ھێمن: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
←سەرای ھێمن: وێنەگر نابێت لە لێدوانی وێنەکەدا بنووسرێت، لە پەڕەی فایلەکەدا پێویستە زانیاریە زیادەکان دابنرێت. تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی مۆبایل دەستکاری بە بەرنامەی مۆبایل دەستکاری بە بەرنامەی ئەندرۆید |
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) شائەمراز، سڕینەوەی بەستەری ڕێکەوتەکان، -٢ پەڕگەی ون |
||
ھێڵی ٣:
| وێنە = Mamosta_H%C3%AAmin.jpg
| قەبارەی وێنە = 200px
| ناوی کاتی لەدایکبوون =
| ڕێکەوتی لەدایکبوون =
| شوێنی لەدایکبوون = [[مەھاباد]]
| ڕێکەوتی مردن = ١٦ی نیسانی
| شوێنی مردن = [[ورمێ]]
| ھۆکاری مردن =
| شوێنی دۆزینەوەی تەرم = مقبرە الشعرای مھاباد
| شوێنی لەدایکبوون = [[لاچین، مەھاباد|لاچین]]، [[مەھاباد]]
| نەتەوە = [[کورد]]
| ناوەکانی تر =
| نەژاد =
| شارومەندێتی =
| ڕادەی خوێندەواری =
| دایەن =
| پیشە = [[شاعیر]]، [[نووسەر]] و [[وەرگێڕ]]
ھێڵی ٢١:
| خاوەنکار =
| شار =
| مووچە =
| دارایی =
| باڵا =
ھێڵی ٣٠:
| پێشوو =
| جێگر =
| حیزب =
| بەرانبەرەکان =
| ئایین = [[ئیسلام]]، [[سوننە]]
| ھاوسەر =
| یار =
| منداڵەکان =
| دایک و باوک = سەید حەسەن، زێنەب
| خزمەکان =
|
| خەڵاتەکان =
|واژوو =
| ماڵپەڕ =
| پەراوێزەکان =}}
'''
== سەرەتای ژیان ==
ھێمن کوڕی سەید حەسەنی موکری و لە بنەماڵەی مەلا جامی [[چۆڕ]]ی بووە. دایکی ناوی زێنەب و کچی شێخی بورھان بووە کە ئێستا بنەماڵەیەکی گەورەی [[موکریان|موکریانن]]. ھێمن بەھاری ساڵی ١٣٠٠ی کۆچی ھەتاوی بە شەوی جێژنی بەرات لە گوندی لاچینی سەر بە شاری [[مەھاباد]] چاوی بە گەردوون ھەڵێنا. بە بوونی ھێمن شیری دایکی وشک دەبێ و بە شیری ژنێکی دیکە فڕچک (گۆج) دەکرێ و دوای بوونی ئەو، دایکی لەشی ساغ بە خۆیەوە نابینێ.
ھێمن لە
لە کاتی منداڵیدا گوێچکە بە حەکایەتەکانی دایە مرۆت دەگرێ، کە پیرێژنێکی دنیا دیو بووە و زۆر شتی بەنرخی لێ فێر بووە. ئەلفوبێ لای سەعیدی ناکام دەخوێنێ و پێش ئەوەی ئەلفوبێی فێر بکا، بزنۆکێ و مەڕنۆکێی حوسێنی حوزنی موکریانی بۆ دەخوێنێتەوە و ھێمن لە بەری دەکا و ھەروەھا شێعرەکانی [[شێخ ڕەزای تاڵەبانی|شێخ ڕەزا]] و زۆر شتی دیکەی لێ فێر دەبێ و پاشان بۆ درێژە دانی خوێندن، باوکی دەینێرێتە [[مەھاباد]] و لە قوتابخانەی سەعادەتی ئەو شارە دەست بە خوێندن دەکا. ھێمنێکی لادێی کە جگە لە [[زمانی کوردی]] ھیچی دیکەی نەدەزانی و لەو قوتابخانەیش کەس