|
| logo = Tux.svg
| logo_size = 150px
| logo caption = [[Tux (mascot)|تۆکس]] [[پێنکوێن]],، نیشانەی بەختی لینوکس<ref name="LinuxOnLine2008">{{cite web | url = http://www.linux.org/info/logos.html | title = Linux Logos and Mascots |accessdate=August 11, 2009 | last = Linux Online | year = 2008 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100815085106/http://www.linux.org/info/logos.html | archivedate = August 15, 2010 }}</ref>
| logo_alt = Tux the penguin
| developer = کۆمەڵاگا <br>{{ھن}}[[لینوس تورڤالدسەوە]]
| family = [[شێوەلینوکس]]
| working state = چالاک
| released = {{start date and age|1991|9|17}}
| license = [[GPLv2]]<ref>{{cite web |url=https://www.kernel.org/category/faq.html |title=The Linux Kernel Archives: Frequently asked questions |website=kernel.org |date=September 2, 2014 |accessdate=September 4, 2015 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150905100143/https://www.kernel.org/category/faq.html |archivedate=September 5, 2015 |df=mdy-all }}</ref> وەک مۆڵەتدانەکانی سەرچاوەکراوە و ئازاد (the name "Linux" is a trademark{{Efn|"Linux" ترەدمارک بۆ [[Linus Torvalds]]<ref name="US_trademark">{{cite web |url = http://assignments.uspto.gov/assignments/q?db=tm&rno=1916230 |title = U.S. Reg No: 1916230 |publisher = United States Patent and Trademark Office |accessdate = April 1, 2006 |deadurl = no |archiveurl = https://web.archive.org/web/20130624203325/http://assignments.uspto.gov/assignments/q?db=tm&rno=1916230 |archivedate = June 24, 2013 |df = mdy-all }}</ref> and administered by the [[Linux Mark Institute]].}})
| year = 1991١٩٩١
}}
'''لینوکس''' بە ئینگلیزی بە شێوە وتنی {{IPAc-en| audio=Linus-linux.ogg|ˈ|l|ɪ|n|ə|k|s}} {{Respell|LIN|əks}}<ref name="pronunciation-2">{{cite newsgroup |newsgroup= comp.os.linux | title = Re: How to pronounce ''Linux''? |message-id= 1992Apr23.123216.22024@klaava.Helsinki.FI | date = April 23, 1992 |accessdate=January 9, 2007 | url=https://groups.google.com/d/msg/comp.os.linux/L_TTOib3_08/yOG2vLtsp1MJ}}</ref><ref name="Foldoc09Jun06">{{cite web | url = http://foldoc.org/linux | title = Linux |accessdate=September 15, 2009 | last = Free On-Line Dictionary of Computing |date=June 2006}}</ref> یا، {{IPAc-en|ˈ|l|aɪ|n|ə|k|s}} {{Respell|LYN|əks}}<ref name="Foldoc09Jun06" /><ref name="pronunciation-1">{{cite web | url = http://safalra.com/science/linguistics/linux-pronunciation/ | title = Pronunciation of 'Linux' | last = Safalra | date = April 14, 2007 | work = Safalra's Website | accessdate = September 15, 2009 | archive-url = https://archive.today/20120716182921/http://safalra.com/science/linguistics/linux-pronunciation/ | archive-date = ١٦ی تەممووزی ٢٠١٢ | dead-url = yes }}</ref>) سیستمێکە وەک ھەموو سیستمی کارپێکردنەکانی دی ([[ویندۆز]]، [[مەک ئۆ ئێس]]، [[نۆڤڵ]]، ھتد) . بەشێکی زۆری ئەم سیستمی کارپێکردنە بە پێوەری [[پازیکس]](POSIX) هاوئاهەنگھاوئاھەنگ کراوە. بە شیوازی شارەزایانە لینوکس بە ناوکی سیستمی کارپێکردنەکە دەڵێن نە هەموو ھەموو. بەلام زۆر جار بۆ ئاسانی لە وتن ،وتن، بەتەواو سیستمی کارگێڕییەکە دەڵێن لینوکس. کە لە سەرەتاداسەرەتادا تەنھا وەک ئارەزوویەکی خوێندکارێکی لاو بەناوی [[لینوس تورڤالدس]]ەوە کە لەلە زانکۆی [[زانکۆی هێڵسینکییھێڵسینکیی تەکنەلۆجیا|ھێڵسینکی]]-[[فینلەندا]] دەیخوێند، دروست کرا.
بوونی سروشتی دەستکەوتن و چالاکیی لینوکس وای کردووە کە ئەمڕۆئەمڕۆ لە تەواوی جیھاندا ئاشنا بێت و زۆربەی پێشکەوتووخوازانی پرۆگرام سەرچاوەی یاساکەی بەکار دەھێنن بەپێی پێویستی خۆیان. لەم کاتەدا بە دەیان پرۆژەی بەردەوام ھەیە کە دەرگایان بۆ لینوکس کردۆتەوە بۆ ڕێکخستنی کاڵاڕەقەکان و مەبەستی جۆراوجۆر.
