سێرامیک: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

بە ھەر ماددەیەک کە لەگەڵ [[کاربۆن]] ([[کارباید]])، [[نایترۆجین]] (نایتراید) و ئۆکسیجن (ئۆکساید) کارلێکی کیمیایی کردبێت^{[[زانستی ماددە#cite%20note-4|[٤]]]}، دەگوترێ ماددەی سیرامیکی^{[[زانستی ماددە#cite%20note-5|[٥]]]}. ئەم ماددانە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەدەوروبەری خۆمان دەیان بینین وەک: شوشە، بەردەکان، خۆڵ و...و… ھتد. ماددە سێرامیکیەکان لە زۆر شوێن بەکار دەھێنرێن وەک دروست کردنی خانوو (کاشی، جامی پەنجەرە، گەچ).<ref>{{بیرخستنەوەی ویکی|بەستەر=https://en.wikipedia.org/wiki/Ceramic|سەردێڕ=Ceramic|زمان=ئینگلیزی|سەردان={{٢٧/٠٢/٢٧ی شوباتی ٢٠٢٠}}}}</ref>

رێژەی بلوری یان کریستالی مادە سیرامیکیەکان مەودایەکی جیاوازیان ھەیە لە بەرزی کریستال بۆ نیمچە کریستال، وە بە شوشەبون ،شوشەبون، ھەندێک جاریش بەتەواوەتی لیڵن،واتەلیڵن، واتە بە تەواوەتی نا بلورن. زۆربەی جار سیرامیکی گەرمکراو یان سورکراو یان بەشوشەبوو یان بە نیمچە شوشەبوو وەکو دەفرێکی لە قور دروستبوو یا گڵکارێکی رەق لە جۆرێکی قور دروست دەکرێت کە رێژەیەکی زۆر لە سیلیکای تێدایە یان پۆرسەلین . جیاوازی رێژەیی کریستال بوون و پێکھاتەی ئەلیکترۆنی لە ئایۆنی و بەندی ھاوھێزدا بۆتە ھۆی ئەوەی زۆربەی ماددە سیرامیکیەکان ببنە گەرمیدەر و نەگەیەنەرێکی باش( (بە فراوانی توێژینەوەی لەسەر کراوە لە ھەندەسەی سیرامیک) لەگەل ئەم مەودا درێژەی ھەلبژاردنانەدا بۆ پێکھاتە یا بنیاتی سیرامیکبە نزیکەی هەموھەمو جۆرەکانی بەبەردبوون و هەرواهاھەرواھا هەموھەمو ئاستەکانی ڕێژەی کریستاڵی) فراوانی بابەتەکە زۆر فراوانەو توانای ناساندنی ڕەوشتەکانی وەکو(ڕەقیڕەقی، ،پتەوی ،پتەوی، توانای گەیاندنی ئەلکترۆنی ......هتد… ھتد) زۆر زەحمەتە تەواوی زانیاریەکان دیاری بکەی ،بکەی،

تایبەت مەندیە گشتییەکانی هەرھەر وەکوو . بەرزی پلەی گەر مــی می. توانەووە . بەرزی ڕەقی و پتەوی . کەمــی لــەکەمی گـەیاندندالە گەیاندندا. پێــوەریپێـوەری جیڕی جـــیڕی(تــوانایتوانای کشان) . بەرگری کیمییای . کەمی توانای کشان ئــــەمـــانە بنەماکانییەتیئەمانە ،بنەماکانییەتی، لەگەڵ شتە تایبەتییەکاندا بۆ ئەم تایبەت مەندیانە . بۆ نمونە (شــوشەیشوشەی گەرمی گواستنەوە ،گواستنەوە، سیرامیکی گەرمی باش ،باش، (ئەوسیرامیکەی کەشازەو توانای گەیاندنی گەرمی زۆ بەرزە).........هتد ھتد). چەند ئاوێتەیەک یان پێکهاتەییەکپێکھاتەییەک وەکــــــووەکو فایبەر گلانی لەکاتێکدا ماددەکانی سیرامیل لەخۆ دەگرن بەڵام بە یەکێک لە خێزانی سیرامیک داناندرێ