نەیدەتوانی بە [[کوردی]] قسە بکە، منداڵان گاڵتەی پێدەکەن و پێی دەڵێن [[کورمانجی|کرمانج]]، چونکە ئەو کاتە لە مەھاباد بە خەڵکی دێیان دەکوت کرمانج، ھێمن ئەو ساڵە خوێندنی بە سەرکەوتنێکی زۆر باشەوە تێپەڕ دەکا و ھاوین دەگەڕێتەوە بۆ ئاوایی و لە لای مەلای دێ و باوکی دەرس دەخوێنێ و تەمرینی نووسینی خەت دەکا. باوکی کە دەزانێ خەتی خۆش بووە، دەستی پێ لە خوێندن ھەڵدەگرێ و دەڵێ: بڕۆ دەرسی مەلایەتی بخوێنە. ھێمن کە ھیچ کات خۆشی لە مەلا نەھاتووە، تووشی ئەم تاڵییە دەبێ و چوار ساڵ لە خانەقای شێخی بورھان دەخوێنێ، بەلام ئەو خوێندنە ھیچ کەڵکێکی نابێ، چونکە ئەو چوار ساڵە بە گاڵتە دەباتە سەرێ و لە خانەقای شێخی بورھان کە
ھەژار لە پێشەکی دیوانی سەیفولقوزاتدا، بەم جۆرە باسی خۆی و ھێمن دەکا:
<blockquote>
ھێمن و من دوو منداڵی کرچ وکاڵی لەڕ و قرخن، بە تەمەن دە دوازدە ساڵ بووین، لە خانەقا گەیبووینە یەک، نا خێری گیانمان دەرس بخوێنین، خویندنی چی؟ دوو گێل و حۆلی پەڕ بڵاو، لە یەک دەمدا لە لای دوو مامۆستا دامەزراین، یەکی
</blockquote>
بەو جۆرە شێعر کوتنی ھێمن لە خانەقاوە سەری ھەڵداوە و پێگەیشتووە. لە گوندی کولیجە لە لای سەید عەوڵای سەید مینە کە پیاوێکی نەخوێندەوار بووە، بەڵام زۆر زانا و تێگەیشتوو دەبێ، ماوەیەک دەرس دەخوێنێ و بە گەورەترین مامۆستای، مامۆستا ھێمن حیساب دەکرێ. تەمەنی ھیمن دەچێتە سەر و بۆ ئەوەڵین و دوایین جار لە گوندی کولیجە عاشق دەبێ، عیشقێکی پاک و خاوێن و ئاسمانی، بەڵام ئەم عاشقبوونە زۆر ناخایەنێ و لێک جیا دەبنەوە و ھەر لەو گوندە فێری سواری و تەقڵە و
ھێمن کە یەکێک بوو لە گەورەترین شاعێران و نووسەرانی کورد لە سەدەی بیستەمدا، لە باری پاراستن و بووژاندنەوەی فەرھەنگ و ئەدەب،
بە
دیارە ھێمن مردووە و لە نێومان دا نەماوە، بەڵام ئاسەوارەکانی و یادگارەکەی کاتی پیری ھەر ماون و بە دیتنی ئەوان ھیچ کاتێک ھێمنیش لە بیر ناچێتەوە. ھێمن شاعێرو زانای فەرھەنگ دۆست و تێکۆشەری
{{شیعر
|پارچە گۆشتێکە، دڵی من
|ناڵە ناڵی من درەنگە زوو نییە}}
Line ٧٧ ⟶ ٧٥:
|ئەڵێن ھەیە، بەلام نەمدیوە}}
شاعێر، شینی یەکجار زۆر دیوە، بەڵام شادی و کامەرانی بە دەگمەنیش نەدیوە و ئەزانێ شادی ھەیە، زۆر کەس لە گەڵیا
بە فەرموودەی خۆی:
{{شیعر
|ھەتاکوو دوا پشوو
|ئەگەر بێجگە لە ناکامیش نەبینم، بەرھەمێکی تر}}
== شاعیری گەل ==
دوکتور عەبدوڕەحمان قاسملوو
Line ٩٢ ⟶ ٨٩:
گەرچی تووشی ڕەنجەڕۆیی و حەسرەت و دەردم ئەمن
قەت لە بەر ئەم چەرخە سپڵە نابەزم مەردم ئەمن
