ویکیپیدیا

مستەفای چوارەم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

گەڕان بە مێژوودا
→ گۆڕانکاریی کۆنترگۆڕانکاریی نوێتر ←
ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو
دیداریویکیدەق
ھێڵی ٣:
|ناوی تەواو = سوڵتان موستەفای چوارەم
|وێنە =IV. Mustafa.jpg
|وێنەی ئیمزاواژوو =
|لێدوان = سوڵتان موستەفای چوارەم
|ماوەی حوکم = [[١٨٠٧]] - [[١٨٠٨]]
|پێش خۆی = [[سەلیمی سێیەم]]
|دوای خۆی =[[مەحموودی دووەم]]
|باوک = [[عەبدول حەمیدی یەکەم]]
|دایک =
|مێژووی لە دایکبوون = [[١٧٧٩]]
|شوێنی لە دایکبوون =
|مێژووی مردن = [[١٨٠٨]]
|شوێنی مردن =
|}}
 
'''موستەفای چوارەم'''، سوڵتانی ئیمپڕاتۆڕی عوسمانی بوو لە نێوان ساڵانی [[١٨٠٧]] و [[١٨٠٨]] و کوری [[عەبدول حەمیدی یەکەم]]، لە ماوەی حوکمی چاکسازی سەلیمی سێیەمدا ئەم لە پێش بوولای و خەلافەتی گرتە دەست دوای لابردنی کوڕی مامەکەی [[سەلیمی سێیەم]].
 
کاتێک شۆڕشی ئینکیشاری هەڵگیرساھەڵگیرسا لەسەر سەلیمی سێیەم، موستەفا سوڵتانی خەڵەتاند و پاڵپشتی [[ئینکیشاری]] کرد تا سوڵتانیان لابرد، و موستەفایان کردە حاکمی نوێ، لە ئەنجامی ئەوەشدا ناکۆکی کەوتە نێوان سەربازەکانی ڕژێمی نوێ، و لە هەمانھەمان کاتدا هەندێکھەندێک هەرھەر هاوسۆزھاوسۆز بوون لەگەڵ سەلیمی سێیەم.
==شەڕ لەگەڵ ڕووسیا==▼
کاتێک هەواڵی لابردنی سەلیمی سێیەم گەیشت، خۆشی بڵاوبوویەوە لە ڕیزەکانی ئینکیشارییدا لەبەر ڕزگار بوونیان لە ڕژێمی سەربازی نوێ، بەڵام سەدڕی ئەعزەم حیلمی ئیبراهیم پاشا بەشدار نەبوو لەو خۆشییەیاندا، لەبەرئەوە کوشتیان و یەکێکی تریان دانا لە جێگەی، و ئەنجامەکان زۆر بە ئازار بوون، ئەگەر ئەو کاتە ڕووس سەرگەرم نەبووایە بە شەڕی ناپلیۆنەوە لە ڕۆژئاوا، ئەوا ئەیتوانی گەورەترین گورز لە[[ دەوڵەتی عوسمانی]] بوەشێنێت.▼
 
▲== شەڕ لەگەڵ ڕووسیا ==
لە دوای شەڕەکە قەیسەری ڕووس ئەلکسەندەری یەکەم لەگەڵ ناپلیۆن کۆبوویەوە، و ڕێکەوتن، و پێویست بوو لەسەر [[ڕووسیا]] بوەستێت لە شەڕی [[عوسمانییەکان]]، و [[فەڕەنسا]] قبوڵ بکرێت وەک ناوبژیوانێک لە نێوانیان، لەگەڵ چۆڵکردنی ویلایەتی ئەفلاق و بەغدان لەلایەن ڕووسەوە، هەروەها مێژوونوسی فەڕەنسی لافالیە ئەڵێت کە ڕووس و فەرەنسییەکان ڕێکەوتن بە نهێنی لەسەر دابەشکردنی دەوڵەتی عوسمانی ئەگەر ڕازی نەبێت بە ناوبژیوانی فەڕەنسا، عوسمانییەکان ڕازی بوون و ئاگربەست کەوتەوە لە نێوانیان بە شێوەیەکی کاتی.▼
▲کاتێک هەواڵیھەواڵی لابردنی سەلیمی سێیەم گەیشت، خۆشی بڵاوبوویەوە لە ڕیزەکانی ئینکیشارییدا لەبەر ڕزگار بوونیان لە ڕژێمی سەربازی نوێ، بەڵام سەدڕی ئەعزەم حیلمی ئیبراهیمئیبراھیم پاشا بەشدار نەبوو لەو خۆشییەیاندا، لەبەرئەوە کوشتیان و یەکێکی تریان دانا لە جێگەی، و ئەنجامەکان زۆر بە ئازار بوون، ئەگەر ئەو کاتە ڕووس سەرگەرم نەبووایە بە شەڕی ناپلیۆنەوە لە ڕۆژئاوا،ڕۆژاوا، ئەوا ئەیتوانی گەورەترین گورز لە [[ دەوڵەتی عوسمانی]] بوەشێنێت.
==لێپرسینەوە شۆڕشگێڕەکان==▼
 