سەرەتاترین سیرامیک کەلەلایەن مرۆڤەوە ناسێندرابوو لەو شتانە بوون کە بە قووڕ دروست دەکران نموونە (دەفر) یان پەیکەری بچووک لە قوڕ دروست دەکران ئەمانە کە وتمان یان هەرھەر لەخۆی (تەنهاتەنھا قووڕ) یان لەگەڵ ماددەکانی تردا تێکەڵ دەکران وەک (سلیکا) "پێکهاتەیەکی«پێکھاتەیەکی کریستاڵە بەگشتی لە لم و کوارتزدا دەدۆزرێتەوا" ». پتەوو ڕەقوو سفت دەکران لەناو ئاکردا. سیرامیکەکانی دوواتر بە کاشــییکاشیی ڕوپــۆشڕوپۆش دەکران و ئــاگــریــانئاگریان تێبەر دەدرا بۆ دروست بوونی ( ڕوییەکی لوس و بەڕەنگ ) ، بۆ کەم کرودنەوەی کونیلەداری لەڕێگەی بەکارهێنانیبەکارھێنانی شوشەیی بوون ،بوون، بۆ دروستکردنی بەرگی سیرامیکە نادیارەکان لەسەرو سیرامیکە کریستاڵە بنچینەییەکانەوە ) . سیرامیکی ئێستا بەرهەمیبەرھەمی ناو ماڵ(ناوخۆ) ، پیشەسازی و بیناییەکان لەخۆ دەگرێتدەگرێت، ، هەروەهاھەروەھا مەوداییەکی فراوان لە جۆری سیرامیکیشدا دەگرێتەوە .

لە سەدەی بیست ماددەی تازەی سیرامیک بەرەوپێش برا بۆ ئەوەی بەسودی هەندەسەیھەندەسەی سیرامیک بەکاربهێنرێتبەکاربھێنرێت وەکو نیمچە گەیەنەرەکان.

ماددەی سیرامیک ماددەیەکی نائۆرگانیک (ناکانزایە) ، هەندێھەندێ جار ئۆکسیدی بلوریە،کانزایبلوریە، کانزای نایترایدە نایترایده(ئاوێتەیەکە کە نایترۆجین لەخۆ دەگرێ)یان کاربایدە (ئاوێتەیەکی دوو توخمی کاربۆنە) . هەندێکھەندێک لە توخمەکانی وەک (کاربۆن،سلیکۆنکاربۆن، سلیکۆن) وەکو سیرامیک دەتوانرێ هەژمارھەژمار بکرێن . ماددە سیرامیکیەکان بەهێزوبەھێزو ڕەقن لە ژێر پەستاندا هەروەهاھەروەھا بێ هێزنھێزن لە بڕین و گرژبوندا. ماددە سیرامیکیەکان بەرگەی ئەو داخورانە کیمیایە دەگرن کە رودەدات لەو ماددانەی کە تایبەت کراون بە ترشێتی. بە گشتی سیرامیک دەتوانێ بەرگەی پلەیەکی گەرمای زۆر بگرێت لە نێوان مەودای(١٠٠س _ ١٦٠٠٠س)١٨٠٠ف_٣٠٠٠ف پلەی شوشە زۆر جار وەکو سیرامیک هەژمارھەژمار ناکرێ لەبەر کارەکتەرە نابلوریەکەی (توانای گۆڕینی هەیە،بێروەھەیە، بێروە واتا رەنگی نییە). هەرچەندەھەرچەندە دروستکردنی شوشە بەژداری دەکا لە چەند هەنگاوێکیھەنگاوێکی دروستکردنی پرۆسەی سیرامیکدا ،سیرامیکدا، وە سیفەتە میکانیکیەکانی هاوشێوەیھاوشێوەی ماددە سیرامیکیەکانن. ماددە خاوە باوەکانی سیرامیک قوری کانزای دەگرێتەوە وەکو (کائۆلینایت) "«مەبەستمان لە کائۆلینی خاوێنە"»