من لە زنجیر و تەناف و دار و بەند باکم
لەت لەتم کەن، بمکوژن، ھێشتا دەڵێم کوردم ئەمن
ھێمن عاشقی کێو و تەلان و بەندەن و بەردی کوردستانە، نیشتمانی، تەبیعەتی وڵاتەکەی باش دەناسێ و لەگەڵی پەروەردە بووە. لە «بەھاری لادێ»، «بەھاری کوردستان»، «شەنگەبێری»، «فریشتەی پەڕیوە» و زۆر شێعری تریشدا نیشانی دەدا کە لە ناسین و ناساندنی تەبیعەتی کوردستان و
بەھەشتە کوردەواریی من، بەھەشتە
ھێمن لە شێعری خۆیدا زۆر جار باسی زۆرلێکراوی نەتەوەی دەکا، لە مافی خوراوی گەل دیفاع دەکا، ئارەزووی ئەوەیە کورد ھەرچی زووتر لە ستەمی نەتەوایەتی ڕزگار ببێ، بوونی ئەو ستەمە بە سەرچاوەی زۆر بەدبەختی و کوێرەوەری و بێبەشی دەزانێ. لە «دواڕۆژی ڕووناک» دا دەڵێ:
لەمێژ بوو حەقی کورد دەخورا بە فیڕۆ
لەمێژ بوو کورد بوو دەیکرد شین و ڕۆڕۆ
Line ١٠٤ ⟶ ١٠١:
سەری سەرداری کورد بوو وەکوو گۆ
ھێمن بە تایبەتی زۆر پەرۆشی ئەوەیە کە لە کوردستانی ئێران زمانەکەی ئازادی پەرەئەستاندنی
داخرا دەرکی ڕۆژنامە
شکاون نووکی خامە
Line ١١٢ ⟶ ١٠٩:
گیران شاعیر و نووسەر
ھێمن نەتەوەکەی خۆی خۆش دەوێ، لەوەش زیاتر نەتەوەی خۆی دەپەرەستێ، بەڵام ڕقیشی لە ھیچ نەتەوەیەکیتر
ھێمن زۆرجار باسی پێشەوا قازی دەکا، لە شێعرەکانی ڕا دیارە کە چەند ئەو ڕۆلە بەنرخ و ھەڵکەوتووەی گەلی کوردی خۆشویستووە. پێشەوای خۆش دەوێ چونکە:
زانا بوو، کورد پەروەر بوو
Line ١٢١ ⟶ ١١٨:
خەمی خەڵکی لەبەر بوو
ھێمن گەلانی تری ئێرانی بە دۆستی گەلی کورد دەزانێ و لە خەبات و تێکۆشاندا بە برا و ھاواڵیان دادەنێ. لە «کورد و ئازەربایجانی» دا دەڵێ:
کورد و ئازەربایجانی ھەر دوو داوایان ڕەوایە
ھەر بژین و پایەدار بێ
ھێمن دیسان لە سەرەتاوە لە ناو نەتەوەی خۆشیدا ھەموو چین و توێژێکی بە یەک چاو تەماشا نەکردوو و ناکا. لە شێعری بەناوبانگی خۆیدا «دەیڵێم و بێباکم» دەڵێ:
Line ١٣٥ ⟶ ١٣٢:
ئەمن دەیڵێم و بێباکم
لە «ئارەق و تین» دا زۆر بە جوانی و بە زمانی سادەی جووتیاران باسی نرخی کاری جووتیار بۆ کۆمەڵ دەکا و چەوسانەوەی جووتیاری نیشان داوە و دەریدەبڕێ کە ئینسانی زەحمەتکێش لە لای زۆر خۆشەویستە:
من جووتیارم من جووتیارم
من لەگەڵ ھەتاو ھاوکارم
Line ١٤٨ ⟶ ١٤٥:
لە شێعرەکانیڕا بە ھاسانی دەردەکەوێ کە ھێمن لە ژیانی زەحمەتکێشانی کوردستان بە تایبەتی جووتیاران لە نزیکەوە شارەزایە. لەوەش زیاتر خۆی تا ڕادەیەک لەم ژیانەدا بەشدارە. خۆی دەڵێ: «چاک خەریکی کاسبی بووم زۆر زوو فێری کشت و کاڵ بووم»
فەلسەفەی ژیانی ھێمن ئەوە