شۆڕشگێڕەکانی حکومەتەکەی سەلیمییان لابرد جیاوازبوون لە ئەستانە، و لە ساڵی ١٨٠٨ سوپا بە سەرکردایەتی موستەفا پاشا بریقدار ڕۆیشت بۆ ئیستەنبوڵ بۆ گەڕاندنەوەی سەلیمی سێیەم بۆ حوکم و لە سێدارەدانی شۆڕشگێڕەکان، و پاڵپشتی ئەکرا لەلایەن زۆربەی وەزیرەکان و سەدری ئەعزەمی نوێوە و توانی ئەستانە بگرێت، کاتێک لە بەرەو پێش چووندابوون، موستەفای چوارەم هەستا بە لە سێدارەدانی سەلیمی سێیەم و براکەی مەحموود تا تەنها خۆی بمێنێتەوە لە عوسمانییەکان بۆ حوکم کردن، بەڵام موستەفای چوارەم هەر لابرا و مەحموود لە جێگەی دانرا کە بە شاراوەیی لە سێدارەدان ڕزگار کرا بوو، پاشان موستەفای چوارەم لە سێدارە درا لە هەمان ساڵدا دوای ئەوەی ١٣ مانگ حوکمی کرد.▼
▲لە دوای شەڕەکە قەیسەری ڕووس ئەلکسەندەری یەکەم لەگەڵ ناپلیۆن کۆبوویەوە، و ڕێکەوتن، و پێویست بوو لەسەر [[ڕووسیا]] بوەستێت لە شەڕی [[عوسمانییەکان]]، و [[فەڕەنسا]] قبوڵ بکرێت وەک ناوبژیوانێک لە نێوانیان، لەگەڵ چۆڵکردنی ویلایەتی ئەفلاق و بەغدان لەلایەن ڕووسەوە، هەروەهاھەروەھا مێژوونوسی فەڕەنسی لافالیە ئەڵێت کە ڕووس و فەرەنسییەکان ڕێکەوتن بە نهێنینھێنی لەسەر دابەشکردنی دەوڵەتی عوسمانی ئەگەر ڕازی نەبێت بە ناوبژیوانی فەڕەنسا، عوسمانییەکان ڕازی بوون و ئاگربەست کەوتەوە لە نێوانیان بە شێوەیەکی کاتی.
==سەرچاوەکان==▼
 
*سایتی ئیسلام ئۆن لاین▼
▲== لێپرسینەوە شۆڕشگێڕەکان ==
*مێژووی دەوڵەتی عوسمانی – محەمەد فەرید بەگ▼
▲شۆڕشگێڕەکانی حکومەتەکەی سەلیمییان لابرد جیاوازبوون لە ئەستانە، و لە ساڵی ١٨٠٨ سوپا بە سەرکردایەتی موستەفا پاشا بریقدار ڕۆیشت بۆ ئیستەنبوڵ بۆ گەڕاندنەوەی سەلیمی سێیەم بۆ حوکم و لە سێدارەدانی شۆڕشگێڕەکان، و پاڵپشتی ئەکرا لەلایەن زۆربەی وەزیرەکان و سەدری ئەعزەمی نوێوە و توانی ئەستانە بگرێت، کاتێک لە بەرەو پێش چووندابوون، موستەفای چوارەم هەستاھەستا بە لە سێدارەدانی سەلیمی سێیەم و براکەی مەحموود تا تەنهاتەنھا خۆی بمێنێتەوە لە عوسمانییەکان بۆ حوکم کردن، بەڵام موستەفای چوارەم هەرھەر لابرا و مەحموود لە جێگەی دانرا کە بە شاراوەیی لە سێدارەدان ڕزگار کرا بوو، پاشان موستەفای چوارەم لە سێدارە درا لە هەمانھەمان ساڵدا دوای ئەوەی ١٣ مانگ حوکمی کرد.
 
▲== سەرچاوەکان ==
▲* سایتی ئیسلام ئۆن لاین
▲* مێژووی دەوڵەتی عوسمانی – محەمەدمحەممەد فەرید بەگ
{{سوڵتانە عوسمانییەکان}}
 
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/wiki/مستەفای_چوارەم»