ھەروەھا لە کاتێکدا زۆر ماددە تازەکان ئەلەمنیۆم ئۆکساید زیاتر بە گشتی ناسراوە بە "«ئەلومینا" »ش دەگرێتەوە. مادە سیرامیکە مۆدێرنەکان ئەوانەی پۆلێنکراون وەک سیرامیکی پێشکەوتوو بۆ نمونەن (سلیکۆن کارباید،تەنگستنکارباید، تەنگستن "توخمێکی کانزایی کارەباییە")،هەردوو، ھەردوو لەم توخمانە بە نرخ دانراون لەبەرگریان دژی "ڕوشان" لەبەر ئەوە ئەمانە دەدۆزرێنەوە بۆ بەکارهێانبەکارھێان لە هەندێکھەندێک بەرنامەدا وەکو ئەو پلێتە لەبەرکراوەی لە ئامێری شکاندا هەیەھەیە کە بەکاردێت لە پرۆسەی کانەکاندا. سیرامیکە پێشکەوتووەکان یا مۆدیرنەکان هەروەهاھەروەھا لە (دەرمان،بواریدەرمان، بواری کارەبایی، کارەبایی،پیشەسازیپیشەسازی ئەیکترۆنیوە هەروەهاھەروەھا کە قەڵغانی لەشدا بەکاردێت).

سیرامیکی کریستاڵی (بلوری) مادە سیرامیکە بلورییەکان زۆر خۆیان ناگرن لە مەودایەکی درێژی بەکارهێناندابەکارھێناندا (ئیش لەسەرکردنیان). ئەو رێگایانەی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم سیرامیکانەدا وا دەردەکەوێ دابەش دەبێت بەسەر دوو جۆردا : یان دروستکردنی سیرامیکەکە لە شێوەی ویستراودا لە کارلێکی ناوەیدا،یانناوەیدا، یان بە بەپێکهێنانیبەپێکھێنانی پاودەر بۆ دروستبوونی شێوەی ویستراو و دوای ئەو گەرمکردنی تا پلەی پێش توانەوە پاشان ساردکردنەوە بۆ ئەوەی بارستەیەکی رەق پێکبێنێت بۆ تەکنیکی پێکهاتنیپێکھاتنی سیرامیک. دروستکردن بە دەست وەک (هەندێھەندێ جار پڕۆسەی خولانەوە لەخۆ دەگرێ) کە بە فڕێدان ناسراوە دروست کردن یان بەرجەستە کردنی دانانی خلیسکی وە دانانی تێپ قاڵب کردن و پڕۆسەی وشک بوونەوە دەگرێتەوە

=== ســیــرامیکیسیرامیکی نا کریستاڵی (نا بلوری) ===

سیرامیکی نابلوری لە شوشە دەچێت لە دروستبووندا وادەردەکەوێ لە تواوەکانەوە دروستبوون شوشە شێوە دەگرێت لەکاتێکدا کە بەتەواوەتی تواوەتەوە یان کاتێک لەوۆخی نیمچە توەوەدایە چەندڕێگەیەکی وەکو فووکردن پیایدا لەناو قاڵبدا . ئەگەر مامەڵە گەرمکردنی دواتر بوە هۆیھۆی ئەوەی ئەم گڵاسە ببێتە بەشێک لە کریستاڵی "«بلوری بوون"» دەرانجامی ماددەکە کەدەستمان دەکەوێت بە سیرامیکی بللوری داناسرێت ،داناسرێت، بە فراوانی بەکار دێت وەک سەری تەباخی چێشت لێنان.

== سەرچاوەکان ==