بزانە تۆ ئەوی ئەھلی ھونەر بێ
دەبێ یا دەس بەسەر یا دەربەدەر بێ
Line ١٥٨ ⟶ ١٥٥:
منیش بەدکاری بواری لێ تەنیوم
یا لە «فرمێسکی گەش» دا کە بە قسەی خۆی لەو پەڕی تەنگانە و لێقەوماندا گوتوویە، دەڵێ:
کوشتمی و شەشخانی ئومێدی لە من گرتن حەریف
مۆرە ھەڵداوێم و بێھوودە بە تەمای دوو شەشم
ھێندێ شێعریتریش وەک «گریانی نیوەشەو» و «ئارەزووی فڕین» ھەر نیشانەی نائومێدی شاعیر و ڕاکردنی لە ڕاست ژیانی تاڵە. لە ساڵی ١٣٢٥وە ھەتا ساڵی ١٣٣٠ سەردەمی پاشەکشەی جووڵانەوەی گەلی کورد و ھەموو گەلانی ئێرانە. لە ساڵی ١٣٣٢دا کە ئاسۆی خەبات ڕوونتر بۆوە، ھێمن لە «ئاواتی بەرز» دا جارێکی تر دێتەوە مەیدانی خەبات. ھیوای بە خەباتی گەل زیاتر دەبێ و دەیەوێ یە شێعری خۆی لەم خەباتەدا بەشدار دەبێ:
فێری زۆر دەرسی بەکەڵک و باشی کردین تێشکان
جا ببینە ڕاپەڕین و شۆڕشی ئەم جاری کورد
وا گزینگیدا بەیانی جوانی ئازادی بەشەر
ئەو زمانە شیرنەی ئێمە پەرەی دەگرێتەوە
نادڕێ چیدی کتێب و دەفتەری ئەشعاری کورد
Line ١٧٣ ⟶ ١٧٠:
بڕۆ ئەی شاھی خاین! بەغدا نیوەی ڕێیەت بێ
ئەو سەردەمە، سەردەمی نیوە دیموکراسیش زۆر ناخایەنێ، دەورانی ڕەشی پاش کودیتا دەست پێدەکا و ھێمنی شاعیر جارێکی تر تووشی نائومێدی دەبێ و لە «تووڕەیی» دا دەڵێ:
لەو وڵاتە کەسێک لە خەو ڕابێ
بەشی چارەڕەشی و خەم و شینە
Line ١٧٩ ⟶ ١٧٦:
مەستی و شێتی و نەزانینە
یا لە «چارەنووسی شاعیر» دا دەڵێ:
دەزانی بۆچی من ھێندە پەرێشان و خەفەتبارم
لە بازاڕی ژیان غەیری ھونەر نیمە چ سەرمایە
Line ١٨٦ ⟶ ١٨٣:
تاقی کردنەوەی ساڵانی درێژی خەبات بە ھێمنی سەلماندووە کە خەبات دوور و درێژە، ھەوراز و نشێوی ھەیە، سەرکەوتن و شکستی تێدایە. بەڵام ھێمن کۆڵنەدەرە:
تا زۆر بڕۆم، زیاتر ئارەق بڕێژم
کورتتر دەبێ ڕێگای دوور و درێژم
Line ٢٠٣ ⟶ ٢٠٠:
زەمانی ھەڵپەڕین و بەزمە ئیمڕۆ
لە ڕێبەندانی ساڵی ١٣٢٤دا کە کۆماری مەھاباد دامەزرا ھێمن «ئەو ساڵ بەھارە بۆ ئێمە زستان» یا لە «رۆژی خۆشی» دا دەڵێ:
گەرچی زستانە بەفر دایپۆشی ئەوڕۆ گشت وڵات
خاکی پاکی ئێمە خەمڵیوە وەکوو باخی ئیرەم
بەڵام کۆماری مەھاباد تەمەنی کەمتر لە ساڵێک بوو. جووڵانەوەی گەلی کورد لە ئێران ھەر وەک جووڵانەوەی سەرانسەری ئێران تووشی شکست بوو. ھێمن لە «رۆژگاری ڕەش» دا تووشی نائومێدی دەبێ، وەک کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان کە تووشی نائومێدی ببوون:
بە فیڕۆ چوو خەباتمان
داگیراوە وڵاتمان
تێپەڕی ڕۆژی ھاتمان
لە پیاوی ئازا و سەرکەش
لە زەحمەتکێشی بێبەش