لینوکس لۆگۆیەکی یاسایی‌ی ھەیە، پێنگوینی لینوکس کە [[لینوس تورڤالدس]] خۆی ھەڵیبژاردووە بۆ دەربڕینێک بۆ ئەو سیستمی کارپێکردنەی دروستی کرد.
=== پێشرەوەکان ===
=== دروستبوون ===
لینوس گرنگیی بەسیستمی مینیکس ([[Minix]]) کە سیستمێکی بچووکی یونیکس ([[UNIX]])ە دابوو، وە بڕیاری دا کە ئەمئەم سیستمە پێش‌پێش بخات چونکە لە پێوانەی مینیکسدا نەمابوو. لە ساڵی [[١٩٩١]] دەستی کرد بە کار کاتێک یەکەم دەرچوو(Version)ی ٠.٢ی٠٫٢ی ھێنایە بھدەوامی کاری تیا کرد تا ساڵیساڵی ١٩٩٤ کە دەرچووی ١.٠١٫٠ ی ناوک([[Kernel]])ی لینوکس ھاتە کایەوە. ئێستا (٠٤.٠٥.٢٠٠٣٠٤٫٠٥٫٢٠٠٣) تازەترین ناوکی لینوکس دەرچووی ٢.٤٢٫٤ کە لە [[٢٠٠١]] ھاتۆتە کایەوە و پێشکەوتووخوازانیش ھەر بەردەوامن.
لینوکس پێش خراوە لەژێر سایەی گنو ([[GNU]]) وە سەرچاوەی یاساکەی بە خۆڕاییە و لەبەردەست دانراوە بۆ ھەمووان. ھەرچەندە ئەمە ئەوە ناگەیەنێت کە لینوکس و دابەشکەرەکانی (Distributions) مەرجە ھەمیشە بەخۆڕایی بن! کۆمپانیاکان کانی لەوانەیە زۆر جار بەرامبەرێک یان پارە داوا بکەن کاتێک کە سەرچاوەی یاساکەی بە خۆڕایی بۆ ھەمووان دەمێنێتەوە.
لینوکس لەوانەیە بەکار بھێنرێت بۆ چەند مەبەستێکی بەرفراوان وەک ڕایەڵە، پێشخستنی [[کاڵانەرم]]ەکان و ھەروەھا وەک کەنارێکی کۆتایی بۆ بەکارھێنەرەکان، زۆر جار لینوکس وەک یەکێک لە ھەرەھەرە باشترین ئەلتەرناتیڤێکی نرخ ھەرزان لەچاو سیستمەکانی تر بەکار دێت.
== سیستمی کارپێکردنی [[ئوبونتو]] بە زمانی کوردی ==
ئوبونتو سیستمێکی بە خۆڕاییە، سەرچاوەکراوەیە (Open source)، دامەزراوە لەسەر سیستمی لینوکس، کە شەش مانگ جارێک وەشانێکی تازەی دەردەچێت.
پرۆژەی بە کوردی کردنی سیستمی کارپێکردنی ئوبونتو بەرھەمی کارکردنی سێ ساڵە لەلایەن دەستەیەک کوردەوە، کە بنچینەی کارەکەیان لەسەر سیستمی Rosetta بۆ وەرگێڕانی نەرمەکاڵای سەرچاوە کراوە دامەزراو بووە.
وەشانی ئوبونتو بە زمانی [[کوردی]] لە بۆنەیەکدا لە ناوچەی "سور Sur" - سەر بەشاری دیاربەکر، لەلایەن Rainer Heider پسپۆڕی ئەمەریکیئەمریکی لەبواری نەرمەکاڵادا ڕاگەیەنرا.
== گەشەکردنی لینوکس ==
له‌ڕاستیدا له ئێستادا به‌کارهێنانی یه‌کێک له دابه‌شکردنه‌کانی لینۆکس له سه‌رتاسه‌ری جیهاندا بووه به مه‌رج به تایبه‌تی دامه‌زراوه حکو‌میه‌کان و ئه‌وبه‌شانه‌ی که په‌یوه‌ستن به پاراستنی نه‌ته‌وه‌یی و دامه‌زراوه فێرخوازیه‌کان و زۆبه‌ی هه‌ره زۆری بانکه‌کان ، ئه‌مه‌ش له خۆڕا ئه‌م گۆرانکاریانه نه‌هاتوه‌ته پێشه‌وه به‌ڵکو پێویستیه‌کی مه‌رجی ئه‌م دامه‌زراوه زه‌به‌لاحانه‌ی بۆ ئه‌م کاره هانداوه .
== ئەم وتارانەشئەمانەش ببینە ==
* [[ئوبونتو]]
* [[سیستمی کار]]
* [[لینوکسی ئێلێمێنتری]]
* [[دابەشکراوەی لینوکس]]
* [[دابەشکراوە سووکەلەکان لینوکس]]
== تێبینییەکان ==
== سەرچاوەکان ==
* [http://www.zkurd.org/?Besh=witar&kar=asayi&jimare=248 zKurd.org]
{{سەرچاوەکان|٢}}
{{كورتکورت}}
<references />
[[پۆل:نەرمامێرەکانی ١٩٩١]]
| 