تونێل: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

'''تونێل''' ({{بە ئینگلیزی:| ''Tunnel''}}) بە کوردی ڕێبرک ڕێگایەکی ژێر زەمینیژێرزەمینی یاخود ژێر ئاویە کە لە ھەردوو سەریەوە کراوەیە بۆ ھاتوچۆ. بە کونکردن و ھەڵکەندنی خاکی شوێنەکە و پاشان داپۆشینەوەی بەشە بڕاوەکان دروست دەکرێت، بەڵام ئێستا ژمارەیەکی بەرچاو (ڕێبرک) تونێلی بۆری نوقمکراو ھەیە وەک تەکنیکێکی تر.

بەکارھێنانەکانی تونێل زۆرن. زۆربەی جار بۆ پێداڕۆشتنی ئۆتۆمبێل و شەمەندەفەر دروست دەکرێت و ھەندێک جار بۆ پێداڕۆشنیپێداڕۆشتنی پیادە ڕەوپیادەڕەو و میترۆ و ھێڵی ئاو و کارەبا و ئینتەرنێت و ئاوەڕۆ دروست دەکرێت. یان بەکاردێت وەک تونێلێکی فرە مەبەست. ھەندێک جار بۆ مەبەستی نھێنی دروست دەکرێت بە تایبەت لە کاتی جەنگەکاندا، یاخود بۆ پاراستنی ھاوڵاتیان لە چەک و شەرشەڕ دروست دەکرێت، ھەندێک جۆری زۆر تایبەتیشی ھەیە کە بۆ پاراستنی گیانی ئاژەڵی کێوی دروست دەکرێت لە وڵاتە پێشکەوتووەکاندا.

پێناسەی وشەی تونێل شێوەیەکی بڵاوی ھەیە،بۆھەیە، بۆ نمونە لە بەریتانیا تونێلی ئۆتۆمبێل بە شەقامێکی ژێر زەمینی ناو دەبرێت کە درێژیەکەی خۆی دە دات لە ١٥٠ م و زیاتر،بەڵامزیاتر، بەڵام لە ئەمریکا بە) )پێکھاتەیەکی ژێر زەژێرزەمینی مینی(ناودەناو برێتدەبرێت کە درێژیەکەی لە ٣٢ م زیاترە و تیرە کەیتیرەکەی لە ١.٨ مەتر زیاترە.

تەکنەلۆجیا سەرە تاییەکانیسەرەتاییەکانی تونێل ئەگەڕێتەوە بۆ سەرە تاکانیسەرەتاکانی کانزاکردن و ئەندازیاری سەربازی. لە وڵاتی بەریتانیا تەکنیکێکی تایبەتی ھەڵکەندنی دە ستیدەستی کە پێی دە وترادەوترا (گڵ ھاویشتن) بە کار دەھات کە تایبەت بوو بە ھەڵکەندنی گڵی بەھێز.