Line ٢٢٧ ⟶ ٢٢٤:
لە دار درا پێشەوا
ھەر لەو ساڵەدا ھێمن لە بەر خەباتی ڕابردووی خۆی تووشی دەردی سەر دەبێ و بۆ ماوەیەک وڵات بە جێ دێڵێ. دیارە وەزعی سیاسی تەئسیری کردۆتە سەر شێعری ھێمن. لە «بابردەڵە» دا دەڵێ:
منیش ئەی بلبلی بەندی وەکوو تۆم
وەھا دوورم لە ھێلانە و گوڵی خۆم
Line ٢٣٥ ⟶ ٢٣٢:
دەمێک لەوقوڵکە، تاوێک لەو چڵووکەم
ئەو تووڕەیی و ڕەشی چارەنووسی شاعیر لە شێعرەکانی تریشیدا ھەر بەرچاو دەکەوێ و ھەتا ساڵی ١٣٤٠ (١٩٥٩) ھەر بەردەوامە. لە «گلێنەی شاعیر» دا دەڵێ:
ئەگەر خەرمانی عومرم ئێستەکانێ پاکی با بیبا
بە مەرگی تۆ مچوڕکیشم بە دڵدا نایە با بیبا
ھەموو عومری ئەبەد تێیدا
خدر ئاوی حەیاتی بۆ چبوو؟ فێری شەرابی با
لە «ناسۆری تەشەنا» دا ڕاکردن لە ژیانی واقیعی، لەو حەقیقەتە تاڵەی کە شاعیر تووشی بووە و نایەوێ قبووڵی بکا، بە تەواوی دیارە. ھێزی ئەوەی
چۆن نەبەم بۆ مەی و مەیخانە پەنا، تێگەیوم
لەو وڵاتە ھەموو شت زۆرە، بەنی ئادەم کەم
Line ٢٤٧ ⟶ ٢٤٤:
وەکوو شێتان دەمەویست ڕوو لە چیای ئەستەم کەم
ساڵەکانی
بۆشەھیدێکی کە گەوزیوە لە نێو خوێن دەگریم
بۆ ھەڤاڵێکی کە چوو بێ سەروبێشوێن دەگریم
Line ٢٥٣ ⟶ ٢٥٠:
گوڵە شللێرە لە گشت لایەکی نەڕوێن دەگریم
شێعرەکانی ھێمن ئیتر بۆنی ناھومێدی لێنایە. چەند ساڵە قۆناخێکی دی لە خەباتی گەلی کورد لە کوردستانی ئێران دەستی پێکردووە، قۆناخێک کە جێی ھیوای گەلی کوردە. ھێمنیش شاعیری وەفاداری گەلی کورد، ھەم لە پێکھێنانی ھەم لە دەربڕینی ئەو ھیوایەدا بەشدارە. لە «مەتەرێزی شەرەف»، «شەنگەبێری»، «ئامێزی ژن»، «ترۆپکی ڕزگاری»، «شەپۆلی تۆڵە»، «شەو و شەیتان»، «گاو و گەردوون»، «کاروانی خەبات» و لە «دەسکەوتی خەبات» دا شێعری کۆمەڵایەتی و شۆڕشگێڕی چ لە باری ناوەرۆک و چ لە باری شێوەوە، گەیاندۆتە پلەیەکی بەرزی ئەوتۆ کە کەمتر شاعیری کورد گەیشتوویەتی. ھێمن ئامادەیە بۆ بەجێگەیاندنی ئەم ھیوایە خۆشی بەخت بکا:
خۆم دەسووتێنم ھەتا بەزمی خەڵک ڕۆشن بکەم
کە لە ڕێی خەڵکا وەکوو شاعیر دەسووتێ، شەم نەبێ؟
Line ٢٦٠ ⟶ ٢٥٧:
پاش ماوەیەکی سەرەتایی شێعر کوتن، ھێمن بەرەبەرە دەگەڕێتەوە سەر شێوەی ئەدەبی ڕەسەنی کوردی، خۆی لە قافیە و وەزنی شێعری کلاسیکی ڕزگار دەکا و شێعرەکانی لە بەستەی کوردی دەچن، لەو بەستەیەی کە شاعیر ھەموو ڕۆژێ لە لادێ دەیبیستێ، بەستەیەک کە چوارچێوەی بۆ داڕشتنی شێعری کوردی لەبارترە و زمانی کوردی لە تەنگ و چەڵەمە ڕزگار دەکا و وەک چۆمێکی خرۆشانی لێدەکا کە بۆ لای دەریای بێ سنوور دەڕوا.
