باڵ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
Aram (لێدوان | بەشدارییەکان) شائەمراز، تاگی بێ بەستەر |
دروست کراو بە وەرگێڕانی پەڕەی «Wing» تاگەکان: nowiki زیاد کرا بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد وەرگێڕی ناوەڕۆک وەرگێڕی ناوەڕۆکی ٢ |
||
ھێڵی ١:
# http://www.etymonline.com/index.php?term=wing▼
# http://www.grc.nasa.gov/WWW/K-12/airplane/nseqs.html▼
باڵ جۆرێکە له پەڕەکە کە بۆ بەرزبوونەوە بەکاردێت. کاتێک بەناو هەوا یان هەندێک شلەدا دەڕوات هەروەکو، باڵەکان ڕێڕەوی کەرتی لێکجودایان هەیە، کە بابەتێکە لە هێزی ئیرۆداینامیک و وەک ایرفۆیل(هەر شتێک یارمەتی فڕین بدات) کاردەکەن . توانای باڵە ئیرۆدینامیکیەکان دیاری دەکرێت بە دیاریکردنی تێکڕای بەرزبوونەوە بۆ بەرگری(بەهۆی هەوا ڕوودەدات دەبێتە هۆی کەم کردنەوەی خێرای) بەرزبوونەوە باڵەکان کاتێک دەبێت کە خێرای و ئاراستەی جوڵەی دیاری کرابێت، دەتوانرێ یەک بۆ دوو حاڵەتی ئەندازەیی گەورەتربێت لەکۆی بەرگری لە باڵدا. ڕێژەیەکی بەرزی بەرزبوونەوە و بەرگری باڵەکان پێویستی بە بڕێکی کەم لە پەستان(پاڵنان)هەیە بۆ بەرەو پێش ڕۆیشتنی باڵەکان بەنێو هەوادا لە بەرزییەکی ئاساییدا. پێکهاتەی ئەو بەرزکەرەوانەی کە لە ئاودا بەکاردێن. .
پێکدێن لە کانزای تەنکی هەمەجۆر وەک هایدرۆفۆل.
هایدرۆداینامك (زانینی هێزی شلەکان زانستێکی کۆنتڕۆڵ کراوە زیاتر لە ئایرۆداینامیک.لە بەکارهێنراوەکانی کانزای تەنك بۆ ژێر ئاو بەدیار دەکەوێت لە بەلەمی خێرا، کەشتی با، ژێر ئاوگەڕ .
== ووشەزانی و بەکارهێنانی ==
بۆ ماوەی چەندین سەدە وشەی "باڵ" لەوشەی نەرویچی
(vængr)هاتووە وەکو ئاماژەکردنێک بۆ پەلی باڵندەکان بەڵام لە سەدەی نوێ وشەکە مانایەکی فراوان دەگرێتەخۆ وەکو پاشکۆیەک خراوەتە سەر (مێروو، شەمشەمەکوێرە،خشۆکە باڵدارەکان هەندێک بەلەمی چارۆکدار ، فڕۆکە ، هتد….).
<br />
== هەوا بزووتن ==
دیزاین و شیکردنەوەی باڵەکانی فڕۆکە یەکێکه لە بنەما سەرەکیەکانی ئیرۆدینامیک(زانستی شت لە هەوادا)کە ئەویش لقێکە لە [[Fluid mechanical]].
لەبنەمای خاسیەتەکانی جوڵەی هەوا بە دەوری هەر تەنێکی جوڵاودا دەتوانرێ بدۆزرێتەوە بە شیکردنەوە
[[Navier Stoke equation]] بەهۆی [[Fluid dynamic]].
هەرچۆنێک جگە لەم هاوکێشە ئەندازەیانە هەندێک هاوکێشەی گران و سادەش بەکاردێت.
بۆ دروستکردنی باڵێک کە بەرزبێتەوە پێویستە لەباری گونجاوبێ بۆ یاسای [[angle of attack]] کاتێک ئەمە ڕوویدا باڵەکە لادەدات لە جوڵەی هەوا بەرەو خوارەوە، لەکاتێکدا جوڵەی هەوا تێدەپەڕێ بەسەر باڵەکە.
لەوکاتە باڵەکە هێزێک بەکاردێنێت لە هەودا بۆ گۆڕانی ئاراستەکەی، هەواکەش یەکسان بوو لەسەر ڕووەکە دەبێتە هۆی هێزی دژ لەسەر ڕووی باڵەکە.
لە ئەنجامدا ناوچەیەکی پەستان نزمتر لە هەوای ئاسای دروست دەکات لەسەر بەرزترین ڕووی باڵەکە، و پەستانێکی بەرزتر لە ژێر باڵەکە.
