ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ئەم وڵاتە ٩،٨٢٦،٩٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشچوارگۆشە پانتاییەکەیەتی و پاش [[ڕووسیا]] و [[کەنەدا]] سێھەمین وڵاتی گەورەی جیھانە. پێکھاتووەپێک ھاتووە لە ٥٠ ئەیاڵەتویلایەت کە ٤٨یان پێکەوە لکاون و [[ئەلاسکا]] و [[ھاوایی]] لەوانی دیکە دابڕاون. بەشێک لە [[زنجیرە شاخەکانی ڕاکی]] لە لای ڕۆژئاواوە دێتە نێو ئەم وڵاتە و [[ڕووباری میسیسیپی|میسیسیپی]]_ درێژترین ڕووباری باکووری ئەمەریکائەمەریکا_ لەم وڵاتەدایە.

لە باکوورەوە لکاوە بە [[کەنەدا]]وە کە لە سەر سنووری لەگەڵ ئەم وڵاتە، [[تاڤگەی نییاگارا]] ھەڵکەوتوە کەو ناودارترین تاڤگەی جیھانە. لە ڕۆژھەڵاتەوە بە [[ئاتلانتیکئەتلانتیک]] و لە ڕۆژئاواوەڕۆژاواوە دەگات بە [[ئەقیانووسی پاسیفیک]]. لە باشوورەوە دەگاتە [[کەنداوی مەکسیک]].