جارجار کە ئینسان شێعری ھێمن دەخوێنێتەوە، گۆرانی وەبیر دێتەوە. وا دیارە کە لە ھەڵبژاردنی ئەم شێوە شێعر گوتنەدا «گۆران» لە سەر ھێمن بێ تەئسیر نەبووبێ. لەم شێعرانەدایە کە ھێمن دەگاتە ترۆپکی ئەدەبی کوردی و بە ڕاستی ئەدەبی کوردی پێش دەخا.
ھێمن شاعیرێکی ڕیئالیستە، ڕیئالیزمی ڕەخنەگرانە لە ناوەرۆکی شێعرەکانی ھێمندا بە تەواوی بەرچاو دەکەوێ. ھێمن بارە ھەرە گرینگ و
ژن لە شێعری ھێمندا ڕۆڵێکی زۆر گرینگی ھەیە. جوانی ژن ئیلھامدەری شاعیرە. سەرانسەری دیوانی ھێمن ئەو ڕاستییە بەدەر دەخا کە وێڕای تەبیعەت و ژیان و خەباتی گەل، ژنە کە ھێمن بۆ شێعر گوتن ھان دەدا، شێعرەکانی ھێمن لە سەر ژن نموونەی شێعری بەرزی کوردین. لە «کیژی لادێ» دا بە کچی کورد ھەڵدەڵێ:
لاجانگت وەکوو گزنگی تاوێ
ھەر بۆ خۆی جوانە، تیفتیفەی ناوێ
Line ٢٦٩ ⟶ ٢٦٦:
وەکوو ئاونگی بەیانی پاکی
ئەو تابڵۆیەی کە لە «بیرم مەکە» دا لە ژنی دەکێشێ، بە ڕاستی جوان و نایابە، ھەروەھا لە «پەری شێعر» و «لە شەنگەبێری» و زۆر شێعریتردا ھێمن مامۆستایی خۆی لە ھۆنراوەدانان بۆ ژندا دەسەلمێنێ.
بەڵام ژن، بۆ ھێمن تەنیا سەرچاوەی ئیلھام نییە. ھێمن بۆ ڕزگاری ژنی کوردی خەبات دەکا. لە «یادگاری شیرن» دا دەڵێ:
لادە چارشێوی ڕەشت با دەرکەوێ کوڵمی گەشت
چون لە قەرنی بیستەما زۆر عەیبە ئەو ڕووگرتنە
ھێمن دەیەوێ ژن بەر لە ھەموو شتێک خاوەنی مافی ئینسانی خۆی بێ و زۆر جار دژی زۆرداری و بێحورمەتی نیسبەت بە ژن دەنگی خۆی ھەڵدێنێ. ھێمن ژنی خۆشدەوێ، دەیپەرەستێ و نرخی ھەموو
بەڵێ سەختە یەکجار سەختە، دووری لە ژن، نامرادی
بەڵام لە ژن خۆشەویستتر لە لای من ئەتۆی ئازادی!
