شۆڕشی فەڕەنسا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
No edit summary
ب زیادکردنی بەستەر بۆ دەرەبەگایەتی
تاگ: بەستەردەری خێرا
ھێڵی ٨:
[[پەڕگە:Prise de la Bastille.jpg|٢٥٠px|وێنۆک|چەپ|دیمەنێک لە شۆڕشەکە]]
 
شۆرشی فەرەنسا بە یەکێک لەشۆرشە ھەرە مەزنەکانی مێژووی کۆن وھاوچەرخی مرۆڤایەتی دەزانریت ودەناسریت و دادەنریت. مەزنی و ناسنامەی ئەوشۆرشە بەتەنھا لەوەدا بەرجەستە نابیت، کەوا بووە مایەی بەرباکردن وئەنجام دانی کۆمەلیک گۆرانکاری و ریفورم و نویکاری لەژیانی سیاسی و ئابووری و کایەکانی تر، بەلکو ئەوشۆرشە بەشیکی گەورەی ئەوسەدا و شکۆ و ھەیبەتەی کە پەیدای کرد، پەیوەندی بەو کاریگەرییە ھەبوو کە لە سەرکۆی گەلانی جیھان، بەتایبەتی ئەوروپا دروستی کرد. دوای شۆرش وسەرکەوتنی شۆرش بنەماکانی دەوڵەتی نەتەوەیی لەفۆرمی مۆدێرندا دامەزرا. بزوتنەوەی فەلسەفە و ئەدەب وھونەر و ریفۆرم. چاکسازی ھەموو ھاتە کایە و جومکەکانی ژیانی گەلی فەرەنسای کرتەوە. دەوڵەتی دامەزراوەیی لەسەربنەمای لەیەکتری جیاکردنەوەی دەسەلاتەکان پێک ھێنرا. ئاین و دەسەڵات لەیەکتری جیاکرانەوە لەسەربناغەی ئاین بۆخودا و نیشتمان بۆ ھەمووان. شۆرشی فەرەنسا سیستەمی [[دەرەبەگایەتی]] ڕووخاند. دەستی کەنیسە و قەشەکانی لەخستە ناو سیستەمی ئیداری و ژیانی رۆژانە و گشتی کۆمەڵانی خەلک دوورخستەوە. بیکەی (فەردانیەت). ھاووڵاتی بوون دروست کرد. ڕۆلی تاک کە پئشتر کەنیسە و ئاین بەگشتی بزری کردبوو کاراکرا. شۆرشی بیشەسازی کەشەکردنیکی کەورەو وەرچەرخانیکی بنەرەتی بەخۆوەبینی. شۆرشی فەەنسا بۆیەلە میژوودا بەشۆرشی بورجوازی دەناسریت جونکەسەرمایەداری وبەرھەم ھینانی سەرمایەوبەیوەندی یەکان بەرھەم ھینان وئامرازەکانی بەرھەم ھینانی سەرمایەداری لەفۆرم وناوەرۆکیکی نوئ لەھەناوی فەرەنساوکەلی فەرەنساخولقاندبۆیەش دەبینی دوای سەرکەوتنی شۆرشی ئیدی دەرەبەکایەتی ھەم وەکوفیکروکولتوورھەم لەفۆرمەئابوری وسیاسیەکەی ھەرەسی ھیناولەسەر دار وبەردووی دارووخاوی دەرەبەکایەتی سیستەمی سەرمایەداری وشۆرشی بیشەسازی لەفۆرمی مۆدریرنەدا کۆلەکە بنجینەییەکانی خۆی دامەزراند. دەبیت ئەوەش بکوتریت راستەئەوشۆرشەبەرھەمی راپەرینیکی جەماوەری وبزوتنەوەیەکی سیاسی جالاک بوو، بەلام بیشتردەیان فەیلەسوف وشاعیرورۆمان نووس وھونەرمەند.. لەریکەی شاکاری نوسین وبەرھەمی مەعریفی وھزری خۆیان کەوتبوونە دژایەتی کردنی سیستەمی دەرەبەکایەتی وکەنیسە، جونکە ھەردوولا بەیوەندیەکانیان بەکۆمەلیک رایەلەی بتەوبەیەکەوەکریدابوو، لەسەرکوت کردن ودژایەتی کردنی نویکاری ومافی مرۆف ھاوکاری یەکتری بوون، واتابەرلەبەربابونی شۆرش رۆشنکەروبیرمەندانی فەرەنساجومکەوسروشت وماھیەتی سیستەمەئاینی وکۆمەلایەتی وکولتوورییەکانی فەرەنسای بۆخەلکی فەرەنسائاشکراکردبوو، بگرە رای کشتی ئەو ولاتەیان لەدژیان سازوئامادەکردبوو. بۆیەش شۆرشی فەرەنسالەیەک کاتدابەرھەمی رابەرینی جەماوەروسیاسی ورۆشنبیرەکانە. راستەلەکاتی بەرباکردنی شۆرشەکەو دوای شۆرشیش سەرکردەکان ورابەرانی شۆرش توندوتیزی زۆریان ئەنجامدا. ھەزاران کەسیان بردەژێرمەقسەلەوسەریان بەراندن. بەلام دواترخودی ئەوانەئەوتووندو تیژیەیان بەرباکرد، خۆ شیان برانە ژێرمەقسەلەوسەریان بەرینرا. شۆرشی فەرەنسابەھۆی ئەوکاریکەریەی لەولاتی خۆی دروستی کرد دواتروەکوئەزموون ومودیل بۆدنیا گوازرایەوە.
 
تەوەری یەکەم