سوننە: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

| بیروبڕوا = ئیسلامئیسلامی سوننە

| وێنە = [[پەڕگە:IslamSymbol1Allah.svgJPG|120px]]

| شوێنگە =[[پەڕگە:Flag of OIC.svg|20px]]جیهانی ئیسلامی

| زانستگەکان = -مزگەوتی حەرام، مەککە، </BR> سعودیەی{{flag|عەرەبستانی سەعوودی}} عەرەبی </BR>

- مزگەوتی پێغەمبەر، مەدینە، </BR> سعودیەی{{flag|عەرەبستانی سەعوودی}} عەرەبی </BR>

- مزگەوتی ئەقسا، [[قودس]]، </BR> {{flag|فەلەستین}} </BR>

هەندێک لەو باوەڕەدان کە یەکەم هەڵوێست ئاڕاستەی سوننەی دیاری کرد هەڵبژاردنی [[ئەبووبەکر]] بوو بە خەلیفەی موسڵمانان، هەروەها باوەڕیان بە لە پێشی ئەبوبەکر هەیە پاشان هە رسێ خەلیفەکەی تر بە دواییدا بە پێی ڕیزبەندییەکەیان، [[عومەر]] پاشان [[عوسمانیعوسمان کوڕی عەففانعەفان|عوسمان]] پاشان [[عەلی کوڕی ئەبووتالیب|عەلی]]، بیرو باوەڕیان پێک هاتووە لە قورئان و سوننەت<ref name="جواد">[http://www.14masom.com/hkaek-mn-tareek/08.htm إبراهيم محمد جواد، مؤامرة السقيفة]</ref>، سوننە پشتی ئەم ڕایە دەگرن، لە کاتێکدا شیعە هەڵبژاردنی ئەبووبەکر بە خەلیفە بە پێچەوانەی ڕاسپاردەکانی پێغەمبەر [[محەمەد]] ئەزانن، و بە پێی رای ئەوان پێشەوایەتی موسڵمانان بۆ عەلی کوڕی ئەبووتالیب و نەوەکانی ئەوە.

ئەتوانین بڵێین سوونە تائیفەیەکی سەربەخۆ بوون لە خەلافەتی عەلی کوڕی ئەبووتالیبدا لە خواریجەکان، و لەو دەستانەی لە دوای ڕێکەوتنی حەسەنی کوڕی عەلی لەگەڵ [[معاویەیمعاویە کوڕی ئەبووسوفیان]] دروستبوون، سوننە خۆیان نەخستە ئەو جیاوازیانەی لە نێوانیاندا هەبوو، لەوانە ئیبن عومەر و ئەنەسی کوڕی مالک<ref name="إسلام أونلاين1">[http://www.islamonline.net/Arabic/doc/2004/04/article02d.SHTML پێشکەوتنی مەزهەبی ئیسلامیەکان]</ref>، بەڵام جیابوونەوەی تەواوەتی هێشتا دەرنەکەوت لە نێوان سووننە و [[شیعە]]دا، بەڵام ئەو جیابوونەوەیە وردە وردە جوڵا، هێزی ئەو جوڵەیە لە کاتی [[دەوڵەتی ئەمەوی]]یدا زیادی کرد، کاتێک هاوەڵەکان و زاناکان چالاک بوون وەک ئەبوهورەیرە و حەسانی کوڕی سابت و ئەنەسی کوڕی مالک و عەبدوڵڵای کوڕی عومەر و زاناکانی مەدینە، و گێڕانەوەی فەرموودەکان گەیشتە قۆناغی نوسینەوە، و [[عومەری کوڕی عەبدول عەزیز]] پاڵپشت زانا سوننەکانی [[مەدینە]]ی ئەکرد، و لە کۆتاییەکانی سەردەمی ئەمەوی و سەرەتای [[دەوڵەتی عەبباسی|عەبباسیدا]] پێشەوا [[ئەبوحەنیفە]] دەرکەوت و ئیمام [[مالک]] ئەیخوێند، کۆکردنەوەی فەرموودە لە سەرەتاکانی دەوڵەتی عەباسیدا بوو، کە هەر لەم سەردەمەدا چوار خوێندنگەکەی سوننە تایبەتمەندیان وەرگرت و عەباسییەکان دواتر پشتیان پێ ئەبەستن بە شێوەیەکی فەڕمی، [[دەوڵەتی عەبباسی|عەبباسیەکان]] سوونە بوون لەبەر پشت بەستنیان بە چوار خوێندنگەکەی سوننە و [[شیعە]] بوون لەبەر ئەوەی بانگەوازیان بۆ ئالبێتی پێغەمبەر ئەکرد بە پێی تێگەیشتنی سەردەمەکەیان، ئەمەش ئەوە ئەگەیەنێت، کە جیاکەرەوەی ڕوون بەڵام ناتەواو دەرکەوتووە لە نێوان سوننە و شیعەدا لە سەردەمی عەبباسیدا.

*[[فریشتەکانفریشتە لە ئیسلامدا|باوەڕبوون بە فریشتە]]

*[[ڕۆژی دوایی لە ئیسلامدا|باوەڕبوون بە ڕۆژی دوایی]]

|'''سوونە'''؛ ئەڵێن عەلی کوڕی ئەبووتالیب [[خەلافەتی ڕاشدین|خەلیفەیەکی ڕاشدینە]] و لە هەزرانی هاوەڵەکان باشترە لە سیانیان نەبێت ئەوانیش [[ئەبووبەکر]] و [[عومەر]] و [[عوسمانیعوسمان کوڕی عەففانعەفان|عوسمانن]] و هەموویان خاوەن فەزڵ و چاکەن، بەڵام هیچ کامیان پارێزراو نین لە هەڵە وەکو پیغەمبەرەکان.