Line ٢٩٤ ⟶ ٢٩١:
بۆیە ڕۆژ و شەو وەھا گرتوومەتە نێو باوەشم
«لە شەنگەبێری» دا ئەنجامی شێعرەکەی ئەمەیە:
زۆری نەماوە بێتە بەر، نەمامی ھەوڵ و خەباتم
Line ٣٠١ ⟶ ٢٩٨:
تۆ ھەر بێری بە، من ھەر شوان، فریشتەی تاسە و ئاواتم
ھێندێ شێعری ھێمن گەیشتۆتە پلەی ھەرە بەرزی ئەدەبی کوردییەوە کە یەکێک لەوانە «کاروانی خەبات» ە. بڕوانە چۆن باسی شەھید بوونی ڕووناکبیرێکی خەباتکەر دەکا:
ھەر چوار تەنشتی گیرابوو
لە سەنگەرێکدا بە تەنێ
ئەو لاوەی بەڵێنی دابوو
ھەتا مردن چەک دانەنێ
دەچوو بەرەو ئاسۆگی ڕوون
ئێستا ھیوای بە بووڵێڵە بوو
Line ٣٢٥ ⟶ ٣٢٢:
== ژیانی سیاسی ==
[[پەڕگە:Qazi Hemin Hejar.jpg|وێنۆک|چەپ|250px|
[[پەڕگە:Qazi Hemin Hejar Le tewrez.jpg|وێنۆک|چەپ|250px|
ناوی ھێمن دەگەڕێتەوە بۆ ئەو زەمانە کە لە [[کۆمەڵەی ژیانەوەی کوردستان|کۆمەڵەی ژ-کاف]] و [[کۆماری کوردستان]]دا وەکوو [[پێشمەرگە|پێشمەرگەیەک]] خزمەتی بە نەتەوەکەی دەکرد و لە نێو تێکۆشەرانی ئەو سەردەمە کە ھەر یەکەی ناوی نھێنیان ھەبوو، بە ''ھێمن'' ناسرا و ھەر وەکوو بۆخۆی دەڵێ:
Line ٣٣٣ ⟶ ٣٣٠:
شاعیری ھیچ قازانجی بۆ من نەبووبێ ئەو قازانجەی ھەبووە کە ئەو ناوە دوورودرێژەی «سەید محەممەد ئەمینی شێخەلئیسلامی موکری» لە کۆڵ کردوومەتەوە.
</blockquote>
لە ٢٥ی [[گەلاوێژ
ھێمن ھەر لە پلەی یەکەمی تێکۆشانیدا وەک شاعیرێکی نەتەویی و کۆمەڵایەتی بیر و باوەڕی خەڵکی بۆ لای خۆی
<blockquote>
ئەو
ساڵی ١٣٢٥ی کۆچی ھەتاوی دایکی پێ لە کەوشان دەکا و پێی دەڵێ: دەبێ ژن بێنی، بەڵام ھێمن نایەوێ ژن بێنێ؛ بەھەر جۆرێک بێ، دایکی، ھێمن
لە ٢٥ی [[گەلاوێژ
<blockquote>
دەردی باب مردن، دەردێکی زۆر گرانە و پیاو لە ھەر تەمەنێکدا بابی بمرێ، ھەست بە ھەتیوی دەکا.</blockquote>
دوو ساڵ دوای باوکی، دایکیشی دەمرێ و ئەم
== لە دوای شۆڕشی ئیسلامیی ئێران ==
بۆ جاریکی دیکە ھەوای نووسینی گۆڤار بە مێشکی دادێ و بەھاری ساڵی ١٣٦٤ی کۆچی ھەتاوی بەردی بناغەی [[سروە (گۆڤار)|گۆڤاری سروە]] لە شاری [[ورمێ]] دادەمەزرێنێ و یەکەم ژمارەی گۆڤارەکە لە سەرەتای ھاوین گەیشتە دەستی خەڵک و ھێمن ئەمە دەڵێ: ''ئومیدەوارم ئەم سروەیە ھەر بێ و ھەر دڵان ببووژێنێتەوە و ھەر گوڵان بگەشێنێتەوە و ھەر دڵی کوردان خۆش بکا''.
== سەرای ھێمن ==
[[پەڕگە:HemnDSC 4987.jpg|thumb|سەرای
ماڵی مامۆستا ھێمن کراوەتە بنکەی پاراستنی ئاسەواری ناودارانی فەرھەنگ و ھونەری شاری [[مەھاباد]].
