جوانیناسی: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

==وشەی جوانناسی==

وشەی جوانیناسی بۆ یەکەم جار لە ساڵی ۱۷۵۰ی زایینیدا لە کتێبی ئیستاتیکای [[باومگارتن]] بەکار هات، لەم کتێبەدا باومگارتن هەوڵی داوە پەیوەندییەکی نێوان هەڵسەنگاندنی جوانی لە لایەکەوە تیۆری [[هونەر]] لە لایەکی دیکەوه دەستنیشان بکات. مەبەستی باومگارتن لەو کتێبەدا ئەوەیە کە ڕاڤەیەک لە هونەر بکات کە تیایدا هونەر وەک جۆرێک لە داهێنانی مرۆیی نوێندراوە کە مەبەست و دوائاکامی هەمان ئاراستەکردنی جوانییە. بەڵام گۆڕانکارێکی هەرە مەزن لەم بوارەدا [[ئیمانووێل کانت]]، فەیلەسوفی ئەڵمانی سەردەمی ڕۆشەنگەری، وەدیهێنا. لە کتێبی [[ڕەخنەی عەقڵی پەتی]]دا بە میتۆدی میتافیزیکی شیکاریی و وردبوونەوەی فەلسەفی ویستوویەتی بابەتی جوانیناسانە لێکبداتەوە. [[کانت]] جوانی وەکوو پردێک لە نێوان دوو جیهانی دەرهەست و بەرهەست دادەنێ و تام و چێژی بەدیهاتوو لە بەرهەمێکی هونەری، لە هەستەکانی تری مرۆڤ جیا دەکاتەوە و ناویان دەنێتە (تام و چێژی بێ لایەنەکان).