی و خوێندکاربوون.<ref>{{cite book|author=Coughlin, Con|url=https://archive.org/details/saddam00conc/page/26|title=Saddam: His Rise and Fall|publisher=[[Harper Perennial]]|year=2005|isbn=0-06-050543-5|page=[https://archive.org/details/saddam00conc/page/26 26]|author-link=Con Coughlin}}</ref> قسەی ڕۆژنامەنووس کۆن کۆفلین لەسەر هەڵبژاردنی سەددام و پلانەکە، "ئەوەی جێی سەرسووڕمانە، بیرۆکەی تیرۆرکی قاسم لەلایەن ناسڕەوە درووستبووبێت، وە هەندێک قسە هەیە کە دەگوترێت بەشێک لەو کەسانەی ڕاسپێدراون بۆ ئەو کارە لە [[دیمەشق]] مەشقیان پێدەکرا لەلایەن دەوڵەتی کۆماری عەرەبی یەکگرتوو، سەرباری ئەوانەش هیچ بەڵگەیەک نییە کە ڕاستەوخۆی بیسەلمێنێت کە ناسڕ لەم بابەتە تێوەگلابێت."<ref>{{cite book|author=Coughlin, Con|url=https://archive.org/details/saddam00conc/page/27|title=Saddam: His Rise and Fall|publisher=[[Harper Perennial]]|year=2005|isbn=0-06-050543-5|page=[https://archive.org/details/saddam00conc/page/27 27]|author-link=Con Coughlin}}</ref> وابڕواناکرێت کە سەددام لە دەرەوەی عێراق هیچ مەشقێکی پێکرابێت، ئەمەش جگە لەوەی کە ناوبراو لەکۆتا کەس و کاتەکان هاتە ناو تیمەکەوە.<ref>{{cite book|last=Osgood|first=Kenneth|title=America and Iraq: Policy-making, Intervention and Regional Politics|publisher=[[Routledge]]|year=2009|isbn=9781134036721|p=22|chapter=Eisenhower and regime change in Iraq: the United States and the Iraqi Revolution of 1958}}</ref>
پلانی تیرۆرکردنێکی لەناکاو بۆ قاسم دانرا، لە ڕۆژی ٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٥٩ لە شەقامی ڕەشید پلانی هێرشکردنەکە دەستیپێکرد، یەکێک لە پیاوە چەکدارەکان توانی هەموو ئەوانە بکووژێت کە لەدواوەی ئوتومبێلەکەی قاسم دانیشتبوون، ئەوانی تریش توانیان ئەوانە بکووژن کە لەپێشەوەی ئوتومبێلەکە بوون. لەکاتی هێرشەکە سەددام بەر لەوادەی پلانەکە تەقەی کردبوو، ئەمەش وایکرد کە تەواوی پلانەکە کێشەی بۆ درووستبێت. شوفێرەکەی قاسم کوژرا وە قاسمیش لە شان و ئەنیشی بە گولە بریندارکرا. چەکدارەکان پێیان وابوو کە لە پلانەکەیان سەرکەوتووبوون بۆیە زوو گەڕانەوە بۆ بنکەی سەرەکی خۆیان، بەڵام قاسم ڕزگاری بوو. لەکاتی ئەو هێرشەدا، حیزبی بەعس کەمتر لە ١٠٠٠ ئەندامی هەبوو. شکستەکەی سەددام لەم ڕووداوە وایکرد بۆ ماوەی دە ساڵێک کەسایەتی ناوبراو لەبەردەم ڕای گشتی لاوازبێت.
== چوونە ناو حیزبی بەعس ==
| |||