Line ٣٥٧ ⟶ ٣٥٣:
== پەیکەرەی مامۆستا ھێمن لە [[سەرای ھێمن]] ==
[[پەڕگە:HemnDSC5021.jpg|thumb|پەیکەرەی مامۆستا
پەیکەرەی مامۆستا ھێمن کاری ھونەرمەندی ناسراوی پەیکەرسازی کورد، مامۆستا [[ھادی زیائوددینی|ھادی زیائەددینی]] لە ڕێکەوتی ١٠ی خەرمانانی ١٣٩٢ لە [[سەرای ھێمن]] پەردەی لادرا.
Line ٣٦٧ ⟶ ٣٦٣:
# [[تاریک و ڕوون]] (شیعر و پەخشان). ١٩٧٤
# [[پاشەرۆک]] (شیعر و پەخشان).
# [[توحفەی موزەففەرییە]] (فۆلکلۆری کوردی، کە کاری ئۆسکارمانە وھێمن وەریگێڕاوەتە سەر زمانی کوردی).
# [[شازادە و گەدا]].
# [[قەڵای دمدم (ھێمن)|قەڵای دمدم]].
Line ٣٧٦ ⟶ ٣٧٢:
# [[پاشەرۆکی مامۆستا ھێمن]]، کۆمەڵە وتار، مەھاباد ١٩٨٣
== نمونەی ھۆنراوەی نەتەوەیی
{{چینی ناوەند}}'''کوردم ئەمن'''{{کۆتایی}}
{{شیعر
|گەرچی توشی ڕەنجەڕۆی و حەسرەت و دەردم ئەمن
Line ٤١٤ ⟶ ٤٠٩:
|گەر لە برسان و لەبەر بێ بەرگی ئیمڕۆ ڕەق ھەڵێم
|نۆکەری بێگانە ناکەم تا لە سەر ھەردم ئەمن
|من لە زنجیر و تەناف و دار و بەند باکم
|لەت لەتم کەن، بمکوژن، ھێشتا ئەڵێم کوردم ئەمن}}
==
ھێمن لەو کەسانە بوو کە تەمەنی مێرمنداڵی و لاوی و پیری خۆی لە سەنگەری [[فەرھەنگ]] و ئەدەب و فۆلکلۆر و شۆڕشدا بەخت کرد و وەک مۆم سووتا و ڕێگای پاشەڕۆژی بۆ ڕووناک کردین. پاش دەرچوونی چوار ژمارە لە سروەی ڕەنگینی کوردستان، مۆمی ژیانی ھێمن دوایین فرمێسکی ھەڵوەراند و لە٢٩ی [[خاکەلێوە
▲ھێمن لەو کەسانە بوو کە تەمەنی مێرمنداڵی و لاوی و پیری خۆی لە سەنگەری [[فەرھەنگ]] و ئەدەب و فۆلکلۆر و شۆڕشدا بەخت کرد و وەک مۆم سووتا و ڕێگای پاشەڕۆژی بۆ ڕووناک کردین. پاش دەرچوونی چوار ژمارە لە سروەی ڕەنگینی کوردستان، مۆمی ژیانی ھێمن دوایین فرمێسکی ھەڵوەراند و لە٢٩ی [[خاکەلێوە|خاکەلێوەی]] ساڵی ١٣٦٥ی کۆچی ھەتاوی بۆ ھەمیشە ماڵاوایی لێکردین و لەسەر وەسیەتی خۆی لە گۆڕستانی بوداقسوڵتانی شاری [[مەھاباد]] بە خاکیان سپارد.
== سەرچاوەکان ==
Line ٤٢٦ ⟶ ٤٢٠:
* تاریخ مەھاباد/سەید محەممەد سەمەدی/انتشارات رھرو مھاباد ١٣٧٣
* گۆڤاری مەھاباد، ژمارەی ١٥٠ ساڵی سێزدە ١٣٩٢، لاپەڕەی ٦ و ٧
{{تووڵی دەروازە|کوردستان|وێژەی کوردی|وێژە|شیعر|ژیاننامە}}
{{شیعری کلاسیکی کوردی}}
|