ئەو پەستانە جیاوازانەی هەوا دەتوانرێ بەشێوەی ڕاستەوخۆ بخوێنرێتەوە بە بەکارهێنانی ئامێری ڕێکخراو.
دەکرێ ئەو بەرزیە هەژمار بکەین لە ڕێگەی جیاوازی پەستان، خێرای جیاوازی هەوا لەسەر و ژێر باڵەکە یان تێکڕای گۆڕانی تەوژم کە لادەدات لە هەوا.
شێوەی پانە بڕگەی هەریەکەلە (airfoil,aerofoil)زاراوەن بۆ شێوەی باڵ .پەروانە و تۆرباین چارۆکەی کەشتی بەشێکن لەشێوەی پانە بڕگه. ئەو باڵانەی لە شێوەی پانە بڕگەی لارن(ناچونیەك) نموونەیە بۆ فڕینی ژێر ئاستی دەنگ، ئەو باڵانەی لە شێوەی پانە بڕگەی چونیەکن دەتوانن بەرزبوونەوە پەیدا بکەن بەهۆی بەکارهێنانی ئاراستەی جوڵەی گونجاو بۆ لادانی هەوا بۆ خوارەوە. باڵە چونیەکەکان خێرایەکی زیاتریان هەیە بەراورد بە باڵە ناچونیەکەکان،لەهەمان قەبارەدا بەڵام بەکاردێن لە فڕۆکە ئایرۆباتیکەکاندا کە کرداری بەجێ گەیاندن جێ بەجێ دەکات ئەگەر فڕۆکە بەرز یان نزم بێتەوە.
بۆ خێرای فڕینی نزیک بە خێرای دەنگ تێکەڵەیەک لە پەڕی شێوەی ناچونیەک بەکاردێن، کە یارمەتی کەمکردنەوەی ئەو لێکخشانە توندە دەدات کە بە هۆی جوڵەی هەواوە پەیدادەبێت لە نزیک خێرای دەنگ،وەکو ئایرفۆیل کە پێشی دەڵێن
[[Supercritical airfoil]] بەشی سەرەوەی تەختە وە لە بەشی خوارەوەدا چەماوەتەوە.
== تایبەتمەندیەکانی دیزاین ==
باڵەکانی پێویستە هەندێک لەم تایبەتمەندییانەی هەبێ:-
* قەراغی سەرەکی پانە بڕگەی خڕ
* قەراغێکی دواوەی فڕۆکەی پانە بڕگەی تیژ
* ئامێرەکانی قەراغی سەرەکی وەك (تووڵ، زیادکراوەکان،دەرەچە)
* ئامێرەکانی قەراغی دواوەی فڕۆکە وەك زمانە(تێکەڵەیەکە لە زمانە و بەشی باڵی فڕۆکەکە دەجولێنێت)
* باڵێکی بچوک بۆ پاراستن خولانەوەی نوکی باڵ لە زیاد بوونی لێکخشانی هەواکەو کەمبوونی بەرزی.
* دوولا یان گۆشەی ئەرێنی باڵ بۆ ئاسۆیی(گۆشەیەکە کە لە بەیەکگەیشتنی دوو ڕوو پێکهاتبێ) دەبێتە هۆی زیادبوونی جێگیری خولانەوە لە دەوری تەوەرە لە کاتێکدا، یەکلا یان گۆشەی نەرێنی باڵ بۆ ئاسۆیی دەبێتە هۆی کەم بوونەوی جێگیری خولانەوە.
باڵەکانی فڕۆکە کە سیستەمی جیاوازیان هەیە وەك شکانەوە یان تووڵ، کە فڕۆکەوانەکە بە کاری دێنێت بۆ گۆڕینی شێوەو ڕووبەری ڕووی باڵەکە، بۆ گۆڕانکاری و بەکارخستنی تایبەتمەندیەکانی.
* ئالیرۆن(بەشێکی جۆڵۆک لە باڵدا کە بەزۆری لە نزیک نوکی باڵی فڕۆکەیە)، بەکاردێت بۆ خولانەوەی فڕۆکەکە بە ئاراستەی میای کاتژمێر یان پێچەوانەی میلی کاتژمێر بە گوێرەی درێژی تەوەرەکەی.
* سپۆیلەر(زمانەیەکە لەسەر باڵی فڕۆکە دەبێتە هۆی زیاد بوونی لێکخشان و کەم بوونەوەی خێرای یان بەرزبوونەوە)کە فڕکەکە تەنها توانای نیشتەوەی دەمێنێت.
== سەرچاوە ==
۳<nowiki/>https://www.irna.ir/news/82346437/%D8%B4%D9%83%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D9%8A-%D8%A2%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5-%D9%85%D9%8A-%D9%83%D9%86%D8%AF
[[پۆل:زانستی دینامیکی]]
|